Oude zinnen. Grammaticale analyse van het Nederlands tussen 1200-1700

Regelnummers proza verbergen

III. Vertaalopdracht

In zijn Neederlandsche Histoorien verhaalt Pieter Corneliszoon Hooft onder andere hoe Alva zijn belastingen van de tiende en twintigste penning hervat na twee jaren van uitstel door afkoop.

1De Koning gaf een Plakkaat uit, 't welk luydde, dat hy, door de genaade, en eenen 2nieuwgebooren zoon, hem van Gode verleent, beweeght was om de vergiffenis van 3den jaare tzeeventigh te vernieuwen, en de zelve noch drie maanden te doen oopen 4staan, voor de geenen, die zich midlerwyle met de kerke verzoenen zouden. Want 5veele, zeyd' hy, daarop steunende, dat zy zich niet, dan toen 't vry stond, ter On-6roomsche preeke gevonden hadden, waaren daarover, als uitgeslooten, in moeyte en 7vankenis geraakt; die zich, by weeghe deezer weldaadt, redden moghten. Daarnaa 8keert de voorighe schrik weederom. Want, Alva, willende t' allen pryze met den 9tienden en twintighsten penning deur, liet geen ding ongeproeft, om die schattinghen 10in te voeren. En op dat hy niet scheene slechts zyn eighen hooft te volghen, ver-11zocht aan eenighe, voorneemelyk uitheemsche luiden van letteren, dien 's Lands

[p. 220]

12geleeghenheit bewust was, zy zouden hunne inzighten op deeze stof by geschrift 13stellen; en verwachtte niet anders dan 't smaakelykst voor zyn' ooren. Maar 't viel 14recht daarteeghens uit. En het minste deel dreef, dat de noodt deeze bezwaarnis 15vereyschte, die ook den Staat teeghens allerley vyandt te pas zoude koomen: het 16meeste deel, dat de gemeente rust en verquikking van doen had, 't en waar men 17zich meerder ongemak, jaa inlandsch oorlogh troostte. Onder deeze was Lodewyk 18Guicciardin van Florense, die, behalven dat, aan ons, met zyn' beschryving van 19Nederlandt, eewighen dank verdient heeft. Dan quaalyk bequam hem zyn' recht-20uitheit. Want Jeronimo Di Curiel, hebbende hem 't werk afgeleent, deed het in der 21yle, uitschryven; en behandighd' het, teeghens gegeeve trouw, den Hartoghe, eer 22Guicciardin het den zelve vertoont had. Alva, hier oover, liet hem in vankenis 23werpen; en gebood met het innen, beide van tienden en twintighsten penning, 24scherpelyk voort te vaaren. Maar een' stadt niet, die zich te moede vond aan andere 25hierin, voor te treeden. Derhalven, om 't spits af te byten, neemt hy voor, het van 26den hoofde af, naamelyk tot Brussel, en in zyn' jeeghenwoordigheit, te beghinnen. 27De burghers, te zwak om zich reeghelrecht daarteeghens te kanten, verzoeken 't 28door een' ommewegh, sluyten winkels en kraamen, en zeggen niet te koop te 29hebben, nochte dienvolghends eenighen tol schuldigh te zyn. Waardoor, nocht bier 30nocht broodt om geldt te bekoomen weezende; gaat de kreet alomme op, en de stadt 31het onderste booven. Hy, waanende zich maghtigh, om alles met voeten te treeden, 32besluyt een goedt deel der voorbaarighsten, in hun eighe deuren te doen hangen; op 33dat de anderen, verschrikt van zoo fel en ylend' een' strengheit, met de gewoonlyke 34oeffening hunner neeringe voort voeren. Ende was de beul nu gelast om zeeventien 35stroppen, met ladders van tien, oft twaalf voeten, vaardigh te maaken; het krysvolk 36in 't geweer; Don Frederik ten huize van Viglius, om de vonnissen te sluyten; als 37de tyding komt, dat de Geuzen den Briel bemaghtight hadden. (GEK 93-94)