Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2657. 1636 juli 4. Aan A. Oxenstierna¹².

Excellentissime Domine,

Indicavit mihi legatus Venetus¹³ a nuntio pontificis¹⁴ verba facta de pangendis induciis duraturis usque dum pax inveniatur perpetua. Cardinalem¹⁵ proferre

12 Gedrukt Epist., p. 242; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 202.

13 Alvise Contarini di Nicolo.

14 Giorgio Bolognetti, van 26 maart 1634 tot 8 augustus 1639 ordinarius nuntius van Urbanus VIII in Parijs.

15 De Richelieu.

[p. 237]

animum non aversum, sive quod re ipsa a Gallorum rationibus non alienam judicet talem pactionem, per quam ipsis mansura sit Lotharingia et Alsatia nullo penes Hispanum¹ belli praemio praeter insulas duas² easque hactenus neque ipsi utiles admodum neque Gallis noxias, sive quod praecipitem videns in pacem regis³ pietatem sufflaminandum eum censeat simulatione ejusdem desiderii interim nuntiis quantum potest prosperis ducens tempus.

Quemadmodum nunc in aula rumor spargitur, prudentibus rerum Italicarum nondum firme creditus, transgressas Ticinum Gallorum foederatorumque copias statim ita feliciter pugnasse, ut duo aut tria hostium millia, Germanicae maximae gentis, conciderint. Additur implendum ad gaudium adfuisse huic rei Sabaudum⁴, de quo per id omnis sinisterior suspicio excussa sit animo. Cumque sociorum copiae ad XX millia sint, hostem non amplius quam XII millia posse educere, quod Mediolano jam propinquent arma, praeterea ex Montiferratensi agro Novaria, Alexandria, Dertona, ex Placentino et Parmensi lacus Pompeja, Cremona, Crema, Ticinum in metu sint eoque plurimo milites⁵ in suam tutelam absumant.

Ducem tamen Parmensem⁶ ad sua penetrasse nondum accepimus. Nec quicquam eam in rem profuit postrema ultra lacum Larium Rohanii⁷ expeditio, qui, ut scripsi his diebus⁸ et attestabantur hae Marini literae⁹, et machinis et pecuniis destitutus non modo a rebus magnis agendis impeditur, sed et militari seditione et Rhaetorum a signis decedere cupientium minis vexatus fuit.

Pacta nuper facta de Valle Telina¹⁰ in magna adhuc offensa sunt apud Helvetios Rhaetosque. Accessit apud Helvetios alia ex bello comitatensibus Burgundis illato, quam causam Friburgenses calidius agunt, lentius caeteri misso eam ob rem ad regem legato¹¹ et aliis ad Condaeum principem¹², qui Dolam strenue defensam nondum cepit, sed cuniculos parat incedere, per quos ad moenium oppugnationem via fiat vulnerato nuper, cum hostes erupissent, Ransovio¹³, nisi jam et mortuus est.

Sauciatus etiam manum fuit dux Bernhardus¹⁴, dum impetum in Tabernas facit amissis suorum ducentis. Quo statu nunc id oppidum sit¹⁵, nescimus, quod nuntii aliquot per dies cessaverint.

1 Philips IV van Spanje.

2 St. Honorat en Ste. Marguerite.

3 Lodewijk XIII van Frankrijk.

4 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

5 De uitgave der Epist. heeft ‘plurimi militis’.

6 Odoardo Farnese, hertog van Parma.

7 Henri, hertog van Rohan, luitenant-generaal van de Franse troepen in Graubünden en de Veltlin.

8 Vgl. bv. no. 2637 dd. 19 juni.

9 No. 2631.

10 Vgl VI, p. 545 en verderop nos. 2867 en 2889.

11 Alphonse van Sonnenberg (1603-1674). Hij was van 1635 tot 1637 baljuw van Baden en vertoefde in juni en juli, in verband met zijn missie, in Parijs.

12 Henri de Bourbon, prins van Condé. De Zwitserse gezanten waren afgevaardigd door Bern, Freiburg en Solothurn resp. Johann Ludwig von Erlach (1595-1650) Pierre Koenig de Mohr (1590-1647) en Bouchergermain; die van Bern had de leiding.

