Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

2975. 1637 februari 27. Aan J.A. Salvius¹.

Illustrissime Domine,

Regem² conveni dies jam quintus est eique cum fratre³ concordiam restitutam gratulatus exposui, quanto in periculo res Suedica per Germaniam foret coorientibus tot undique exercitibus in eos hostilibus, ni mature rex arma in eas partes moveret, quam ad rem optimam dari occasionem agente nunc in hac urbe promtoque ad accipienda et exsequenda mandata Vinariensi⁴ fortissimo duce.

Dixit rex fratrem nunquam conjunctiorem sibi fuisse multumque eum esse in gaudio, quod turbis ac difficultatibus esset expeditus. Res Suedorum egregias per Germaniam a duce Vinariensi sibi explicatas. Nec incognitas sibi hostium coitiones, cum jam ver appetat⁵, nihil se omissurum, quo socios sublevet neque se suam causam a Suedica segregaturum.

Non omisi ostendere, quantus labor esset magni cancellarii⁶ eo, qui nunc est, Suediae statu retinere animos ad perstandum in bello gravi ac sumptuoso; quare omnino necessarium, ut ejus consilia fortibus amicorum factis adjuvarentur.

Dixi eadem Bulionio⁷, aerarii praefecto, quem nuper ad me rex miserat, qui et in caeteris opem suam promisit et de⁸ pecuniis maxime, quae propria ipsius cura est, dixit se omnia ordinavisse, quae desiderari a Suedia possent. Pro vetere debito spopondisse Heufdium⁹. De iis, quae deberi nuper caepissent ex Wismariensi - sperant enim probatum iri -, federis delineatione ad S. Chaumontium¹⁰ data mandata.

Multum haud dubie Suedorum armis debet Gallia, per quae stetit, quo minus in regni intima hostis hoc anno penetraverit. Video pecunias, ut in bello sperato diutius durante, difficulter expediri, militem tarde¹¹.

Hae causae et regentum discordiae Gallos Italia excussere, quod videns Parmensis dux¹² pacem seorsim fecit Ethrusco¹³ conciliante recepitque tum, quae bello perdiderat aut jam jamque erat perditurus, tum quae per regnum Neapolitanum fiscus ei abstulerat. Neutrarum eum partium futurum ajunt Galli et probare

1 Gedrukt Epist., p. 304. Het gedeelte ‘Regem conveni ... sperando defatigatos’ is gelijkluidend aan no. 2970 aan S. Bielke. Antw. op no. 2948. Johan Adler Salvius was hofkanselier en gezant van Zweden, residerend te Hamburg en Osnabrück.

2 Lodewijk XIII; zie voor de tekst van Grotius' begroeting bijlage no. 3.

3 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

4 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

5 Vgl. Livius XXII c. 1: Iam ver adpetebat.

6 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

7 Claude de Bullion.

8 De copie te Uppsala heeft de lezing: in.

9 Johan Hoeufft, bankier te Parijs.

10 Melchior Mitte de Miolans, markies van St. Chaumont.

11 De copie te Uppsala heeft de lezing: tandem.

12 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

13 Ferdinando de Medici, groothertog van Toscane.

[p. 124]

se ajunt, quod vetare nequierunt. Prudentiores, dum, quo in periculo Parmensis fuerit, considerant et quis fuerit conciliator, non dubitant arcana intercessisse pacta in rem Hispani¹, quae tempus deteget.

Sabaudo² mitti hinc³ dicuntur XII cohortes sive regimenta, quae si propere eo adveniunt et non nimium absunt numeri ab eo, quod dicuntur, quae frequentissima est his temporibus et summo cum periculo juncta labes, poterit Bremum, quod ab hoste premitur, simulque ducis nonnunquam ad Hispanos respectans animis retineri.

Rhaetis multitudo imperat eoque magis metuenda ibi studiorum inconstantia praesertim non omittentibus Austriacis magna illis ostentare si se a Gallicis vinculis expediant, quod illis, ut maxime velint, difficile sit futurum, ita arcte non pactis solis, sed praesidiis tenentur.

Mari nihildum boni prospicio nec sane ulla pars virium curata est negligentius.

Frater regius comoedias spectat, forum, quod nunc hic celebre est mercibus, ambit, laetatur otio; negotium nec ipse habet nec exhibet cuiquam.

De comite Suessionensi⁴ quid futurum sit, incertum est; multi non exilium ei tantum, sed et inopiam minantur.

Coloniam legati⁵ ante Majum hinc ituri non videntur. Ransovius⁶ in Daniam it non sine mandatis a rege hoc.

Ex Anglia Ogerius⁷ benigne se auditum scribit et sperare non jubet aliquid boni pridem sperando defatigatos.

[Excellentiae Vestrae observantissimus
H. Grotius.]

1 Philips IV.

2 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

3 De copie te Uppsala heeft: heic.

4 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

5 Alphonse Louis du Plessis de Richelieu, kardinaal-aartsbisschop van Lyon, Manasse de Pas, markies van Feuquières, en Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

6 Josias, graaf van Rantzau; zie over hem VI, p. 327 n. 13.

7 René Augier (Oger), Engels agent in Frankrijk.

En resumo calamum, quia, dum in eo sum, ut has obsignem, Tuae Excellentiae litteras accipio datas 26 Ianuarii⁸, pro quibus, quanto rerum cognitu et utilium et jucundarum sunt pleniores, eo plus debeo.

Quae iis nuntiantur laeta erunt regi ac ministris regiis, a quibus gravissima pericula non alia re ulla hoc anno quam Suedica virtute depulsa sunt. Sed qui lucerna uti volunt, opus est affundant oleum⁹. Ego in mea hic diligentia nihil desiderari patiar.

Brandeburgicus¹⁰ novam in nos hostilitatem accepto ductu copiarum imperatoris¹¹ professus, deinde id unum agens, ut quomodo Borussia nobis extorta est, sic et Pomerania nobis extorqueatur, minus idoneus mihi videtur ad reperiendas pacis vias. Aptiores futuros puto qui a nobis absunt longius.

8 No. 2948 gedateerd 26 januari oude stijl.

9 Vgl. de parabel bij Matth. 25, 1-14.

10 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.

11 Ferdinand II; hij was op 15 februari overleden, doch het nieuws van zijn dood was nog niet in Parijs bekend.

[p. 125]

Danum¹ publico in nos quicquam facturum vix puto. Polonus² quod contra pacta fecit, poterit usum habere, si alibi pax nobis contingat.

Propius ad Germaniam accedere magnum cancellarium gaudeo. Credo priusquam mare transeat, introspecturum penitus et hostium et sociorum consilia.

Haec urgente articulo, quo mitti literae debent, in id maxime addidi, ut Excellentiae Tuae literas a me acceptas lectasque et nihil a me optari magis quam multas ut tales accipiam, appareret.

1 Christiaan IV van Denemarken.

2 Wladislas VII (IV) van Polen.