Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

1671. 1631 augustus 31. Aan Maria van Reigersberch².

Alderliefste,

Desen dagh heb ick van uE. niet gehadt. Off de bode tusschen Hollant ende Brabant is opgehouden, off de brieven hier opgebroocken door de curiositeit, die hier nu groot is, om te weten, wat in ons lant passeert, sullen wij mettertijdt weten. Door mons^r. de Lange³ sende ick de boecxkens van den tijdt, maer die sal soo haest niet overcomen.

't Schijnt, dat alles hier - Godt betert - tot oorlogh gaet; want den coning te Monceaux sijnde verscheiden advysen gecregen heeft, dat sijns broeders⁴ trouppes haer toonen. Mijnheer den cardinael⁵ heeft oock hierdoor geëxcuseert aen den ambassadeur van Sweden⁶, dat men hem de lichtinge van eenigh volck alhier niet toe en staet, hoewel sulcx bij tractaet ende daernae bij woorden belooft was, soo hij seit. Den gedeputeerde van den keiser⁷, die hier geweest is, heeft wat hoog gesproocken om 't gelt, dat men aen den coning van Sweden⁸ heeft gegeven, tot vijfhondert duisent gulden, gelijck ick voor desen heb doen weten. Maer men heeft daernae hem sooveel geseit van den coning van Sweden ofte andere 's keisers wederpartiën niet meer te assisteren, dat hij hoop heeft gegeven, dat van 's keiserswege oock geen assistentie sal geschieden aen 's coninx broeder. Maer wie sal den keiser beletten gelt te geven, daer 't hem gelieft, ende den vorst van Beieren⁹ sijn volck aen 's conings broeder te leenen, insonderheit alsoo binnen in het rijck geen wederstant van de protestanten meer en is hebbende den hertogh van Wurtenberg¹⁰ het Leipsichsche verdragh¹¹ afgesworen ende tot teicken van obediëntie de vaendelen van 't volck, dat bij hem gelicht was, nae Wenen aen den keiser gesonden, die uit hetselve volck ses duisent in sijn dienst genomen, de reste gecasseert heeft. Den landgraeff van Cassel¹² is heel geruïneert ende maect een schrick onder de princen. Straesburg halff geblocqueert staet op handeling, te meer alsoo sij vanhier in dese verwarringe geen hulp en verwachten, misschien oock voor desen niet en souden becomen hebben sonder t'eenemael haer in de macht van Vrancrijck te begeven. Soo duir vercoopt men hier de protectie.

2 Hs. U.B. Amsterdam, coll. R.K. A 50^b. Eigenh. oorspr.; niet ondertek. Gedrukt aant. Rogge, Br. v. en aan Maria v. Reigersb., p. 284.

3 Niet geïdentificeerd.

4 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

5 De Richelieu.

6 Bengt Oxenstierna; zie n^o. 1658, p. 420 n. 1.

7 Ferdinand II; wie de gedeputeerde is, weet ik niet.

8 Gustaaf II Adolf.

9 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

10 Eberhard III (geb. 1614), die tot 1633 onder voogdij van zijn oom Julius Friedrich, hertog van Würtemberg-Weiltingen (1588-1635) stond.

11 Betreffende het convent van Leipzig (februari-maart 1631) zie Mercure François XVII, p. 390 vv.

12 Wilhelm V (1602-1637), landgraaf van Hessen-Kassel.

[p. 434]

Hier werdt een ambassadeur uit Polen¹ verwacht om te bidden, dat den coning wil helpen tot verlenging van de stilstant met de Moscovyt. Vanhier sent men nae Denemarcken om hout ende cabels. Ondertusschen den heer cardinael verliest geen couragie, maer boven het gouvernement van Bretaigne neemt oock particulierlijck voor hem ofte de sijnen Blavet ende Royen, al om de vijanden van 't rijck te beter te resisteren.

De coninginne-moeder² heeft nu meermael aen den coning geschreven seggende, dat sij om haer leven te salveren uit het rijck is gevlucht. Alle de brieven werden secreet gehouden. Den coning is wel geseit, dat men sijne sieckte ofte doot hadde geprognostiqueert in Maert ende May, twelck hem courage geeft; maer van September en is hem niet geseit om hem geen apprehensie te doen hebben. God bewaere Sijne Ma^t. Hij was niet wel tevrede, dat het parlement den edelman niet vast gehouden en hadde, die aen haer een brief van sijn moeder hadden gebracht. Evenwel heeft hijselve laeten gaen andere, die aen hem van denselven hoeck quamen.

't Parlement heeft verbot gedaen aen de commissarissen te procederen in de saeck van den marescal de Marillac³; maer sij en laeten niet voort te gaen, ende schijnt, dat men deselve cours sal willen gaen met den guarde des seaux⁴, die nu mede gevangen is. Eén ding moet ick hierbij doen om te lacchen: Animin (?)⁵ heeft sijn dienst aengeboden aen den bisschop van Orange⁶, die seer verschrickte meenende, dat het was om hem te vergeven. Denselven bisschop twijffelt, off hij nae Orange sal gaen ofte niet. Misschien off onse aenlag (?) in sijn regard niet onvruchtbaer sal sijn.

Ick bid om mijne dienstelijcke gebiedenisse aen de ouders, broeders, susters, neven, nichten ende vrunden, met de groet aen de kinderen.

Den 31 Augusti 1631.

De commissiën, dye 's conincx broeder geeft, zijn om te dyenen onder het commandement van den prins van Pfaltzburg⁷, prince des rijcx. Ick verstae, dat hij ende de moeder beyde geschreven hebben aen den hertogh van Rohan⁸ om zijn dienst te gebruycken.

Met den borduirwercker sal ick het noch wat insien, tot uE. naerder advys.

De vrunden seggen, dat van Guinegaut⁹ geen naerder woordt te trecken is. Van de saeck hoopen wel. Evenwel connen veel beletselen comen.

1 Mikolaj Wojciech Gniewosz († 1654), abt van Koprzywnica; hij werd op 6 november door Lodewijk XIII in audientie ontvangen. Zie Mercure François XVII seconde partie, p. 173.

2 Maria de Medici.

3 Vgl. n^o. 1652, p. 413 n. 8.

4 Michel de Marillac, broer van de maarschalk; zie III, p. 53 n. 11.

5 Lezing onzeker; niet geïdentificeerd.

6 Joannes de Tulles, van 1608 tot 1640 bisschop van Orange.

7 Zie n^o. 1661, p. 423 n. 6.

8 Henri de Rohan; zie III, p. 27 n. 5.

9 Ook genoemd in n^os. 1649 en 1652.

Adres: Mejuffrouw Mejuffrouw de Groot ten huize van den heer raedsheer Reigersberg in s' Gravenhage. Port.

In dorso met andere hand: Den 31 Aug. 1631.