Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 5

1959. 1634 oktober 30. Aan J. de Cordes⁷.

Maguntiaci nunc sum, reverende Cordesi. Et quanquam Francofurto non absum longe, hoc tamen damni sum passus, quod literas tuas 11 Octobris⁸ datas multo quam aut debueram aut volueram serius accepi.

Placuisse tibi, quae de Bodini libro⁹ mihi videri significaveram, gaudeo, ut qui judicium tuum semper fecerim maximi. Librum ipsum, etiamsi scirem haerere ibi adhuc Cramoisiaci¹⁰ sarcinas, mittere tamen Francofurtum non auderem, ita infestae sunt viae non a Caesarianis tantum, sed a Foederatorum militibus, quibus stipendii egenis omnis licentia pro stipendio est. Itaque opperior tempus, quo sine periculo depositi fide me liberem.

In libro de Veritate Religionis Christianae, quem tertium vulgavit Mairius¹¹, ut quaedam sunt a me addita, emendata loca nonnulla, ita ipsius negligentia nova irrepserunt menda non pauciora prioribus.

7 Gedrukt Epist., p. 128; Ep. ad Gallos. p. 366. Antw. op no. 1958.

8 De uitgave Epist. heeft ‘2 Octobris’, waarbij waarschijnlijk het 11 van het handschrift voor II is aangezien; bedoeld is no. 1958.

9 Jean Bodins Heptaplomeres; zie no. 1952, p. 279 en n. 1, zie ook no. 1958, p. 285.

10 De Parijse drukker-uitgever Sébastien Cramoisy; zie no. 1950, p. 275 en n. 4 aldaar.

11 Vgl. no. 1952, p. 279 n. 5.

[p. 288]

Vossum valde dejecit filii¹, praesertim talis, desiderium: aegre illum amici solando, monendo, hortando ereximus.

Quae de unctione aliisque ejus generis quaestionibus scripseram antehac, ea gaudeo abs te credi prolata nullo partium, solo veri studio, cujus respectus haec quoque ut adderem fecit. Iustini² tempore videtur, ut lactis et mellis gustatio, ita et unctio nondum fuisse cognita, sed a lavacro homines statim adducti ad coetum, in quo et preces et Dominicae passionis sacramentum celebrabatur. Tertulliani³ aevo statim baptismo subnexa unctio. Egressi de lavacro, inquit libro de Baptismo, perungimur benedicta unctione. Post unctionem sequebatur mellis et lactis societas, qua velut infantes recens nati alebantur. Apparet is ordo apud Tertullianum adversus Marcionem libro primo⁴, ubi post mel et lac sequitur panis, quo Dominus corpus suum repraesentat. In libro de Baptismo, cujus facta est mentio post unctionem, sequitur manuum impositio advocans et invitans, ut ille optime loquitur, Spiritum sanctum⁵. Parvulis vero sicut post baptismum datam panis sacri calicisque alimoniam ante Augustini⁶ aetatem certissimum est, ita de Tertulliani aevo quominus id credam, facit quod parvulorum baptismus tunc demum in usu esse coeperit neque tamen ita, ut in dilatione ullum periculum esse crederetur, ut libro illo de baptismo non longe a fine⁷ docemur. Quibus omnibus astruendis alia afferrem loca, nisi me librorum copia hac in urbe deficeret. Haec igitur, qualiacunque scribere pro praesente copia potui, boni ut consulas rogo.

Nobilissimo Puteano⁸ accessionem honoris et commodorum gratulor eoque magis, quod bene locati beneficii gloria ad Thuanum⁹ pervenit.

Petiti Leges Atticas¹⁰ videre aveo, ut cognoscam, an supra Scaligeri collectionem¹¹, qua usum me memini, aliquid praestiterit.

Viris amplissimis, Bignonio¹², Lussono¹³, Thuano per vos preces meas allego, mei ut memores semper esse velint, quibus addam D. des Hayes¹⁴ et Bergeronem¹⁵, cujus libro magnam inivi gratiam ab iis, quos legendi compotes feci. Conspiratione amicorum extorquenda illi desidia est, ut multis talibus ornet seculum.

Vale, senex optime.

Maguntiaci, 30 Octobris 1634.

1 Dionysius Vossius; zie no. 1958, p. 286 n. 3.

2 Justinus Martyr (†±165).

3 Q. Septimius Florens Tertullianus leefde van ± 160-na 220; de geciteerde plaats is De Baptismo adversus Quintillam liber c. VII (Migne, P.L. I, kol. 1315).

4 Tertullianus Adversus Marcionem I c. XIV (Migne, P.L. II, kol. 587).

5 Tertullianus De Baptismo adversus Quintillam liber c. VIII (Migne, P.L. I, kol. 1316).

6 Aurelius Augustinus (354-430).

7 Tertullianus De Baptismo adversus Quintillam liber c. XVIII (Migne, P.L. I, kol. 1330 v.).

8 Jacques Dupuy; vgl. no. 1958, p. 286.

9 Jacques Auguste de Thou.

10 Samuel Petit, Leges Atticae, Paris 1635; vgl. no. 1958, p. 287. Over Petit zie IV, no. 1499, p. 195 n. 10.

11 Scaligers Leges Atticae cum commentario zijn onuitgegeven gebleven.

12 Jérôme Bignon; zie III, p. 154 n. 5.

13 Guillaume Lusson; zie no. 1926, p. 247 n. 8.

14 Antoine de Hayes; zie no. 1958, p. 287 no. 6.

15 Pierre Bergeron; zie no. 1952, p. 280 n. 4.