13 Josias, graaf van Rantzau; zie VI no. 2343, p. 327 n. 13.

14 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

15 Vgl. no. 2654, p. 235 n. 2.

[p. 238]

Classis in Oceano Gallica nuper abiisse credita, quantum nunc intelligo, adhuc ad Bellam Insulam detinetur, ventis an imperio non satis affirmaverim. In mari Mediterraneo alia regis classis constans galeonibus duabus, duodecim galeris, quadraginta tartanis defendit oram Massiliensem, cui imminet hostis XLV galeonibus, XXX galeris, multo milite.

Venit huc quidam a Leodio videoque mutuo accusari a Gallis Batavos, a Batavis Gallos, quod tam bella occasio non diligentius arripiatur.

Angli legati¹ nihil propius ad causam communem accedunt: veterem urgent cantilenam de reddenda a rege Lotharingia, ut vicissum et Palatinatus reddatur. At Bavarus² e suis domesticis unum misit ad caesarem³, quantum conjici potest, ut certus sit, mansura sibi quae possidet, priusquam ad conventum Ratisbonensem veniat. Arundelius⁴ jam eum conventum in ipso Ratisbonae oppido exspectat. Magnifica loquuntur Angli, sed videtur is futurus tandem eventus, ut commutationem aliquam pro Palatinatu accipiant. Certe, si quid fortiter facere vellent, non hoc tempore ita a se alienarent Batavos coacta nuper suppara demittere navi, quae legatum Joachimium⁵ ferebat, et refricata illa odiosa adeo de piscatu controversia.

Tum vero Roma ex Tirolensi agro nondum progressos hostes: sed congeri eo, quae alendo militi belloque sunt necessaria. Praeter Germanos, qui jam transiere Alpes, ad II MD pedites, equites sexcentos, exspectari et alios, qui Ulmam pervenerunt.

Basileenses perseverantur deprecari, ne frumenti copiam Galli sua in urbe deponant: a rege sollicitari ducem Wirtenburgicum⁶, ut castellum Hansuiliense ipsi vendat.

Alcalam⁷ pacis negotio praepositum, ut et nuper scripsi⁸, abiisse. Secuturum Franciscum Melonem⁹ pari cum potestate, cancellarium Mediolani¹⁰ et tribunum Schinchinellium¹¹, ut adjutores. Leganesium¹² Dertonae esse; Valentiae praesidium auctum accessu D militum. Castellum Sancti Johannis a Villa¹³ captum, cum ab hominibus tantum XL defendebatur. Quos dus Etruscus¹⁴ per Senam obligatus Mediolano tuendo milites miserat, eos maximam partem defugere. Ducem eundem invigilare firmandis opere et milite maritimis suis oppidis, habere et Pisis equitem et Griffonem¹⁵, virum nobilem legari ab eo ad Ratisbonensem conventum.

1 Odinarius gezant John Scudamore en de extra-ordinarius Robert Sidney, graaf van Leicester.

2 Maximiliaan, keurvorst van Beieren.

3 Ferdinand II.

4 Thomas Howard, graaf van Arundel; zie V, p. 318 n. 12.

5 Albert Joachimi, heer van Hoedekenskerke; zie V, p. 448 n. 4.

6 Eberhard III, hertog van Würtemberg (1614-1674).

7 Fernando de Ribera, hertog van Alcalá; zie no. 2545, p. 75 n. 9.

8 No. 2637 dd. 19 juni.

9 Francisco de Mello, graaf van Assumar, markies van Tor de Laguna.

10 Don Antonio Ronquillo.

11 Graaf Schinchinelli; zie no. 2654, p. 234 en n. 12 aldaar.

12 Diego Mexia Felipes de Guzmán, markies van Leganès, gouverneur van Milaan.

13 Guido, markgraaf van Villa.

14 Ferdinando II de Medici, groothertog van Toscane.

15 Ugolini Griffoni, Malthezer ridder.

[p. 239]

In Hispana classe maris Mediterranei, cujus memini ante, VII esse militum millia. Ab Hispanis muniri Sanctum Stephanum, metu Gallicae classis Massiliensis.

Neapoli pacandae plebi ob id commotae mitigatum vectigal impositum conductis aedibus, ita ut non majus sit futurum quam vicesima in minores mercedes, in majores decima.

Ab eo, qui res agit Poloni regis¹ dici nolle regem suum fructus praediorum, pecuniam velle praesentem.

