Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2187. 1635 juli 19. Aan A. Oxenstierna¹⁶.

Interclusam literis viam per terras Belgicas aperuere nuntii pontificii¹⁷, qui et

16 Gedrukt Epist., p. 162; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 64. Antw. op no. 2152.

17 Giorgio Bolognetto en Giulio Mazzarini; vgl. Cuvelier-Lefèvre, Corresp. de la cour d'Esp. III, p. 78 (no. 227).

[p. 96]

ante Augusti exitum pacem spondere audiuntur. Id fecit, ut omitteretur illud consilium disponendi homines, qui per Caletum literas curarent et ut meae ad Sublimitatem Tuam per triduum heic retentarentur.

Medio tempore pervenerunt ad me literae, quas Sublimitas Tua Stada 9 Iunii vet. Cal.¹ ad me destinavit, ex quibus disco interceptas, nescio ubi, eas, quas octavo ante die ex illis partibus ad me scripserat. Quae literae illae Stadenses mihi injungunt, ea jam ante urgere non desieram, legationis et pecuniae negotium, et cardinalem² Ruellae ob eam causam convenire volueram heri aut hodie, sed impediit id fratris regii³ recens superventus, ita ut cras quidem sperem futurum, ut eum videam, sed serius quam curari hae literae possint. At hodie apud me fuit Servianus⁴, secretarius status res belli curans, qui dixit Davausio⁵ legationem in illas partes impositam, et, quamdiu ille aliis rebus detinetur, acturum ibi res, qui hactenus res Gallicas in aula Saxonica egit⁶. Malueram aliquem ibi esse et nunc quidem, qui cum legati nomine atque auctoritate sustentare posset consilia et actus Sublimitatis Tuae. Videbimus, si ferat res mutationem.

Pecuniam a rege⁷ missam in vestras partes ad Sublimitatem Tuam, Lunemburgium⁸ et Hassum⁹ non quidem ex regis ministris, sed ex amicis intelligo, aliis credere debeam necne incertus, nam Bulionius¹⁰ nihil ejus dicit.

Aulae consilia in partem ex quo scripseram variant. Rex non abit in Campaniam, sed manet apud regni sedem, tum quod cardinali valetudo vix permittat abitum, tum quod metus est, ne crebri ex Aquitania seditionum nuntii - ubi in Liburni oppido magnae factae sunt caedes - plebem hujus urbis satis mobilem in consensum trahant mali. In Aquitaniam mittitur dux Valetta¹¹ veniae dandae jure nec dato illi nec prohibito, ut quam ipsi liberum erit dare, tam regi, si ita usus ferat, liberum sit datam rescindere. In loca Rhenum versus spectantia pro uno duo mittuntur exercitus ducibus itidem duobus, in Lotharingia imperaturo Valetta cardinali, propius Rhenum duce Incolismensi¹² velut Lafortio¹³ per senectutem impare. Ita mos est cardinali Riceliaco partiri imperia, quod quam sit in bello periculosum, si vetera exempla admodum illustria non haberemus, ista nuper Bressaei¹⁴, aulae gratia praeferocis, cum Castilionaeo¹⁵ certamina satis nos docerent.

Contra episcoporum responsum de fratris regii matrimonio¹⁶ video multos,

1 No. 2152.

2 De Richelieu.

3 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

4 Abel Servien; zie over hem V, p. 104 n. 1.

5 Claude de Mesmes, graaf van Avaux (1595-1650); zie V no. 1981, p. 322 n. 2. Het werd echter Melchior Mitte de Miolans, markies van St. Chaumont.

6 Le sieur de Beauregard; zie over hem no. 2144, p. 24 n. 9.

7 Lodewijk XIII van Frankrijk.

8 Georg, hertog van Braunschweig-Lüneburg.

9 Wilhelm, landgraaf van Hessen-Kassel.

10 Claude de Bullion.

11 Bernard de Nogaret d'Epernon de La Valette.

12 Charles de Valois, hertog van Angoulême; zie III, p. 144 n. 1.

13 Jacques Nompar de Caumont, markies van La Force.

14 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

15 Gaspard de Coligny, graaf van Châtillon.

16 Gaston was op 3 januari 1632 in het geheim gehuwd met Margareta van Lotharingen; de koning trachtte dit huwelijk ongeldig te doen verklaren; vgl. Merc. Franç. XX, p. 849 vv., p. 989 vv. Vgl. no. 2155, p. 41.

