Simpelveld en Bocholtz door de ogen van Arnold Dydden, pastoor 1571-1616

[p. 348]

FF. 13r-14v. [exact gelijk aan D1 FF. 27r-29r]

^+Extract uijt den Scheffenboeck van Simpelvelt aengaende dat accordt der weedoms goeden anno 1532. Fol. 13.	Uittreksel uit het Schepenboek van Simpelveld betreffende de overeenkomst over de weisdomsgoederen in het jaar 1532.
Item anno 1532 des vijfden daghs in den meerts, in Jans huijs van Remijs boeven op die Leuf, overmits joncker Dries van den Haef, der tijt scholtis des gerichts Simpelvelt, und Jan Cardenael der alde, Wilhelm Cauterbaut, Heijn Buschoff	Idem in het jaar 1532, op 5 maart, in het huis van Jan van Remyss op de bovenverdieping, op verzoek van jonker Dries van den Hove, tegenwoordig schout van de rechtbank van Simpelveld, en Jan Cardenael de oude, Willem Cauterbaut, Heyn Buschoff
^+ende Joannes van Oppem, genant ‘den offerman’, als alle saementlijcke scheffen des gerichts tot Simpelvelt, kennen dat voor ons lijflijcken koemen ende erschenen is heer Andries van Doenraet, pastoor ter tijt tot Simpelvelt, aen eene, ende Derrick Bruijmans, Urlich Tegger ende Goerten Beijssel van Bucholts, als voor hem selfs en van wegen sijner alder half suster en broederen, als naementlijck Daem, Gyel ende Leengen aen dander sijde, ende soo heeft der voorss. pastoor, heere Andrees, Derick Bruijmans ende Urlich Tegger saementlijck verzegen end verzeijent gerechtelijck op alsulcken gedinge und geistlijck recht, und aenspraech als sij, parteijen, 't saemen te Lutghen hadden gehadt, ende oock nae hie voor des gerichtsboeck hij tzo recht gestanden hadden, als aengaende elcken [etzlichen] geistlijken oft weijdoms erflijcken goederen, gelegen tot Bocholts, genant ‘kyrlant’, welcken voorss. erflijcke goederen der selve Derich Brouman, Urlich Tegger ende Goertgen met sijnen metgedeelingen en hunne voorouders eenen langen tijt tot hunne handen gehadt en gebruijckt hadden, soo sint nu dese voorgenoemde beijde parteijen tot allen deilen dys goetwillig ende saementlijck gerichtelijck in een verbont ende compromiss getreden, en sig deshalve vestelijck en verbintelijck alle huns stoyts, wes sij deeser voorss. goederen halven hadden rechtelijck en vestelijck affverplicht ende verbonden ende sint deshalven geslicht en gesoent, gelijck hier naer beschreven volght: in den eersten sal