Simpelveld en Bocholtz door de ogen van Arnold Dydden, pastoor 1571-1616

FF. 19r-19v. [D1 FF. 141r-142r, veel tekstuele wijzigingen]

^+Copie uijt den verbuntelijk accord tusschen de pastoor ende naeburen van Simpelvelt op Limborch in 't jaer 1589.	Kopie van het verdrag gesloten tussen de pastoor en de inwoners van Simpelveld in Limbourg in het jaar 1589.
Anno vijftien hondert tachentig negen den eersten daeg augusti sijn geciteert der schoutet, schepenen ende volmechtigen der gemeijn ingesetenen ende naeburen des dorps van Simpelvelt, met alle hunne defencionael stucken, voor den heere gubernator tot Limborgh, in presentie deesen eerwaerdigen heere Leonard Bijlsteijn, abt des Godtshuijs Baeurepart ende heer Martinus Diddeneus, deeken tot sinte Peter binnen der stadt Luijck ende vice archidiaconus Hasbanie, om tegen den niestkomende saeterdaegh alle twistige saecken ende processen tusschen heer Arnold Didden, pastor van Simpelvelt, aen eenre sijde ende die gemeijn naeburen des voorss. dorps ter anderen sijden, bij form van recht ende verhoert bij die parteijen ende gesien hun documenten ende defencionael stucken, verbuntelijk mede assistentie meijer ende schepenen der hoeger justitie Limborgh, ende den notaris Hendrick Caldenbergh, te appointeren ende te pacificeren.	In het jaar 1589, op 1 augustus, zijn de schout, de schepenen en de gevolmachtigden van de gewone inwoners van het dorp Simpelveld met al hun verweerschriften gedagvaard voor de heer gouverneur van Limburg, in aanwezigheid van de eerwaarde heer Leonardt Bijlsteijn, abt van het klooster Beaurepart en van de eerwaarde heer Martinus Dyddeneus, deken van Sint Pieter te Luik en viceaartsdiaken van Hasbanië, om tegen de eerstvolgende zaterdag alle onenigheden en processen tussen de heer Arnold Didden, pastoor van Simpelveld aan de ene kant en gewone inwoners van genoemde dorp aan de andere kant in de vorm van scheidsgerecht en gehoord door de partijen en gezien de documenten en verweerschriften volgens afspraak met medewerking van meier en schepenen van de hogere rechtbank te Limburg en notaris Hendrick Caldenberch te beslissen en bij te leggen.
Also is visie gedaen van beijde parteijen, van alle hunne defencionael stucken, munimenten ende autentique extracten en geexhibeert op dat casteel van Limborg in presentie der voorgenante praelaeten, ende den heere	Zo zijn al de verweerstukken van beide partijen bekeken, de bijlagen en de waarheidsgetrouwe uitreksels, en getoond in het kasteel van Limburg in aanwezigheid van de genoemde prelaten en de gouverneur en de

+ 19r.

[p. 363]

