Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2838. 1636 november 14. Aan A. Oxenstierna⁷.

Excellentissime Domine,

Venit ad me nudiustertius admissionalium regiorum alter Berlisius⁸. Cum per multa circumegisset sermonem, tandem ad id venit⁹, cujus causa missus ab affine Bulionio¹⁰ videbatur: ut percunctaretur ex me, an Suecia Coloniam missura esset. Dixi quae ex Sublimitatis Tuae literis didiceram, de rejecta ad regni praesides¹¹ consultatione¹²: difficultatem subesse in conciliatore per legatum

7 Gedrukt Epist., p. 277; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 262.

8 Nicolas Faure, sieur de Berlize.

9 De uitgave der Epist. heeft in plaats van ‘ad id venit’ ten onrechte ‘convenit’.

10 Claude de Bullion.

11 Zie voor hun namen VI, p. 509. De uitgave der Epist. heeft abusievelijk: praesidis.

12 De uitgave der Epist. heeft abusievelijk: consultationem.

[p. 505]

pontificis¹, cui tamen remedium forte reperiri posset; optare Sublimitatem Tuam, si res ferant, interesse ipsam conventui, ut sapientissimorum hominum, quales haud dubie futuri sunt regis Galliae² legati, consuetudine frui liceat.

Cum ille diceret id, quod de pontificis auctoritate objiceretur, nihilo magis ad nos quam ad Anglos pertinere; pace facta opus, cum bello illigati nondum essent. Si in causam descenderent, quod ille in propinquo esse volebat credi, tunc rationem disparem non fore.

Heri adivi extraordinarium Angliae legatum³, praecipue ut intelligerem, quid de foedere esset cum Gallia: nam et ab aliis Gallis audieram jactari convenisse jam hac tantum exceptione, si quae placuerant hic regi Angliae⁴ probarentur.

Pernegavit convenisse quicquam neque spem se ullam videre, ut in bellum apertum Anglia prorumperet hoc quidem rerum statu. De piscario quoque negotio cum Batavis transactum nondum esse, quantum ipse sciret.

Corbia ante hos dies tres quatuor dedita per urbem vulgabatur. Iam discimus petitum ab obsessis colloquium datumque permutatis obsidibus; sed cum deprehenderentur tempus trahere in spem nescio quam, abruptam actionem obsidibus redditis ac receptis reditumque ad oppugnationem lunati extra fossam munimenti. Rerum necessariarum nihil obsessis quod desit intelligere potui. Credo non omissurum cardinalem⁵, quin praefectos pecunia, milites - nam magna pars transfugae sunt - impunitate et, si ultima clausi experiantur, inevitabilis supplicii metu tentet.

In Burgundia, feliciter Gallis successit municipii Sancti Ioannis ad Lonam suscepta liberatio. Audiebantur jam a Gallasio⁶ verberari moenia. Metusque erat, ne qui die 31 Octobris novi calend. magno satis ambitu eo iverant, serius quam necessitas pateretur, advenirent.

Obtulit se propiore per Auxonnam itinere subventurus oppido Ransovius⁷: profectusque sero vespere 2 Novembris novi cal. cum equitatu Condaei principis⁸ ac parte turmarum ducis Vinariensis⁹, duabus Germanicis cohortibus, altera sua, altera Batilii¹⁰, cum per madentes exundatione amnium campos noctem totam incessisset¹¹, mane Auxonnam ut transierat, obvios Croatas obiter cecidit. Sonus inde perlatus monuit obsessores urgere coepta, antequam veniret auxilium obsessis, quod vero majus suspicabantur.

Iam ante captis munimentorum exterioribus 2 Novembris post meridiem irruptione facta in disjectam valli oppidani partem, egregia defensorum virtute dejecti sunt ducentis suorum amissis. Ransovius quanquam auditu oppugnationem compererat, ea demum repulsa advenit: ac postero mane significat oppidanis, ut

1 Bedoeld zal zijn Martio, kardinaal Ginetti, door Urbanus VIII ter vredesconferentie afgevaardigd.

2 Lodewijk XIII.

3 Robert Sidney, graaf van Leicester.

4 Karel I.

5 De Richelieu.

6 Matthias, graaf Gallas, generaal-majoor in dienst van Ferdinand II.

7 Josias, graaf van Rantzau; zie VI, p. 327 n. 13.

8 Henri de Bourbon, prins van Condé.

9 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

10 Antoine de Bey, heer van Batilly.

11 De uitgave der Oxenst. Skrifter heeft ‘incessit’.

[p. 506]

erumperent, hostes, qui draconarii erant CCC, coëgit in receptum ita turbidum, ut ni equitatus Gallasii subvenissent, perituri omnes fuerint.

Sic quoque in abeuntium invectus latera multos fecit captivos metuentibus propius accedere II^m hostium equitibus, qui illos periclitantes eximere malo jussi fuerant.

Ransovius in conspectu hostium ad suos rediit. Hostiles exercitus nihil ultra de illo oppido sperant. Mirebautium, unde venerat, rediit crediturque Ararim transiturus Gallasius, qui Burgundiam Hispaniae ditionis a Gallica disterminat, ut ibi et tutius et in meliore victus copia hiemem transigat.

Scripseram nuper¹ de hostium initu in maritima Vasconiae. Ea de re haec recentiora didicimus.

23 Octobris nov. Cal. praefectus Hispanus Pompeiopoleos² cum peditum XV^m equitibus D, Hispanis omnibus, Hironem transgressus hostis capto municipio Hendara apud Harognam oppidum posuit castra. Misit contra eos Gramontius³, qui Bajonam regit, Damontium⁴; sed coepta pugna eum conspicatus imparem redire jussit oppidumque ab habitatoribus deseri. Equites quingentos haud plures habuerat Damontius. Hostis insessa Harogna Ciburcum it.

