Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 6

2132. 1635 juni 5. Aan N. van Reigersberch¹³.

Mon frère,

Saterdagh laestleden ben ick gecomen van Chasteauthierry, alwaer ick den coning¹⁴, den cardinael¹⁵ ende d'heer Boutiller¹⁶ lang ende breed heb gesproocken. Nevens de poincten, die mij belast waeren te recommanderen, heb ick den coning gecongratuleert over de victorie den 20 May bij de mareschaux de Chastillon¹⁷ ende Brezé¹⁸ becomen in de Ardennes, alwaer ses duisent van de vijanden sijn gebleven, sestien stucken geschuts genomen, sestich vaenen becomen met heel clein verlies van de Fransoisen; waerbij den coning mij verhaelde de victorie bij Sijne Ma.^t becomen in Lorraine door den marescal de la Force¹⁹ met nederlage van ontrent duisent Crabaten. Daerbenevens heb ick daer verstaen de publicatie van

13 Hs. Amsterdam, UB., RK., H 18 f. Eigenh. oorspr. Antw. op V nos. 2111 en 2124; beantw. d. no. 2151.

14 Lodewijk XIII van Frankrijk.

15 De Richelieu.

16 Claude le Bouthillier.

17 Gaspard de Coligny, graaf van Châtillon; zie over hem V no. 2100, p. 476 n. 4.

18 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

19 Jacques Nompar de Caumont, markies van La Force.

[p. 5]

den ban ende arrière-ban¹, 'twelck een groote verstercking sal sijn voor des conings macht. Den cardinael dede mij de eer van mij veel te spreecken van de saecken van Duitschlant ende van Nederlant.

Den uwen van den 21 Mey² heb ick hier tot Parijs becomen ende meteenen veele advysen uit Duitschlant: van het tractaet van Pirne³ onseeckerlijck; van een cleine victorie bij de Hessensche op Carpus⁴ becomen; uit Pruyssen het hervatten van de handeling nopende de trefves tusschen Sweden ende Polen, ende groot gebreck van gelt in Polen, waertoe remedie werdt gesocht door Montespietatis ende diergelijcke half dessurate middelen.

Ick bevinde, dat alhier alle wijse personen seer prijsen de voorsichticheit van mijnheer den prins van Orangie⁵, die niet te seer gehaest en heeft om sich te hazarderen, eer den Fransoisen diep genoech waeren geëngageert, waerdoor men oordeelt, dat sij gecomen sijn tot het verboth van de commerciën, tot het senden van den heraut⁶, denwelcke alsoo hij bij den cardinael⁷ geene audientie en conde hebben, sijn last schriftelijck aen een stock bij hem gestelt op de publycke wegh heeft vastgebonden, ende tot het senden van de trouppen, waeruit dan voorts die acten van hostiliteit sijn gevolcht, over dewelcke Sweden, Duitschlant, Nederlant haer sullen verblijden ende courage nemen.

Ick bidde uE. alsnoch te willen vorderen de saecke met Rotterdam⁸ ende dat mijne boecken, soo van Delf als van Amsterdam onder neef Brasser⁹, alsoock alle mijne papieren, die hier ende daer verstroit sijn ende dewelcken ick hoochelijck van doen sal hebben, met den eersten nae Rouaen aen monsieur Tresel¹⁰ werden geaddresseert.

Voorts blijf ick van opinie, dat uE. om veel redenen wel sout doen ende de vacantie met soo veel tijds daerbij als uE. van sijne medebroeders sal connen obtineren hier te besteden, doch vooreerst daerop verstaen hebbende de goede meninge van Sijn Excellentie.

Ick hoope uE. mijnheer den rijcxcancellier¹¹ sal hebben gesien ende lust genomen in sijne kennisse. Den cardinael prijst hem seer.

Dat Engelant sich tegen Sweden soude stellen, geloof ick niet. 't Is een bohaij om de reputatie ende om wat te schijnen te doen, soo ondersoecken sij de schepen, die volck voeren uit Engelant dienende ter zee aen uitheemschen.

Den cardinael heeft mij geseit, dat den coning een manifest wil uitgeven, daermede hij de Nederlanders wil roepen tot de vrijheit met belofte van sijne hulp. Als dat uitcomt, sullen wij wat claerder oordeelen.

UE. dienstwillige broeder
H. de Groot.

1 Zie no. 2137, p. 13.

2 Dl. V, no. 2111.

3 Gesloten in november 1634 tussen keizer Ferdinand II en Johann Georg van Saksen.

4 Johann Jacob Karpsen, legeroverste van Ferdinand II in de Dertig-jarige oorlog.

5 Frederik Hendrik.

6 Vgl. V no. 2110, p. 492 en n. 10 aldaar.

7 Kardinaal-infant don Fernando; zie IV no. 1652, p. 412 n. 11.

8 Het betreft de pogingen van Grotius en voor hem ondernomen om zijn achterstallige salaris als pensionaris van Rotterdam alsnog uitbetaald te krijgen.