gubernator ende meijer ende schepenen des Hoogen Gericht Limborgh, ende ripelijck in 't lanckt gehoert ende wel verstanden, beijden parteijen ende allen twistigen saecken discretelijk gelet ende geconsidereert, als is 't bij appointement ende verbuntelijck accordt, bij die voorgementioneerden seer eerweerdigen ende edele, discreten, voorsienigen persoenen geconcludeert, als compromissarien geordineert van beijde parteijen, ende geappointeert als hiernae volght, in form nae recht en billigheijt.	meier en schepenen van het Hooggerecht in Limburg. En nadat beide partijen rijpelijk en langdurig gehoord waren en op alle onenigheden zorgvuldig was gelet en overwogen, is bij beschikking en bindend akkoord door de genoemde eerwaarde, edele en zorgzame personen als scheidsrechters geconcludeerd en beschikt als hierna volgt, in recht en redelijkheid:
In den eersten geconsidereert, dat die geheel thienden groet en kleijn, gelegen binnen en buijten nieuwe paelen en lemiten, toe competerende ende proindiviso onverdeilt, twee deel der abdissen ende convent des Godtshuijs Valbenoiten ende dat ander deijl oft derde paert den pastoer van den dorp Simpelvelt, also sal der pastoor sijn derde part collecteren en verthiendigen in alle manieren als die twee deijl der abdissen en convent toestaende ende haere pachtenaeren die selve in alle voortijden verthiendigt hebben ende noch verthiendigen en collecteren ende alsulx bij die oude usantie ende costuijmen, te weten tellende ende collecterende van een stuck landt op dat ander wat in heuft blijft, eenen persoene ende proprietaris toe competerende, desgelijcken in de braeck oft hoersaet, wat gesicht ende gemeijt wiert ende dorre in den bandt oft andersints gecollecteert wiert, oock sal allen heuwe in wat plaetsen dat alsulx gemeijt is, verthiendigt werden, naevenant des huwes, desgelijcken die vlas, lammerthienden, gansen, hunder, rubsaet ende andere gewoenlijke decimabel vrughten, ende en sal der pastoer oft sijne successeuren oock niet prejudicieren alsulcke contracten opgericht tusschen de pachtenaeren der abdissen voorss. ende voerige pastoeren nopende die verdeijlingen, om beter bij beijder gelegentheijt die thienden te collecteren, ende en	Op de eerste plaats dat de gehele tienden, klein en groot, gelegen binnen en buiten nieuwe palen en grenzen, erbij horend en geheel ongedeeld, voor twee derde behoren aan de abdis van het klooster Val Benoit en voor een derde deel aan de pastoor van Simpelveld. Dus zal de pastoor zijn derde deel verzamelen en vertienden op dezelfde manier als het twee derde deel dat de abdis en het konvent toekomt en haar pachters in alle oude tijden hebben vertiend en nog vertienden en verzamelen volgens de oude gewoonte, dwz het tellen en verzamelen van een stuk land naar het andere, dat doorgeteld wordt, van een persoon en eigenaar. Evenzo in broek of ruigte, wat gesneden of gemaaid wordt en droog in bundels of op een andere manier verzameld wordt. Ook zal alle hooi op die plaatsen waar het gemaaid wordt, vertiend worden en evenzo de vlastiende, de lammertiende, ganzen, kippen, raapzaad en andere gewoonlijk te vertienden vruchten. En de pastoor of zijn opvolgers zullen ook de contracten niet openbreken, die gesloten zijn tussen de pachters en de pastoor met betrekking tot het plan om beter op [eigen] gelegenheid de tienden in te zamelen.
^+sullen die ingesetene geen decimabel vrughten van den veldt draegen nog vueren, het en sij dat die selve verthiendigt sijn, nae inhald der opene brieven van ons heeren den Kon. Maje., oft te minsten sullen die ingesetene den proprietaris daer te bevoren adverteren ende alsulcke op die pene van 12 Rens guldens alle reijsen ter contrarien doende, ende die selve pene te employeren een deel den Conink, dat ander deyl den aenbrenger, ende dat derde paert den armen, ende concernerende dat huijs hoff ende begreep der pastorie tot Simpelvelt, begrijpende vier groeten morgen ende eenen halven, ende die paelen en lemiten daervan wesende, alsulke sullen blijven nae inhaldt der alde leeger boecken des Godtshuijs Beaurepart,	En de inwoners zullen geen te vertienden vruchten van het veld halen of afvoeren, tenzij ze tevoren vertiend zijn volgens de open brief van onze heer de Koning, of tenminste zullen de inwoners de eigenaar daarvoor waarschuwen en wel op straffe van 12 Rijnse guldens telkens wanneer men er tegenin gaat en de boete te betalen voor een deel aan de Koning, voor een deel aan degene die het bekend maakt en het derde deel aan de armen. En met betrekking tot huis, hof en toebehoren van de pastorie te Simpelveld, met inbegrip van 4½ grote morgen en verder de grenspalen en grenzen die daarbij horen, dat alles zal blijven volgens de oude leggers van het kloos-

+ 19v.

