Simpelveld en Bocholtz door de ogen van Arnold Dydden, pastoor 1571-1616

FF. 29v-30r.

^+Declarationes consilij Trajectensis Leodiensis diocesis super certa puncta, in quibus tenentur majores decime et minores, que spectant ad investituur denique ad fabricam ecclesie et parochianos.	Uitspraken van de kerkvergadering van Maastricht van het bisdom Luik over bepaalde punten waartoe de grote en de kleine tienden verplichten, welke betrekking hebben op de aangestelde [pastoor], op de kerkfabriek en op de parochianen.
Quo ad primum punctum mentionem faciens de ciboris, declaramus et volumus quod si fructus et redditus atque proventus luminariis ecclesie sint sufficientes, quod fabrica ecclesie subveniat ad faciendum ciborium, alioquin parochiali et incole ad hoc tenentur.	Ten eerste: waar wij spreken over de kelken, verklaren en wensen wij dat, als de inkomsten en opbrengsten voldoende zijn voor de verlichting van de kerk, dat dan de kerkfabriek bijdraagt aan het onderhoud van het tabernakel; in het andere geval zijn de parochianen en inwoners hiertoe verplicht.

+ 29v.

[p. 392]

Secundo de mappis, si sit defectus, tum mappe remittuntur magne decime, vel qui habent majores decimas ad faciendum reparare eas vel prestent novas.	Ten tweede: wat betreft de ‘bursa’: als hij ontbreekt, dan worden ze vervangen door de grote tienden ofwel degenen die de grote tienden bezitten moeten ze herstellen of nieuwe leveren.
Majores decime tenentur providere de calice et de ampulis et de gordinis, de vin et panibus atque candelis ad usum altaris, exceptis summis solemnitatibus, puta in festo Paschalis, Pentecostes, Nativitatis Domini, denique in indulgatiis, hoc est quando communis populus accedit ad communionem, tunc fabrica prestat panes et vinum ad usum communionis.	De grote tienden verplichten te zorgen voor de kelk, de ampullen en de doeken, de wijn, de hosties en de luchters voor het altaar; behalve bij hoogfeesten, zoals de feesten van Pasen, Pinksteren, Kerstmis, en tenslotte bij speciale gelegenheden, dat wil zeggen wanneer de gewone mensen ter communie gaan, dan zorgt de kerkfabriek voor brood en wijn ten behoeve van de communie.
De manutergiis declaramus, quod conservere consuetudo vicinarum ecclesiarum nostri consilii intelligimus etiam de majoribus decimis, id est absque parte majoris decime investiti, seu pastoris que tertia pars est libera ab omni onere et gravamine, quia portio canonica est.	Over de handdoeken verklaren wij dat het naar ons inzicht een overgeleverd gebruik is van de naburige kerken van ons overleg voor de grote tienden, dwz. zonder het deel van de grote tienden van de aangestelde of pastoor, welk derde deel vrij is van elke belasting of verzwaring, omdat het een onderdeel is van het kerkelijk recht.
De graduale et missale declaramus, quod major decima ad illa tenetur exhibere.	Over het graduale en het missaal verklaren wij dat de grote tiende er voor moet zorgen.
Item de breviario declaramus quod majores decime tenentur ad bonum breviarium secundum ordinem Leodiensem.	Ook over het brevier verklaren wij dat de grote tienden moet zorg dragen voor een goed brevier volgens de Luikse tradities.
^+Item de tapeto declaramus, quod parochiani illud procurent in quantum fabrica nullum habuerit.	Ook over de altaardwaal verklaren wij dat die voor rekening van de parochianen komt, voor zover de kerkfabriek er geen bezit.
Item si turris steterit in navi ecclesie, tunc magne decime debent intertinere turrim cum nave, cum duabus fenestris dantes lucem supra imaginem crucifixi, si vero turris separata steterit a nave ecclesie, id est retro navem, tunc incole seu parochiani tenentur et debent suis sumptibus et expensis intertenere turrim.	Ook: als de toren op het schip van de kerk staat, dan moeten de grote tienden zowel toren als schip onderhouden met twee vensters die het kruisbeeld in het licht zetten; als de toren echter los staat van het schip van de kerk, dwz. achter het schip, dan zijn de inwoners of parochianen verplicht op eigen kosten de toren te onderhouden.
Circa detentione chori declaramus, quod minores decime, id est pars pastoris, tenet ad detentionem chori propter ad majorem fenestrum in fronte chori ad quam tenentur majores decime.	Over het onderhoud van het koor verklaren wij dat de kleine tienden, dwz. het deel van de pastoor, moeten zorgen voor het onderhoud van het koor, dwz. dat hij het onderhoud van het koor voor zijn rekening neemt, vanwege [het feit dat] het grote raam tegenover het koor weer onder de grote tienden valt.