Dux Valetta⁵, Espernonii⁶ filius, cum a municipio ditissimo Ioannis de Luce accurrisset, conspecta hostium vi satis habuit recipere se, postquam Ciburci in praesidium Vascones paucos et quosdam de paterna praetoria cohorte reliquerat. Cum reliquo ejus cohortis idem Valetta die 25 meditamenta hostilia speculatum progressus vidit eos ad praelium instructos monuitque tum Ciburci tum S. Ioannis de Luce municipes, viriliter ut se defenderent. Sed quinque locis Ciburcum oppugnavit hostis cepitque aegre elapso Valetta.

Eodemque tempore XXVIII pinassae et VIII bellicae naves adortae S. Ioannis municipium et municipes ipsos et paucos e cohorte Espernonii, qui aderant, fudere facile.

Iam ipse Navarrae, quam Hispanus⁷ tenet, regia vice rector⁸ Bajonae obsidium parat pollicitus regi suo se ante Dominicum Natalem oppidi, sane permuniti, compotem fore. Dicitur militis aliquid eo aut immisisse aut induxisse Gramontius. Arces duae sunt altera in praefecti regis Galliae⁹, altera in oppidanorum potestate. Aegrotat ipse Espernonius Daquae; oppido S. Spiritus praesidium dedit mille homines; tantundem Petri oppido. Etiam vicina Vasconiae loca ad Aquitanicam praefecturam pertinentia nominantur, quae hostis irruperit late agros tenens ingenti circum trepidatione.

De Parmensis¹⁰ rebus omnium prope judicio conclamatum est.

1 No. 2828 dd. 7 november 1636.

2 Vgl. no. 2837, p. 503 n. 11.

3 Maarschalk Antoine, hertog van Gramont; zie VI, p. 543 n. 11.

4 Charles d'Aumont (1606-1644).

5 Bernard de Nogaret d'Epernon de La Valette; zie over hem VI, p. 348 n. 11.

6 Jean Louis de Nogaret de La Valette, hertog van Epernon.

7 Philips IV.

8 Francisco González de Andía Irarrazabal y Zárate, markies van Valparaíso; zie no. 2837, p. 504 n. 3.

9 Zie boven, n. 3.

10 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

[p. 507]

Comes Brionius¹ quod fratri regio² carus esset plus quam expediret dominantibus in Bastiliam est datus. Feuquerio³ Verdunensis datur praefectura, nec ipsi nec Davausio⁴ quicquid adhuc de itu Coloniam imperatum est. De Brezaeo⁵ in cardinalis gratiam restituendo agitur, forte ut omissa illa de cardinalis Lugdunensis⁶ legatione cura, dematur Hispano nova tergiversatio. Misit et rex recuperatum insulas Maris Ligustici duas, quo exitu docebit dies. Certe Margaritae insulae, cujus appendix altera est Honorati, non magnum ambitum, totum habet machinis praeseptum; praeterea arx valida toti incumbit insulae. Datum Vitriaco⁷, qui provinciae Narbonensi praeest, Harcurtioque⁸ hoc negotium. Inter maritima loca, quae in Vasconia insedit hostis, magni fit ob situm Socova.

Iamjam felix ad nos venit nuntius eos, qui intra Corbiam sunt, iterum ad pacta venisse et cras exituros. Est quod jactet cardinalis fortunam sibi militare.

Habet Tua Sublimitas Marini⁹ e Valle Telina literas; multum erit, si tutari, qui ibi sunt, sua poterunt tam felicibus per Italiam Hispani armis et tot e partibus impetita ipsa Gallia.

De Turca¹⁰ dum bellum cum Perso¹¹ durat motusque interni, quid speremus?

Commendat se Sublimitati Tuae Sprecherus noster¹², cui istae¹³, quarum memini, jam saepe in gratiam aulae romanae a patre Iosepho¹⁴ cusae pactiones plane non probantur. Non male judicat Italorum omnium id votum esse, ut Galli in limine sint Italiae, non intra Italiam. Hispano autem, si is Belgico bello explicare se possit, Gallicum bellum formidini non fore.

Deus, Excellentissime Domine, cuncta det reginae¹⁵, regno, Tuae Sublimitati salutaria et gloriosa.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 François Christophe de Lévis, graaf van Brion (†1661), eerste hofstalmeester van de hertog van Orléans, broer van de Franse koning.

2 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

3 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

4 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

5 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

6 Alphonse Louis du Plessis, hertog van Richelieu, kardinaal-aartsbisschop van Lyon; hij was de oudste broer van de eerste minister.

7 De markies van Vitry; zie p. 504 n. 5.

8 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt.

9 Charles Marin of Marini; zie V, p. 436 n. 4.

10 Sultan Murád (Amurath IV).

11 Sefi (Sam Mirza).

12 Over Fortunatus Sprecher von Bernegg zie IV, p. 138 n. 9.

13 De uitgave der Epist. heeft abusievelijk ‘istas’.

14 François Leclerc du Tremblay, de bekende gunsteling van De Richelieu; zie V, p. 16 n. 6.

15 Christina van Zweden.

Lutetiae, 4/14 Novembris 1636.

Socovam¹⁶ et S. Ioannis de Luce oppidum diligenter muniunt Hispani. Espernonius cum morbo Burdegalam portatus est.

16 De Epist. heeft de lezing: Socovara.

[p. 508]

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.