Derich voors. hebben en behouden allsulck erff ende weydom goet, glijck ende in alle der maessen als Derich sweger hier, der alden Goert tegger seeliger, dat een langhe tijt van jaeren gehadt en gebruijckt hadt gehadt, als nemlich huijs en hoff neijst der kerckhoff tot Boucholts, noch 4 morgen landts genandt ‘kyrland’, gelegen op den Oersberger wegh tegen Vleggendal over, noch 4 [3½] morgen landts gelegen aen dat Belttgen, aen den Haempoel lanxer de gemeijnstraet, boven Lins	en Joannes van Oppen, genoemd de koster, allen samen schepenen van de rechtbank van Simpelveld: geven te kennen dat persoonlijk voor ons zijn verschenen heer Andries van Doenraet, tegenwoordig pastoor te Simpelveld, aan de ene kant en aan de andere kant Derrick Broumans, Urlich Tegger en Goertgen Beijssel van Bocholtz, zowel voor hemzelf als vanwege zijn andere halfzuster en broers, namelijk Daem, Gyell en Leengen; en zo heeft de genoemde pastoor heer Andries, aan Derick Bruijmans en Urlich Teggertesamen vergiffenis geschonken en neemt hij hun officieel de rechtsgedingen en gerechtelijke eisen niet kwalijk, die zij als [tegen]partijen gezamenlijk in Luik hadden gevoerd, en ook nadat zij voor deze genoemde rechtbank terecht hadden gestaan vanwege enkele erfelijke geestelijke of weisdomsgoederen, gelegen te Bocholtz, genaamd ‘Kyrland’; welke genoemde erfelijke goederen dezelfde Derich Brouman, Urlich Tegger en Goertgen met zijn metgezellen en hun voorouders een lange tijd in handen hadden gehad en gebruikt. Zo hebben nu deze beide genoemde partijen op alle punten uit vrije wil en gezamenlijk een akkoord gesloten en zij hebben dus officiëel en wettig afgezien van al hun genoemde twisten die ze over deze goederen hadden, en deze zijn dus vereffend zoals hierna beschreven is. Ten eerste zal genoemde Derich hebben en houden al het land en weisdomsgoed precies zo als Derichs zwager, de oude Goert Tegger zaliger, dat jarenlang heeft gebruikt, namelijk huis en hof naast het kerkhof te Bocholtz en nog 4 morgen land genaamd ‘kyrland’, gelegen aan de Orsbacher weg tegenover Vlengendaal. Ook 3½ morgen land gelegen bij het Belttgen aan de Haempoel langs de grote weg boven Lins Horsmans huis. Eveneens 4½ morgen land bij de Akerweg tegenover de Kommer en voor deze erfpacht moet ieder jaar erfelijk 13 vat rogge, 24 vat haver, 4 gezonde