+ 30r.

[p. 393]

Item de detentione fontis et libro baptismatis declaramus, quod majores decime tenentur ad internationem, reparationem si fracta fuerit denique ad cordam et ad omnia dicta campane necessaria.	Ook over het onderhoud van het doopvont en het doopboek verklaren wij hetzelfde als bij het eerste punt.
Item ad detentionem campane bannalis declaramus, quod majores decime tenentur ad intertenationem, reparationem si fracta fuerit denique ad cordam et ad omnia dicta campane necessaria.	Ook over het onderhoud van de banklok verklaren wij dat de grote tienden haar moeten onderhouden en repareren als ze gebroken is; tenslotte moeten ze ook voor het klokkentouw zorgen en alle dingen die voor de klok nodig zijn.
Item de navi ecclesie declaramus, quod incole seu parochiani ad illam tenentur.	Ook over het schip van de kerk verklaren wij dat de inwoners of parochianen ervoor moeten [zorgen].
Item de clausura semiterii declaramus, quod incole seu parochiani ad illam tenentur, fructus autem super semiterium crescentes spectant ad pastorem.	Ook over de omheining van het kerkhof verklaren wij dat de inwoners of parochianen hem moeten onderhouden, maar de vruchten die op het kerkhof groeien, zijn voor de pastoor.
Item de juribus et funerabilibus et matrimonialibus habet pastor pro sepulturam una cum missa cantata decem solidos Brabantinos atque totidem pro septimo et totidem pro exequiis et quod ad sepulchrum defuncti tricencies oraverit, habebit triginta solidos bb. Item pro sacramento matrimonii et copulatione ejus habebit quindecim solidos bb. similiter pro literis relaxionem.	Ook wat betreft de rechten van begrafenis en huwelijk ontvangt de pastoor per begrafenis met gezongen mis 10 stuivers Brab. en evenveel voor de zevende [dag] en evenveel voor de uitvaart en voor het feit dat hij 30 maal bij het graf van de overledene heeft gebeden 30 stuivers Brab. Ook voor het sacrament van de huwelijksverbintenis zal hij 15 stuivers Brab. ontvangen, evenals voor aflaatbrieven.
Item habet investitus sive pastor singulis festis Paschalibus et Nativitatis Domini ex unaquaque domo sub sua parochia existente unum panera octo ponderis, et quatuor solemnitatibus, id est Paschalis, Pentecostes, Omnium Sanctorum atque Nativitatis Domini, unum quadrantum ad offertorium ab unoquoque parochiano.	Ook ontvangt de aangestelde of pastoor op elk van de feesten Pasen en Kerstmis van elk huis in zijn parochie een brood van 8 pond en op 4 feestdagen, te weten Pasen, Pinksteren, Allerheiligen en Kerstmis van elke parochiaan een kwartponder bij de offerande.
Item matricularius ecclesie habet pro juribus et funerabilibus et matrimonialibus pro sepultura duos solidos bb. cum dimidio atque totidem de septimo et exequiis et supra sepulchrum singulis vicibus quadrantum, et si pannus niger fuerit per quadragesimum sepulchro superpositus, ille spectat ad matricularium ecclesie, etiam habet annue tot panes velut pastor habet, etiam fasciculum unum grano ex omnibus qui habent terras sub decimis dicte parochie pro pulsura campane.	Ook de koster van de kerk ontvangt als begrafenis- en huwelijksrechten per begrafenis 2½ stuiver Brab. en evenveel voor de 6-wekendienst en de uitvaart en boven het graf enkele malen een kwartponder en als er een zwart kleed op de 40e op het graf gelegd is, behoort dat toe aan de koster van de kerk; ook ontvangt hij jaarlijks evenveel broden als de pastoor, hij ontvangt ook een schoof graan van al die gronden die vallen onder de tienden van de genoemde parochie voor het luiden van de klok.