Ad amoeniora venio. Attulit mihi Jolivetus² XII libros dicatos honori magni regis Gustavi³, quibus nomen fecit Fulmen in Aquilam. Legi; amor in regis memoriam, gratiam et praemium meretur, sed ego edendi operis suasor esse nolim. Tam multa sunt latinitati, tam multa versuum legibus, quaedam et rerum gestarum veritati contraria; si pauca fuissent, monuissem: sed Augiae erat stabulum. Materiam ex libro maxime Gallico sumsit, cui titulus Militis Suedi⁴.

Proficiscuntur hinc cras in Angliam Ponica⁵, in Hollandiam Hogendorpius⁶, deinde in Pomeraniam ad Tuam Sublimitatem, cui Deus, Excellentissime Domine, omnia optima concedat.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius⁷.

1 Johan Zawadski, gezant van Wladislas VII (IV) van Polen.

2 Evertii Iolliveti Aurelianensis Fulmen in Aquilam, seu Gustavi Magni, Serenissimi Suecorum, Gothorum, Vandalorum Regis, etc. Bellum Sueco-Germanicum. Heroico-Politicum Poema. Editum Parisiis Apud Matthaeum Guillemot. A. MDCXXXVI. Lipsiae Apud Georgium Wolbrecht. A. MDCCCXXXII. De schrijver, Evert Jollyvet of Jollybet (1601-1662), sieur de Votilley, advocaat van het parlement van Parijs, was jurist, dichter, filoloog, filosoof en theoloog.

3 Gustaaf II Adolf, gesneuveld bij Lützen in 1632.

4 Vermoedelijk F. Spanheim, Le soldat svedois ov Histoire de ce qui s'est passé en Allemagne depuis l'entrée du Roy de Suède en l'année 1630 iusques apres sa mort, dat in 1633 te Genève was verschenen. Grotius spreekt erover in zijn brief van 13 mei 1635 aan Oxenstierna (dl. V, p. 472 no. 2097 postscriptum).

5 Tobias von Ponikau, raad en gezant van Bernhard van Saksen-Weimar.

6 Gijsbrecht van Hogendorp; zie VI no. 2319, p. 287 n. 13.

7 Onderschrift en naam ontbreken in de uitgave der Epist.

Lutetiae, 4 Iulii novi Calendarii anni 1636.

Iam nunc miles a Crequiaco⁸ advenit certa ferens de proelio ad Ticinum. Audax fuit Gallorum facinus. Nam Crequiacus absente Sabaudo, qui alioqui cura summi in omnes copias imperii defugiturus aleam fuerat, cum amnem transiisset, X peditum millia secum habens, equites MD misso feciali hostes multum numero praecellentes - erant enim XVI^m peditum, equites III^m - ultro ad pugnam vocavit et, donec parati essent, exspectavit. Pugnatum est per sex horas dubio Marte. Interea advenit Sabaudus. Caesi Gallorum mille; hostium ter mille. Victoriae a Gallis partae non dubia documenta duces hostium interfecti Martinus Arrago⁹, Gambicurtius¹⁰ et tertius, qui sub illis praeerat¹¹

8 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples, commandant van de Franse strijdkrachten in Noord-Italië.

9 Don Martino d'Arragona; zie no. 2654, p. 235 n. 5.

10 Geraldo Gambacorta; zie VI no. 2484, p. 538 n. 5.

11 In de slag bij Tornavento op 23 juni 1636, waarin Gambacorta en Antonio Sortella sneuvelden en Martino d'Arragona werd gewond, sneuvelde aan Spaanse zijde voorts Thomas d'Angelo en Francisco de Cordonxe, die dodelijk gewond in handen der Fransen viel; eveneens

[p. 240]

¹¹; capti octingenti,

11 zijn aan hun verwondingen gestorven don Alvaro de Guignones, generaal-luitenant der cavallerie, en de generaal-commissaris Pozzoc.

[p. 240]

in quibus multi tribuni et centuriones; machinae undecim; sarcinae, commeatus, signa militaria aliaque belli instrumenta plurima; et, quod maximum est, agrorum messisque magnae integra penes Gallos possessio.

Tabernae Alsaticae jam pactis se dedere voluere, sed simplicem deditionem volebat dux Bernhardus. Metus est, ne hostis obsessoribus superveniat, priusquam Dola capiatur. Leodium rex misit hominem idoneum¹ et pecuniam.

1 Waarschijnlijk de abbé de Mouson, die zich als agent van Frankrijk te Luik bevond.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.