[p. 364]

gelegen binnen de stadt Luijck, der gelijcken die thiende voorgenant, het en waer dat die ingesetenen bij anderen alde rollen en attentieken boeken ter contrarie verifieerden of bij vonnisse definitieff, dat welcke zal geschieden en geexhibeert werden voor die heeren compromissarien voorss. ende sullen die ingesetenen voorgenant daervan thoon en visie doen binnen dry maenden nae dato onderstaend, ende alsdan bij den voorss. heere compromissarien daerop te ordineren alsoe behoeren sal, ende alsulx op die pene dat die ingesetenen van Simpelvelt nae den termijn voorgenant daermede sig niet meer en sullen meugen assisteren, ende alsulx ter causen, waerbij der voorgenante pastoor ende die ingesetenen nu voordaen peijselijke en vreedelijk meugen bij een ander leven, heft oock der heer gubernator voorss. expresselijk beveel gedaen in presentie der eerweerdiger voorgenante prelaeten ende eersaeme meijer ende schepenen des Hoogen gerichts Limborgh, aen Jan Oetegraeven, schoutet van Simpelvelt, Jan Cardenael, Leonard Brouwers, Leonard Knousten, Leonard Smeets, Jan Boesten, schrijver, Leonard Merkelbagh, 't saemen schepenen der banck Simpelvelt, alle dese voorss. artikelen en puncten te publiceren ende te doen ernstelijk observeren, van alle ingesetenen niest komende sondaeg nae de misse op den kerckhoff van Simpelvelt, waerbij dat niemants eenige ignorantie en soude pretendeeren van den voorss. verbuntelijck accordt, van welcke publicatie wij, compromissarien, geadverteert sijn, dat also dat selve gepubliceert is, als voor van ons beveel was gedaen van Jan Cardenael, der oudste schepen, in presentie der gemeyn ingesetenen ende naebuijren van Simpelvelt en Buchuts, ende nae die publicatie nerstelijck van een igelijck geobserveert ende daernae in dees schrifteur gestelt, door beveel der eerweerdiger, edelen, eersaemen, discreten heeren compromissarien voorgementioneert, ende bij die selve geapprobeert en geconfirmeert den 13^den augusti anno 1589, ende dat origineel bij hun eijgen handen onderschreeven; ende onder stont aldus: frater Leonardus Bylstein a Limborgh, abbas Bellireditus, ende meer onder: dominus Martinus Diddinius, ende meer onder aldus: gouverneur ende capitein-generael des Hartogdoms Limborg ende landen van Overmaese Claude de Withem, ende meer onder aldus: Kaldenborch.

ter Beaurepart en de stad Luik, evenals de genoemde tiende, tenzij de inwoners door andere oude rollen en originele boeken het tegendeel bewijzen of via een definitief vonnis, hetgeen zal gebeuren voor de heren bemiddelaars; diezelfde inwoners zullen daarover binnen 3 maanden na onderstaande datum hun visie geven en dan zullen de heren bemiddelaars daarover oordelen zoals het hoort. En wel op straffe dat de inwoners van Simpelveld na de genoemde termijn zich er niet meer mee mogen bezig houden en vanwege dat de genoemde pastoor en de inwoners nu voortaan in vrede samen kunnen leven, heeft ook de genoemde gouverneur, in aanwezigheid van de genoemde eerwaarde prelaten en meier en schepenen van de hoofdrechtbank van Limburg, uitdrukkelijk bevolen aan Jan Cardenael, Leonard Brouwers, Leonard Knousten, Leonard Smets, Jan Boesten, secretaris en Leenardt Merckelbach, schepenen van de schepenbank Simpelveld, al deze voorgaande overeengekomen artikelen te publiceren alle inwoners serieus te doen na op de eerstvolgende zondag na de mis op het kerkhof van Simpelveld, waardoor niemand van de genoemde inwoners enige onwetendheid zou kunnen voorwenden wat betreft het genoemde akkoord, van welke publicatie wij, de bemiddelaars op de hoogte zijn gesteld; dat ook volgens ons bevel gepubliceerd is door Jan Cardenal, de oudste schepen, in aanwezigheid van de genoemde en andere inwoners van Simpelveld en Bocholtz; en dat het ook vervolgens ijverig nageleefd wordt door iedereen na de publicatie en kennisneming op bevel van de eerwaarde, edele, waardige, bescheiden heren bemiddelaars en door hen goedgekeurd en bevestigd op 13 augustus 1589. En het origineel werd eigenhandig ondertekend. En eronder stond aldus: broeder Leonardus Bylsteyn a Lymborg, abt van Beaurepart. En verder: heer Martinus Diddinius en Claudius van Withem, gouverneur en kapitein- generaal van het hertogdom Limburg en de landen van Overmaas. En verder: Kaldenborch