Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2178. 1635 juli 10. Aan A. Oxenstierna².

Excellentissime Domine,

Disturbatis literarum per Brabantiam commerciis nequedum dispositis qui mari ea curent evenit, ut quas scripseram nuper ad mercatorem³, cujus utor opera, delitescentes hucusque occasionem mihi dederint et has addendi iisque complectendi, quae ex eo didici.

Venit medio tempore ad me Mullerus⁴ ab epistolis Sublimitati Tuae, qui, quando per Hollandiam transit, forte serius aliquanto istuc est perventurus quam hae literae, si nihil mali intervenerit. Quare ea etiam addam, quae ab ipso plenius discere poterit Sublimitas Tua, ut lucrer temporis interusurium.

Ait ducem Bernhardum⁵ concitatum adversus Sublimitatem Tuam Feuquerii⁶ maxime relatu asseverantis nullam in iis, quae cum rege⁷ acta sunt, ipsius Germaniaeve habitam rationem. Vidi, quam utile esset me eorum, quae acta sunt, non esse ignarum; testari enim potui testatusque sum adfuisse me cum foederatorum res regi magna Sublimitatis Tuae cura commendarentur.

Addidi et hoc placuisse, ne pax induciaeve fierent, nisi communiter cum foederatis. Et quia non omnia per se peragere poterat Sublimitas Tua mandatum mihi, ut sociorum negotiis adessem idque me tum sponte mea, quantum mihi notae erant eorum res, tum etiam incitatu Ringravii⁸ apud omnes, qui possunt aliquid, fecisse; institisse, ut impleretur promissus Germaniae numerus, redderetur equitatus Suedicus, adducerentur propius Lafortii⁹ copiae.

Addidi quid super singulis accepissem responsi, de quo nihil repetam, quando id satis continent scriptae ante has literae.

Mullerus Argentoratensium laudat fidem et retento penes Suediam Benfeldio multum accessisse ad affectum, quo res nostras prosequuntur, affirmat. Ducem Wirtebergensem¹⁰ fidum partibus, sed ab exsulante indigena nobilitate labefactari ejus animum. Marchionem Durlachium¹¹ anxium esse, ne caeteris pacem cum

2 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 159; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 59.

3 Wellicht een Hamburgse relatie; niet nader geïdentificeerd.

4 Georg Müller; zie no. 2175, p. 72 n. 6.

5 Bernhard, hertog van Saksen- Weimar.

6 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

7 Lodewijk XIII van Frankrijk.

8 De met Zweden verbonden wild- en Rijngraaf Otto (1578-1637).

9 Jacques Nompar de Caumont, markies van La Force.

10 Eberhard III, hertog van Würtemberg (1628-1674; geb. 1614).

11 Friedrich V, markgraaf van Baden-Durlach (1594-1659).

[p. 79]

Imperatore¹ facientibus deseratur ab aliis, ab aliis opprimatur. Idem palatini Pirckeveldii² narrat consilia adversus Sublimitatem Tuam adeo ab omni aliena ratione, ut ea mirum sit venire potuisse in Germani et protestantis principis animum, nisi nihil tam est portentosum, quod non his temporibus parere possit Germania. Hispanica classis ad Ilvam apparere dicitur. De Lovanio capto nihil habemus praeter rumores, credibiles tamen, quando infirma urbs est contra vim tantam, cujus magnitudo sua ipsius mole maxime laborat aegre suppetentibus alimentis, quae, cum corrupti transitu et cursibus sint agri, peti ab Hollandia usque debent, ipsa sibi alendae impari pendentique a mari Balthico.

Aula haec, quae partim est apud Fontem Bellaqueum cum rege partim hinc non longe a Ruellis, ubi cardinalis³ agit meliore nunc valetudine regemque inter sex, septem dies propius se exspectans, credit pacem Saxonis⁴; sperat et nostras cum Polonia inducias, ex quo missus a Davausio⁵ domesticorum ejus unus advenit.

Legatum a pontifice⁶ exspectari huc spargunt, ex verone an ut metu, ne ipsi res suas cum Austriaca domo transigant, nos ad lubita sua paratiores habeant, non dixerim.

Seditiones desaeviunt magis quam moriuntur et creditur etiam nunc iturus in eas partes princeps⁷, qui obtendens valetudinis curam ex aula se proripuit ad Aquas Pugences in ipso articulo temporis, cum episcopi parati essent suum pro divortio fratris regii⁸ responsum in aulam deferre.

Crequiaci⁹ tenues esse intelligo copias nec quicquam spei, ut brevi magni aliquid in Italia captetur.