[p. 394]

Hic prescripta observata sunt tempore meo, me existente pastor.	Deze voorschriften zijn in acht genomen in mijn tijd als pastoor.
Dat zeelboeck het welck alle sondaeghs moet worden gelesen nae den sermoen.	Het ‘Zielenboek’ dat elke zondag na de preek moet worden voorgelezen.
Voor heer Hugo, bisschop van Luijck, der ons cloister die kerck van Simpelvelt gegeven heeft.	Voor heer Hugo, bisschop van Luik, die aan ons klooster de kerk van Simpelveld gegeven heeft.
Voor alle pastoren die voor geweest sijn ende in Godt gestorven.	Voor alle pastoors die voor ons zijn geweest en in God gestorven.
Voor joncker This Dorzandt ende voor joncker Peter van Duren ende voor hunne vrienden.	Voor jonker This Dorzandt en voor jonker Peter van Duren en voor hun vrienden.
Voor joncker Johan Schaefdrees en voor sijn ouders.	Voor jonker Johan Schaefdrees en voor zijn ouders.
Voor joncker Johan van Haeff en Juffrouw Margerete van Koeckem, sijn huisvrouw.	Voor jonker Johan van den Hove en jufrouw Margerete van Koeckem zijn echtgnote.
Voor dat geheel geslecht van Emstenraet.	Voor het hele geslacht van Imstenrade.
Voor joncker Betrum Boits van Emsenraet.	Voor Jonker Betrum Boits van Imstenrade.
Voor Johan Glois en sijn huijsvrouw Catrin met hun vrienden.	Voor Johan Glois en zijn vrouw Catrin met hun vrienden.
Voor Willem van den Bongart ende Catharin sijn huijsvrouw met hun vrienden.	Voor Willem van den Bongard en Catharin zijn vrouw met hun vrienden.
Voor Henrick Prick ende voor sijn huijsvrouw met hunne vrienden.	Voor Henrick Prick en voor zijn echtgenote met hun vrienden.
Voor dat geheel geslaegt van den Haeff.	Voor het hele geslacht van den Hove.
Voor Henrich Roe ende sijn huijsvrouw met hunne vrienden.	Voor Henrich Roe en zijn vrouw met hun vrienden.
Voor Jan en Jacob Scheffelart met hunne vrienden.	Voor Jan en Jacob Scheffelart met hun vrienden.
Voor Johan Holtsemeeker en voor sijn huijsvrouw Catrin met hunne vrienden.	Voor Johan Holtsemeeker en voor zijn vrouw Catrin met hun vrienden.
Voor Tilman Momber ende Agnes sijn huijsvrouw met hun vrienden.	Voor Tilman Momber en zijn echtgenote Agnes met hun vrienden.

[p. 395]

Voor Gentes ende sijn huijsvrouw Heijlegundt.	Voor Gentes en zijn vrouw Heijlegundt.
Voor Peter Sijben en sijn hujsvrouw Mettel met hunne kinderen.	Voor Peter Sijben en zijn vrouw Mettel met hun kinderen.
Voor Wilhelm Scheykens ende sijn huijsvrouw Catrin met hunne kinderen.	Voor Wilhelm Scheykens en zijn vrouw Catrin samen met hun kinderen.
Voor Peter Scheijlen en sijn huijsvrouw Berb met hun kinderen.	Voor Peter Scheijlen en zijn vrouw Berb met hun kinderen.
Voor Henrick Fellarts met sijnder huijsvrouwen met hun kinderen.	Voor Henrick Fellarts met zijn vrouwen met hun kinderen.
Voor Henrick Fellarts met sijnder huijsvrouwen ende kinderen.	Voor Henrich Fellarts met zijn vrouwen en kinderen.
Voor Ien in die Belt ende haer dochter Meij.	Voor Ien in de Belt en haar dochter Meij.
Voor Johan Boize met sijnder huijvrouwen ende kinderen.	Voor Johan Boize en zijn vrouwen en kinderen.
Voor Johan in die Graijt en sijn huijsvrouw Nees met hun kinderen.	Voor Johan in die Graijt en zijn vrouw Nees met hun kinderen.
Voor Fie Elegast.	Voor Fie Elegast.
Voor Henrick Haesen en sijn huijsvrouw Merij met hunne kinderen.	Voor Henrick Haesen en zijn vrouw Merij met hun kinderen.
Voor Henrick Buschops met sijn huijsvrouw Anna.	Voor Henrick Buschops met zijn echtgenote Anna.
Voor Geurt Beisels met sijne huijsvrouwen ende kinderen.	Voor Geurt Beisels met zijn vrouwen en kinderen.
Voor Peter in de Wijer met sijn huijsvrouw Beel met hun kinderen.	Voor Peter in de Wijer met zijn vrouw Beel met hun kinderen.
Voor Johan van Oppem ende sijn huijsvrouw.	Voor Johan van Oppem en zijn vrouw.