Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

2958. 1637 februari 12. Aan N. van Reigersberch².

Mijnheer,

Ick heb hier sedert wynigh dagen vele visyten gehadt van d'heer Bulion³, surintendant van de financiën, bij ordre van de coning⁴, van mijnheer de prins van Condé⁵, van de graeff van Licester⁶, van hertogh Bernhard⁷. Elckeen vreest dat Swede haer sal ontslibberen: geven goede woorden, Vrancrijck oock gelt, om te zyen, off zij daerdoor connen becomen de approbatie van het tractaet bij de marquys de S.^t Chaumont⁸ tot Wismar geconcipieert⁹.

D'heer van Oosterwijck¹⁰ in alle propoosten toont affectie. Ick heb hem oock goede dyensten gedaen ende sijne qualiteyten geroemt soo bij den voorss. heer Bulion als bij d'Engelschen¹¹. Ick wilde wel weten, wat men daer hout van zijne predicant¹².

Ick heb met den prins van Condé op 't stuck van de religie veel gedisputeert. Ick vrese voor den graeff van Nassau¹³ ende mij dunckt hij onlancx brieven heeft ontfangen van den paus¹⁴ door beleyt van den biechtvader¹⁵ van de coninginne van Engelant¹⁶. Daernae heb ick [over] hem verstaen, dat hyeronder sal volgen.

Uyt Regenspurg hebben wij nyet alleen advysen, maer papieren van importantie, waerbij blijckt dat den keyser¹⁷ soeckt met Sweden apart ende met Vrancrijck apart te handelen om den bant te breecken.

Den graeff van Licester heeft mij geseyt, hoe dat den coning van Engelant¹⁸ den tytel van hoocheyt mede heeft goed gevonden te geven aen den prins van Orangie¹⁹. Dit doet mij geloven, dat Vrancrijck ende Engelant in eius operis zijn

2 Hs. Amsterdam, UB., coll. RK., R 4 h. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Antw. op nos. 2922 en 2926; beantw. d. no. 2977.

3 Claude de Bullion, sieur de Bonelles.

4 Lodewijk XIII.

5 Henri de Bourbon, prins van Condé.

6 Robert Sidney, graaf van Leicester, extra-ordinarius gezant van Engeland in Frankrijk.

7 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

8 Melchior Mitte de Miolans, markies van St. Chaumont.

9 Het verdrag van Wismar, gesloten op 30 maart 1636.

10 Willem van Liere, heer van Oosterwijk, ordinarius Staats gezant te Parijs.

11 John Scudamore en Robert Sidney, resp. Engels ordinarius en extra-ordinarius gezant te Parijs.

12 Daniel Middelhoven.

13 Maurits van Nassau, zoon van Willem, graaf van Nassau-Siegen.

14 Urbanus VIII.

15 Robert Philips (†1647), oratoriaan.

16 Henriette Marie de France (1609-1669), dochter van Hendrik IV.

17 Ferdinand II; hij overleed op 15 februari en werd opgevolgd door zijn zoon Ferdinand III.

18 Karel I.

19 Frederik Hendrik.

[p. 93]

om de Nederlanden in oorlogh te houden, al waer het dat ellewaert vrede quaem te werden. Tot wij sullen verwachten wat Oger¹ uyt Engelant sal brengen.

Mij werdt geseyt, dat de coning van Vrancrijck aen den prins van Orangie bescheyt heeft gesonden van op Orangie nyet te pretenderen, dan soo verre sulcx nae de Fransche rechten gelt is uE. genouch bekent.

Hartogh Bernhard is hyer. Souckt een leger op hem selve te hebben om nyet langer gecnocht zijn aen den cardinael de la Valette². Ick sal hem helpen sooveel ick can.

Mij dunckt, den graeff van Nassau sich tot de lutherschen wil begeven. Ick arbeyde om hem te houden in de moderatie.

De Franchoysen solliciteren noch gestaedigh om mij van hyer te hebben, maer mijnheer den rijcxcancellier³ verseeckert mij, gelijck oock d'heer Salvius⁴, dat sulcx mij in 't hoff van Sweden nyet alleen geen quaed, maer veel goeds doet.

Dusverre geschreven hebbende ontfang ick uE. brieven van de XIII⁵ ende XX⁶ January.

Indyen mijnheer Spierinck⁷ met mijn oudste soon⁸ can zijn gedyent, ick wil sijne E. Gestr. zeer garen daermede geryven nyet twijffelende, off het sal mijnheer den rijcxcancellier mede aengenaem zijn. Sijne Ed. Gestr. sal hem qualiteyt geven nae zijne discretie. Artens'⁹ credyt geeft Constans' gesel¹⁰ veel bedencken ende can Calaber¹¹ te minder verwachten.

Uyt Sweden verstae ick, dat zij nae Colen niet en senden. Dye van hyer staen mede noch nyet gereedt om te vertrecken, te weten Feuquière¹² ende Davaux¹³. S.^t Chaumont sal d'eerste zijn.

Van de coninginne-moeder in Sweden¹⁴ had ick noch [uyt] niemant anders alhyer yet sulcx verstaen.