+ 13r.

+ 13v.

[p. 349]

Horsmans huijs, noch vijf [4½] morgen landt op de Aecker wegh, tegen die Kommer over, ende dat voor deesen erfpacht nemlich alle jaer voor 13 erfvaet roggen ende 24 erfvaet even, 4 taelwerdige capuijn ende 2 s. penninck geldt, alles Aecker maessen, alles niest 12 den besten roggen ende even, in tijt der betaelinghe op Acker maert veyl sijn sal, ouck daerbij goede taelwaerdige capuijn, welcken voors. erfpacht Derich voors. den selven pastoor seekerde ende belooft alle ende jede jaers erflichen te betaelen op sint Mertensdaegh bisschops onbevangen, of niest daernaer sint Andriesdaegh apostels, ende te leveren alle jaer in des pastoors huijs of een mijle weghs omganck der banck van Simpelvelt in een huijs ende op	kapoenen en 2 stuiver in penningen volgens Akener koers betaald worden; bij dit alles 12 vat van de beste rogge en haver die als betaling op de Akener markt te koop zullen zijn; ook goede gezonde kapoenen. Genoemde Derich verzekerde en beloofde de pastoor deze genoemde erfpacht ieder jaar erfelijk te betalen op Sint Maarten bisschop, of zo nodig spoedig daarna op Sint Andreas apostel en ieder jaar in het huis van de pastoor af te leveren of een mijl verder binnen de bank van Simpelveld in een huis en op
^+eenen solder, daer den selven voorss. heere Andries pastoor gelieven sal, los ende vrij, beede vrij kommer loes, onbelast ende onbehindert van allemalligh, in vrij seeker behalt und gewalt des voorss. pastoors, oock seekerde ende geloofden Derich voorss. dat hij dat sellef voorss. huijs, hoff ende landt niet argeren en soude noch schendeleren en soude in eenigerleij manieren, sonder dat hij selve eerlijck loffelijck winnen, broucken en hanteren soude, dat selve erf en goet onderhalden soude met mesten bouwinge, soo dat redelijck en behoorlijck sijn sal, und wiert saecke dat Derich voorss., Urlich en Goertgen nae desen verdraegh tractaet en compromis in allen puncten wie voorss. en in alle artikelen niet en hielden, noch wie voorss. niet genoegh noch voldeden, soo magh en sal der pastoor voorss. alle dese erfschaften en goet die Derick heeft, oock die selve goederen die Urlich ende Goertgen met sijne gedelingen van desen voorss. weedoms goedt ende kyrlant haeven, glijck hiernaer beroert staet, alle te saemen met alle de gerechtigkeijt daertoe behoorende, sonder eenig misdoen restelijck ende vreedelijck moegen aen sig slaen, ende voor sijn goet halden, glijck oft hij hun die met alle recht afgewonnen hadde, ende sullen dese parteijen Derich en Goertgen den heere Andriessen pastoor voorss. alsdan de selve goederen goetwillig volgen laeten sonder eenig wederseggen, dat waer met recht oft andersints, wie men dat erdencken mocht, oft bij hun selfs oft met jemant anders van hunnentwegen sonder argelist geschiet, mets persoenen voorss.; op daegh datum ut supra.	een zolder waar het de genoemde heer Andries, pastoor, zal believen, en vrij van schatting, bede, zonder problemen en ongehinderd in zeker bezit van de genoemde pastoor zal stellen. Ook beloofde genoemde Derich vast dat hij dat genoemde huis, hof en land niet zal misbruiken op welke manier dan ook, maar dat hij daarvan fatsoenlijk gebruik zal maken en dat hij erf en goed zal onderhouden met mestgebruik, zoals redelijk en behoorlijk zal zijn. En mocht het zo zijn dat genoemde Derich, Urlich en Goertghen zich na dit akkoord niet aan alle punten en komma's houden naar ons inzicht, dan mag de genoemde pastoor en mogen zijn opvolgers al deze erfgoederen die Derich heeft, plus de goederen die Urlich en Guertgen met de delen van dit genoemde ‘weisdomsgoed’ en ‘Kyrland’ hebben, zoals hierna te lezen is, allemaal met alle bijbehorende rechten zonder meer terug nemen en als eigendom beschouwen, alsof hij hun die wettelijk afgenomen had. En de partijen Derich, Urlich en Goertgen zullen de genoemde heer Andries, pastoor, en zijn opvolgers de goederen vrijwillig laten hebben zonder tegenspraak, ook al stond men in zijn recht of wat men anders zou kunnen bedenken, zijzelf of iemand anders namens hen. Gedaan met personen voornoemd op dag, datum als boven.
Item allet op daegh, dato, stonde ende plaetse ende overmits gerichten voorss., so bekent oock Urlich Tegger voorss. dat hij oock desselven weijdoms goets en kyrlants van den pastoor heeft, eenen morgen lants gelegen op den Akerwegh, neven meester Peters lant van Enden, tegen	Idem op dag, uur en plaats en voor onze genoemde rechtbank, erkent Urlich Tegger voornoemd dat hij het bewuste weisdomsgoed en Kijrland van de pastoor heeft: 1 morgen land gelegen bij de Akerweg, in het zuiden naast het land van meester Peter van Enden

+ 14r.

[p. 350]