De tardis rerum Belgicarum processibus accusant heic satis aperte Arausionensem principem¹⁰, quasi qui e re sua existimet bellum trahi sine fine; et dicitur cum Galliae ducibus¹¹ convenire ei non optime. At Batavi ne ipsi quidem elingues non hoc abs se speratum aut a rege promissum ajunt, ut tanta vis militum in regionem unam coacta in famem prius quam in hostem incurreret, sed ut ipsis relicta finitimarum rerum cura Galli in Atrebates et Hannonios arma inferrent. At Chaunius¹², cui mandata dicebatur ea irruptio, in aula nunc quoque detinetur; scribuntque Ordines tum faederati tum Hollandiae, minime satisfactum suae exspectationi. Mirum quam infestum mare Dunquercani habeant atque id ad curandarum literarum difficultates accedit.

1 Ferdinand II.

2 Georg Wilhelm (1591-1669), paltsgraaf van Birkenfeld.

3 De Richelieu.

4 Johann Georg, keurvorst van Saksen; vgl. no. 2131, p. 3 n. 8.

5 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

6 Urbanus VIII. Van welke legatus hier sprake is, kan ik niet zeggen; misschien de pauselijke vredesgezant Martio, kardinaal Ginetti.

7 Henri de Bourbon, prins van Condé.

8 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans. Hij was op 3 januari 1632 in het geheim gehuwd met Margareta van Lotharingen, welk huwelijk de koning ongeldig wilde doen verklaren; vgl. Merc. Franç. XX, p. 849 vv., p. 989 vv. Vgl. no. 2155, p. 41.

9 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples.

10 Frederik Hendrik.

11 Gaspard de Coligny, graaf van Châtillon, en Urbain de Maillé, markies van Brezé.

12 Maarschalk Honoré d'Albert, hertog van Chaulnes (†1649); hij was sedert 1633 gouverneur van Picardië.

[p. 80]

Ex Anglia literas recentes habeo¹, quibus edoceor ad odium illud in Batavos, quod Ambonae satum est accedentibus novis alimentis ex societate Gallica semper Anglis suspecta, simul cum classis majore indies paratu colorem novis conatibus quaeri ex vetere controversia: jusso viro pererudito Seldeno² librum scribere, qui nunc editur, quo maris Britanniam Belgicamque interluentis, maxime vero partis ejus, quae ipsorum littora respicit, dominatum sibi Anglia vindicet. Quid parturiat haec rupta obducti diu vulneris cicatrix, avemus omnes conspicere optantes, ut sine communi malo transeat.

Haec scripseram, cum venit ad me Priandius³, a patre Iosepho⁴, apud quem literas viderat nuntium ferentes certum non minus quam triste in manu hostium esse Wormatiam, Oppenhemum, Maguntiacum, Gustavi Castellum, metuique non Lotharingiae tantum sed et Campaniae Gallicae. Haec opto quamprimum sciat Sublimitas Tua ideoque scribo duabus viis.

Dum rex solitudinem quaerit, cardinalis et Iosephus infirma imo afflicta ambo valetudine rerum omnium notitiam et actus penes se detinent. Butillerius filius⁵ abest apud fratrem regium et, ubi non abest, cursitat; pater⁶ multum putat, si negotia se prementia semper differat. Bulionius⁷ pecuniam regis non sine lucro suo comprimit. Talia evenire necesse est magno regni, magno amicorum malo.

Et jam hoc quoque nuntiatur Burdegalae rursum insurgere cum multo sanguine seditionem⁸, aliis quoque in locis trucidari magistratus. His diebus cum adesset regi princeps Condaeus simulque Bulionius, acriter in hunc princeps invectus est, quod ipsius tenacitate miles defuisset Valli Telinae tutandae; addebat non id a se dici ulla Rohanii⁹ cura, quem abs se non amari notum esset omnibus, sed quod labes Francici nominis merito ipsi dolori esset. Regem et cardinalem passis velis ad pacem ferri ajebat amicus ille multum eo adremigantibus nuntiis pontificis¹⁰.

Ego his malis causae communis vehementer commoveor duoque Deum precor, meliora ut largiatur meque reddat Suetiae Tuaeque Sublimitati non inutilem. Ejus bonitas, Excellentissime Domine, Sublimitati Tuae faveat.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Waarschijnlijk no. 2126 dd. 31 mei (dl. V) van Samson Johnson.

2 Over John Selden en zijn Mare Clausum zie V no. 2126, p. 515 en nn. 7, 8 en 9 aldaar.

3 Giustiniano Priandi, resident van Mantua bij het Franse hof van 1616 tot 1638.

4 François Leclerc du Tremblay (1577-1638) -père Joseph-, de bekende gunsteling van De Richelieu.

5 Léon le Bouthillier de Chavigny.

6 Claude le Bouthillier.

7 Claude de Bullion.

8 Vgl. V no. 2118, p. 502 en latere brieven.

9 Henri, hertog van Rohan.

10 De ordinarius nuntius van Urbanus VIII, Giorgio Bolognetto, en de extra-ordinarius Giulio Mazzarini (Jules Mazarin).

Lutetiae, 10 Iulii novi Cal. 1635.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.