9 Joost Brasser.

10 Daniel Tresel; zie III, p. 22 n. 2.

11 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

Tot Parijs, den 5 Juni 1635.

[p. 6]

UE. gelieve de saeck met Rotterdam metten eerste te vorderen ende te maecken, dat mijne boecken, die in Seelant sijn, op Rouaen werden gesonden.

UE. werdt van mij ende mijne huysvrouw gerecommandeert het proces van Madame de Férandière¹.

Den hertogh van Rohan² heeft in de Valteline seven regiments Fransoisen, drie van Grisons, seven comp. te paerd, tesamen in effect 8000 man. De Grisons hebben op haer frontière vijftien hondert man. In 't lant van Milan is niet boven 4000 te voet, 1000 te paerd: goede occasie, soo men wat doen wil.

De coophandel is gerestitueert tusschen Vrancrijck ende Nederlant, gelijck ick gemeent heb. Den gouverneur van Castelet³ in Picardie, hebbende genomen eenigen beuit op de Nederlanders, is belast die weder te geven, insgelijcx is tot Cales een ingebracht Vlaemsch schip quade prinse verclaert. Ende de coopmanschappen, die alhier gesaiseert waeren, werden wedergegeven aen de ondersaeten van Spaegnie. De nonces van den paus⁴ laeten niet te negotieren. Ende da ... des conings trouppes gestelt werden onder Chastillon, Bouillon⁵ ende prins van Orangie, staende allegader onder de Staten-Generael, geeft bedencken aen eenige, doch daer vallen veel discoursen tegen ende fiet amor verus qui simulatus erat⁶.

5 Juny.

Den hertogh van Lorraine⁷ is terugge getrocken over de brugge van Brisac. La Force belegert Betfort.

Sijnde gereedt om dese te sluiten, ontfang ick uE. brief van den 28 Mey⁸. Danck uE. van de goede officiën bij mijnheer den rijcxcancellier gedaen. Soo iet comt te weten, dat tot mijn voordeel ofte naedeel strect, sal bidden daervan geadviseert te werden. Mijnheer den rijcxcancellier sag garen, dat men mij in ons landt de bejegening dede, die men schuldich is. Maer men moet den tijdt, hoewel die lang duirt, verwachten ende niet hazarderen, dat occasie soude connen geven van nieuwe fault.

Ick ben blijde, dat uE. de saecke van Rotterdam beharticht ende recommandere mij ende deselve aen mijnheer Beaumont⁹.

UE. considera(tië)n nopende de qualiteit van het Fransche leger sijn genouch deselve, dien ick hier vinde bij 't Lely's volck¹⁰. Indien Tatianusgesel¹¹ Cimons¹² intentie wel wiste over de saecken van Mustafa Bassa¹³, hij soude maecken, dat

1 Madame de La Férandière heb ik niet kunnen identificeren.

2 Henri, hertog van Rohan; zie III, p. 27 n. 5.

3 Waarschijnlijk de heer van Saint-Léger; vgl. V no. 1834, p. 118 en n. 12 aldaar.

4 De ordinarius nuntius van Urbanus VIII, Giorgio Bolognetto en de extra-ordinarius Giulio Mazzarini (Jules Mazarin).

5 Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon.

6 Vgl. Ovidius, Ars Am. I, 618: Fiet amor verus, qui modo falsus erat; id. ibid., 615: Saepe tamen vere coepit simulator amare.

7 Karel IV, hertog van Lotharingen; zie over hem o.a. III, p. 195 n. 8.

8 Dl. V, no. 2124.

9 Simon van Beaumont, Grotius' opvolger als pensionaris van Rotterdam.

10 Codewoord voor Engeland.

11 Grotius; Tatianus is een shuilnaam voor Maria van Reigersberch.

12 Cimon is een codewoord voor Staten-Generaal.

13 Codewoord voor de Spaanse Nederlanden.

[p. 7]

Justinus¹ sijne discoursen bij d'een ende d'andere daer wat nae soude dirigeren. Van Tatiani broeders² overcomste blijf ick van de voorgaende opinie.

1 Pseudoniem van Grotius.

2 Nicolaes van Reigersberch; vgl. p. 6 n. 11.

Adres (met andere hand): Aen Mijn Heer Mijn Heer de Raedtsheer Reigersberghe in den Haghe.

In dorso schreef Van Reigersberch: broeder de Groot, den 5 Iuny 1635 tot Paris.