Indyen Cats¹⁵ begint in de ongenade te comen, wie sal succederen? An Fabius¹⁶?

UE. comste alhyer ende communicatie soude mij zeer aengenaem sijn ende heb daerom dickmael gewenscht ende geschreven. UE. gelyeve te zyen, wat can geschyeden.

1 René Augier (Oger), Engels agent in Frankrijk.

2 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

3 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

4 Johan Adler Salvius, hofkanselier en gezant van Zweden residerende te Hamburg en Osnabrück.

5 No. 2922.

6 No. 2926.

7 Petter Spiring Silvercrona, raad van financiën van Zweden.

8 Cornelis de Groot.

9 François van Aerssen, heer van Sommelsdijk; in de tekst in code: 23.17.93.82.88.94. met de naam door Van Reigersberch erboven geschreven.

10 Constans is een pseudoniem van Maria van Reigersberch; met Constans' gesel wordt Grotius bedoeld.

11 Schuilnaam voor Frederik Hendrik.

12 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

13 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

14 Maria Eleonora van Brandenburg.

15 Jacob Cats.

16 Schuilnaam voor Simon van Beaumont, pensionaris van Rotterdam.

[p. 94]

Ick ben mijnheer Spyering geobligeert vanwegen de sorge, dye hij voor mij wil dragen. Ick hoop mons.^r Heufd¹, aen denwelcke de Franchoysen haer nu verbonden hebben tot betaelinge, voor mij sal sorgen; van de dispute, dye hij mij maeckt op 't stuck van de wissel ofte waerde van 't goet, dat mij hier veel importeert, heb ick sijne Ed. Gestr. geschreven. UE. doet wel dye kennisse wel te onderhouden. Ick en sal oock aen mijne zijde nyet ontbreecken om alles te doen, dat mogelijck om te thoonen, dat ick zijne vrundschap hooch estimere.

Vaert wel met alle de vrunden.

Den XII february XVI^cXXXVII.

UE. gelieve met den eersten mij mijne papieren, dye bij d'heer Basius² zijn, te bestellen sonder langer uitvlucht. Mij is daeraen gelegen.

Dedi nuper³ exemplum sapientis viri in vita privata turbida ac nutanti republica, T. Pomponium Atticum⁴. Dabo nunc egregii viri in honoribus versantis oppressa republica M. Lepidum⁵, de quo iudicium Taciti Ann. IV⁶ et specimen eius Annal. lib. III⁷ in narratione de Clutorio⁸. Cum quo loco confer quid idem de socero suo⁹ scribit illo loco: sciant quibus moris illicita mirari etc.¹⁰. Nec omittendum eiusdem elogium de L. Pisone Pontifice¹¹ Annalium VI¹².

Apparentelijck sal men over eenige tijdt beginnen te spreecken van een duc van Brabant te maecken¹³.

12 febr. 1637.

1 Johan Hoeufft, bankier te Parijs.

2 Rekenmeester Johan Basius.

3 In no. 2932 dd. 24 januari 1637.

4 Titus Pomponius Atticus; zie no. 2932, p. 47 n. 3.

5 M. Lepidus (†33 na Chr.); hij was consul in 11 na Chr. en pro-consul van Asia in 26/7.

6 Tacitus, Ann. IV 20 en IV 56.

7 Tacitus, Ann. III 50.

8 Clutorius Priscus, Romeins eques en dichter. Hij had een gedicht op de dood van Germanicus gemaakt, waarvoor hij van keizer Tiberius een geschenk kreeg. Toen Drusus, zoon van de keizer ziek werd, beroemde hij zich erop, voor diens eventuele dood, al een gedicht klaar te hebben, dat hem nog meer zou opleveren. Vanwege deze uitlating aangeklaagd, werd hij door de Senaat, in aanwezigheid van de keizer, ter dood veroordeeld, welk vonnis onmiddellijk werd uitgevoerd, 21 n. Chr.

9 Cn. Iulius Agricola; zie dl. VI, p. 123 n. 5.

10 Tacitus, Agricola 42, 19: Sciant, quibus moris est illicita mirari, posse etiam sub malis principibus magnos viros esse.

11 Calpurnius Piso Caesoninus Frugi. Pontifex, consul in 15 v. Chr. Hij onderwierp Thracië in 13-11 v. Chr. en werd door keizer Tiberius tot praefectus urbi benoemd (± 14 n. Chr.). Zijn beleid wordt zeer geprezen. Hij stierf in 32 op tachtigjarige leeftijd en kreeg een staatsbegrafenis.

12 Tacitus, Ann. VI 10 v.

13 De woorden ‘van ... maecken’ staan in de tekst in cijfer en code: 24.1001(= 1000).21.260.196.3.50.16.23.24.12.30.82.49. met door Van Reigersberch de betekenis erboven geschreven.

Adres: Mijnheer Mijnheer Reigersberg, raedt in den Hoogen Raide in Hollant In Den Hage.

In dorso schreef Van Reigersberch: Broeder De Groot, den 12 febr. 1637 wt Paris. Outsten soon bij Spierynck. Ad politicam quaestionem.