Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2836. 1636 november 14. Aan S. Bielke⁹.

2837. 1636 november 14. Aan L. Camerarius¹⁰.

Illustrissime Domine,

Ransovius¹¹ super vetera decora novam sibi gloriam peperit exempto discrimini oppido Burgundici ducatus Sancti Iohannis ad Lonam. Circumsederant id Lotharingici jamque machinis verberabant, metusque erat, ne Conturius¹² duce

9 Copie Den Haag, ARA. Eerste afd. coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 2, p. 94. De brief is blijkens een marginale aantekening op de copie gelijkluidend aan no. 2837 aan L. Camerarius; men zie aldaar. Betreffende Sten Bielke zie no. 2658, p. 241 n. 9.

10 Copie Den Haag, ARA. Eerste afd. coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 2, p. 94; copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 56. De brief is eveneens gezonden aan Sten Bielke en Joh. A. Salvius, resp. nos. 2836 en 2840. Gedrukt Epist., p. 278. Geadresseerde, Ludwig Camerarius, was Zweeds gezant in Den Haag.

11 Josias, graaf van Rantzau; zie over hem VI, p. 327 n. 13.

12 Le sieur de Couture. De tekst der Epist. heeft abusievelijk Conturius.

[p. 503]

Verderonna¹ in auxilium missus, quod ad vitandos hostes magno usus esset ambitu, serius quam erat opus adveniret. Ransovius igitur II Novembris novi, quo hic utimur, Calendarii² iter ingressus est brevius periculosiusque assumto principis Condaei³ equitatu, als Vinariensi⁴, cohortibus Germanicis duabus, altera sua, altera Batilii⁵. Per noctem totam ingressus per plana exundantibus fluviis stagnantia venit Auxonam Croatasque obvios cecidit. Qua clade exciti hostes, qui ad Sancti Iohannis municipium erant, instare acrius, ut tempus adventuri auxilii, quod fama vero majus fecerat, antecaperent celere victoria. Cesserant munimenta externa omnia, et post meridiem III Novembris jam et moenium labefacta parte parantem illac hostem irrumpere defensores ducentis prope occisis depulerant, cum adest⁶ Ransovius. Manebat hostis in sede⁷ veteri et, qua ille advenerat, CCC draconarii locum suum tutabantur. Mane diei IV Novembris eruptio facta est et illinc hostium fuga, quos equitatus hostium occidioni eripuit. Abeuntium lateribus institit Ransovius equitibus II^m hostium, qui praesidio dati ceteris erant, non ausis propius accedere. Ita per medios hostes reditum ad suos habuit Ransovius non incolumem tantum, sed et captivis, quos adducebat, illustrem. Totus, qui illic fuerat, hostium exercitus, cum adversus oppidum bene firmatum nihil speraret⁸, retro, unde venerat, cessit, Mirebautium primum, deinde, ut creditur, Ararim versus, ut cum Gallassio⁹ eum¹⁰ transgressus in comitatu Burgundiae sibi quaerat tuta hyberna et commeatus.

Haec felicia, ut in bello fit, aliis pensantur adversis. XXIII Octobris ex eodem ut ante Calendario Hispanus Pompeiopoleos praefectus¹¹ cum XV^m peditum, equitibus D, Hispanis omnibus, Hironem amnem transiit statimque cepit Hendaiam. Die XXIV Gramontius¹², qui Baionae praeest, Damontium¹³ miserat hostium vires speculaturum¹⁴, sed eundem multo Hispanis imparem¹⁵ jussit reverti. Tantundem fecit mox Espernonii¹⁶ filius dux Valetta¹⁷, nisi quod ex paterna praetoria cohorte militum aliquid Ciburci et S. Iohannis de Luce, municipio praedivite, reliquerat. Sed milites pauci erant prae tanto hostium numero, et illorum locorum Vascones sive formidine, sive regentium odio ad

1 Charles de l'Aubespine, seigneur de Verderonne (1580-1653), kanselier van Gaston, hertog van Orléans.

2 In plaats van ‘novi, quo hic utimur, Calendarii’ heeft de copie te Uppsala ‘eius, quo utimur, calendarii’ en de Haagse copie slechts ‘st. n.’.

3 Henri de Bourbon, prins van Condé.

4 Van Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

5 Antoine de Bey, heer van Batilly.

6 De copie te Uppsala heeft ‘idem’.

7 De copie te Uppsala heeft ‘caede’ (!).

8 De Haagse copie heeft ‘sperabant’.

9 Matthias, graaf Gallas, generaal-majoor in dienst van Ferdinand II.

10 Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala en in de uitgave der Epist.

11 Dit moet de verderop genoemde onderkoning van Navarra, de markies van Valparaíso zijn; zie p. 504 n. 3.

12 Maarschalk Antoine, hertog van Gramont, ook genoemd graaf van Guiche; zie VI, p. 543 n. 11.

13 Charles d'Aumont (1606-1644).

14 De copie te Uppsala heeft foutief ‘speculaturus’.

15 De copie te Uppsala heeft ten onrechte ‘majorem’.

16 Jean Louis de Nogaret de La Valette, hertog van Epernon.

17 Bernard de Nogaret d'Epernon de La Valette; zie VI, p. 348 n. 11.

[p. 504]

resistendum male parati. XXV die Ciburcum terra, Sancti Iohannis autem de Luce municipium mari XXVIII pinassis, octo bellicis navibus oppugnarunt hostes ac facile ceperunt. Cessit eis¹ et Socova, bono situ portus, quem Galli munire coeperant tantum.

Iam Navarrae pro rege Hispano² rector³ regi suo Baionam audet polliceri ante diem Dominici Natalis. Est ingens munitumque oppidum: nec quicquam ferme est, quod metuatur praeter aversos a rectoribus suis populi animos supra oppidum de duabus arcibus tenentis alteram. Etiam Aquitanicae praefecturae, quae ad Vasconiam accedit, loca quaedam memorantur ab hoste occupata, sed minus nobilia. In Britanniae Armoricae littus exscensum facere prohibitus hostis fuit. Interim rex⁴ Vitriacum⁵, provinciae Narbonensis praefectum, misit, ut insulas Margaritae Honoratique eripiat Hispano.

Qui intra Corbiam sunt tentato colloquio, cum moras quaerere viderentur, redditis obsidibus rejecti iterum ad pacta venere exituri die crastino Veneris, magno Galliae bono. Causa non alia apparet quam morbi. Credo et metum impulisse inevitabilis supplicii apud transfugas, qui multi erant, et forte praemia in praefectos.

Opto cuncta, Illustrissime Domine, tibi tuisque prosperrima⁶.

Tuae Illustrissimae Dominationi observantissimus
H. Grotius.

1 De copie te Uppsala heeft abusievelijk ‘ei’.

2 Philips IV.

3 Francisco González de Andía Irarrazabal y Zárate, markies van Valparaíso, burggraaf van Santa Clara de Avedillo, onderkoning van Navarra en Sicilië (†1659).

4 Lodewijk XIII van Frankrijk.

5 Maarschalk Nicolas de l'Hospital, markies van Vitry.

6 De woorden ‘Opto ... prosperrima’ ontbreken in de copie te Den Haag.

4/14 Novembris 1636.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala in margine: A.^o 1636 Hag. Comitis 10/20 Xbris.