[p. 97]

qui consulti non sunt, dicere ex historia actisque publicis nullum afferri posse exemplum, nisi patriae in liberos potestatis; ut vero antiquitus creditum fuerit idem regi in propinquos jus esse, non videri probabile, cum ipsi Galliae ordines sub Henrico Tertio¹ ad Germani aedem coacti et a rege consulti, an feloniam committeret regii sanguinis princeps externo se matrimonio regis impermissu obstringens, sibi id non parere dixerint. Exempla autem episcopalis responsi ideo suppressa arbitror, quod noluerit cardinalis ea vulgo nosci, priusquam pontificis² super eo tentatus esset animus: cujus etiam nomen regio nomini praepositum nuper est in elogio, quo sacerdos quidam³ apud reginam matrem⁴ vivens ob libellos contra et regis et pontificis aestimationem factos absens ideoque, ut mos hic est, per imaginem rota frangendus judicaretur; neque tamen illa regis in pontificem reverentia inhibuit ipsum, quominus jesuitis aliquid a se postulantibus diceret iratus ipsorum sectam suis rebus adversari rejecto eo, quod jesuitae opponebant locorum, in quibus viverent, discrimine.

Colmaria obsessa creditur graviterque peccatum, quod non ante capta sit a regiis locorum illorum missis. Wormatiae qui in praesidio erant plerique in imperatoris⁵ militiam transierunt.

Est nunc hic doctor ab Insula⁶, qui Argentorati res curare regias solebat, eo rediturus necne nescio: habet fautores, habet adversarios. Graves de ipso ut ubique invadente Suedis possessa questus perscripsit ad me Ringravius⁷, de quibus jam agere cum ministris regiis coepi et porro agam. Ad Sabaudum⁸, postquam fedus cum Gallia signavit, missi sunt codicilli, quibus imperium ipsi in Crequiacum⁹ Gallicumque trans Alpes iturum militem datur, dubio adhuc an sit accepturus. Veneti certe perstant speculari fortunas partium. Mitto epistolas Rohanii¹⁰ ad regem de victoria, quam aliorum literae non aeque grandem faciunt. Mitto et vetus nunc vero renovatum edictum¹¹ de evocatione eorum, qui feuda possident, quod Normannica nobilitas ita interpretatur, ne extra Normanniae fines trahi possint.

Magnas pecunias attulisse dicitur in Hispaniam Americana classis, quarum pars quidem plurima ad privatos pertinet, sed illa quoque regias manus ubi necessitas urget, non solita effugere.

Praefectum Picardiae Chaunium¹² in Atrebates populabundum ivisse rumor est, sed fictus; contra inde in Lotharingiam ducitur miles.

Haec sunt, quae addenda prioribus literis putavi Deum iterum rogans, Excellentissime Domine, Tuam ut Sublimitatem tutetur atque adjuvet.

1 Vgl. no. 2164, p. 55 en n. 5 aldaar.

2 Urbanus VIII.

3 Men denkt hier onwillekeurig aan Mathieu de Morgues, sieur de St. Germain (zie V, p. 132 n. 8), al doet Grotius deze beruchte pamflettist hier af met een ‘sacerdos quidam’. Men zie overigens no. 2228, p. 151.

4 Maria de Medici.

5 Ferdinand II.

6 Melchior de L'Isle.

7 Otto; zie no. 2178, p. 78 n. 8.

8 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

9 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples.

10 Henri, hertog van Rohan.

11 Ontbreekt. Vgl. p. 94 en n. 1 aldaar.

12 Maarschalk Honoré d'Albert, hertog van Chaulnes.

[p. 98]

Sublimitatis Tuae devotissimus cultor
H. Grotius.

Lutetiae, 9/19 Iulii 1635.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.