die Kommer over en eenen morgen tegen Vleggendal, ende kent dat hij den pastoor, heer Andries voorss., jaers en erflijcken daervan geldende was ende schuldig were, alle jaers op sint Mertensdaegh of niest daernae op sint Andriesdaegh apostels, dry [2½] erfvaet roggen, 6 vaet haever en eenen kip, alles Aker maet, alles maertgeevig goet en niest 12 den besten op Aecker maert in tijt der betaelinge veijl sijn sal, welcke erfpacht voorss. der voorgenante Urlichen [den] selven pastoor seekerde ende geloofden, alle en iede jaer gentslich en wel te betaelen ende te leveren op dagh datum voorss., ende een mijl wegs omganx der banck van Simpelvelt, oft binnen pastoors huijs, oft binnen der stadtvan Aken, ende op eenen solder, daer dat den heere Andriessen pastoor gelieven sal, en weert saecke dat Urlich voorss. in der betaelinge des pachts voorss. enigs jaer oft termijn versumelix waere, en den pacht voorss. alsoo wie voor verkleert, niet van jaer te jaer en leverde noch bezaelden,	tegenover de Kommer, en 1 morgen bij Vlengendaal en erkent hij dat hij de pastoor, heer Andries voornoemd, jaarlijks en erfelijk daarvoor ieder jaar op Sint Andreas apostel erfelijk 2½ vat rogge schuldig is, 6 vat haver en een kop, alles volgens Akener maat, goed genoeg op de markt en bij de 12 besten op de Akener markt in de tijd waarin er veel betalingen zullen zijn. Deze erfpacht beloofde de genoemde Urlich de pastoor vast en zeker ieder jaar correct te betalen op dag, datum voornoemd en op een mijl afstand binnen de bank van Simpelveld of in het huis van de pastoor of in de stad Aken en op een zolder waar het de heer Andries, pastoor, zal behagen. En mocht het zo zijn, dat genoemde Urlich bij de betaling van de genoemde pacht een jaar of een termijn achterstallig zou zijn en de genoemde pacht die hiervoor genoemd is, niet van jaar op jaar zou betalen,
^+soe sal en magh alsdan der pastor voorss. dat selve lant en erf voorss. vredelijck aen sig slaen en nae sig nemen, sonder misdoen, glijck oft hij dat met alle rechten Urlich afgewonnen hadde, sonder eenig wederspreeken Urlichs en sijner rechten erven, oock heeft Urlich met bekant en geloeft dat hij jaerlijx schuldig waer van den selven weijdoms goet, dry capuijn ende een hinne ende oft hij alsulck kyrlant oft weedoms goet oft sijne erfgenaemen niet verkoopen oft versetten, noch verergeren en sullen, doch met consent en toelating des eerwaerdigen heeren abts en capitel van Berpae en des pastors van Simpelvelt en alsulck met gerechtigheit als die leengoederen, nemlich ophelder werfschilling en ander gebroucken van overdrachten, alsulx op verbintenisse des lants als voorss. ende heeft oock belooft overmitz scholtis en scheffen voorss., Dedrich Brouman, Goertgen Beijssel met sijne partijen alsulcke verbont voorss. vastelyck op verbintenisse voorgenant te onderhalden sonder argelist; geschiet mits schoutet jonker Dries van den Haef ende Jan Cardenael, Wihelm Kauterbaut, Heijn Bischoff en Jannes van Oppem als scheffen des gericht Simpelvelt; datum ut supra;	dan zullen en mogen de genoemde pastoor en zijn opvolgers het genoemde land en erf ongehinderd terug nemen, zonder problemen, alsof hij dat wettig van Urlich gekregen had, zonder tegenspraak van Urlich en zijn directe erfgenamen. Ook heeft Urlich erkend en beloofd dat hij jaarlijks voor hetzelfde weisdomsgoed in de Drijver 3 kapoenen en 1 hen verschuldigd is en dat hij en zijn erfgenamen dit kyrland of weisdomsgoed niet verkopen, verpanden of veranderen zullen dan met toestemming van de eerwaarde heer abt en het kapittel van Beaurepart en van de pastoor van Simpelveld, en wel volgens hetzelfde recht als de leengoederen: namelijk tonen van kooppenning en andere overdrachtsgebruiken; en zo niet, dan volgt verbeurdverklaring van het land zoals boven gezegd; en ten overstaan van schout en schepenen hebben Dedrich Brouman, Goertgen Beijssel en hun gezelschap beloofd genoemd verdrag na te komen op straffe van verbeurdverklaring. Gedaan bij schout jonker Dries van den Hove en Jan Cardenael, Willem Kauterbaut, Heyn Bischoff en Jannes van Oppem als schepenen van de rechtbank van Simpelveld. Datum als boven;
onder stont geschreven:	er onder stond geschreven:
Aldus gecollationeerd met den principael overmits gerichten voorss. en de concorderende bevonden;	Gecontroleerd met de opdrachtgever voor de genoemde rechtbank en juist bevonden.
ende myr onder stont aldus: Joannes van Oppen.	En verder stond eronder: Johannes van Oppen.

+ 14v.