De lof der zotheid

Hoofdstuk LXII
Getuigenissen der ouden.

Vooreerst dan bestaat de algemeene overtuiging, die door het zeer bekende spreekwoord wordt uitgedrukt, dat waar de werkelijkheid ontbreekt, daar de schijn het beste is, en daarom leert men te recht reeds den knapen dezen versregel:

De hoogste wijsheid is, op tijd zich zot te veinzen³⁴⁰⁾.

Maakt hier nu zelf maar uit op,



welk een onmetelijk goed de Zotheid is, wier bedriegelijke schaduw zelfs en wier nabootsing alleen zich zooveel lof bij de geleerden verwerft. Maar nog veel openhartiger komt hiervoor uit dat vette en welgedane varkentje uit Epicurus' kudde³⁴¹⁾, dat raadt dwaasheid te vermengen met onze beraadslagingen, al heeft hij er al erg onverstandig bijgevoegd, dat er slechts een kleine dosis noodig is. Zoo zegt hij elders: Het is zoet bij gelegenheid eens dol te zijn. Weer op een andere plaats wil hij liever voor zwak van hoofd en een domoor doorgaan dan vol gemelijke wijsheid zijn.

340) Regel uit de zoogenaamde Disticha Catonis, zedespreuken in versmaat, die gedurende de Middeleeuwen zeer verbreid waren.

341) Zóó betitelt Horatius schertsend zichzelf in een van zijn gedichten. De volgelingen van Epicurus (342-271 v. Chr.), die leerde, dat genot het hoogste goed was, werden door wijsgeeren van strenge richting voor varkens uitgescholden.

[p. 142]

Reeds bij Homerus wordt Telemachus³⁴²⁾, dien de dichter in allen opzichte prijst, zoo nu en dan onnoozel genoemd en dienzelfden voornaam, alsof die iets goeds voorspelde, plegen de treurspeldichters gaarne aan knapen en jongelingen te geven. Wat bevat het heilige lied, de Ilias, anders dan beschrijvingen van den toorn van dwaze vorsten en volken³⁴³⁾? Hoe onbeperkt is verder die lofspraak van Cicero: ‘Alles is vol zotten!’ Want wie weet niet, dat ieder goed des te voortreffelijker is, naarmate het zich verder uitstrekt?

342) Inderdaad wordt Telemachus (de zoon van Odysseus) slechts een paar keer zoo genoemd, en dan nog alleen als een zeer jong kind.

343) Aanhaling uit Horatius.