Het klaverblad. Romancen, legenden, sagen
(1848)–Prudens van Duyse– Auteursrechtvrij
[pagina 79]
| |
Tweede boek. | |
[pagina 81]
| |
Philetas.aant.I.Philetas bevruchtede een tuintje en wat grond,
En las wel een boek daer wat leerzaems in stond;
't Was oud, was met gothische letters geprent,
En heette, geloof ik: Dat nieu Testament.
Geen oogst in de schure, geen hooi op den tas,
Op zolder geen peeren of appels, geen vlas.
Wat groensel alleenig verblijdde zijn tuin,
En 't roosken verhief er het hoofd naest d'ajuin.
Zoo leefde de man, maer gekend van den Heer,
En de arremen, die hij verkwikte zoo teêr.
Geen schatten behoeft men om 't goede te doen:
Dit dacht hij, om vrolijk weêr veldwaert te spoên.
Zijn ziele genoot in des naesten geluk,
Vertroostte de lijders, en zalfde hun druk,
Tot hem in het einde Scharminkel ook sprak:
‘Is tijd van verhuizen, mijn vriend; maek uw pak!’
De sukkelaer maekte 't, zoo goed als hij kon,
En bukte zijn schedel, dien slaeplust verwon.
De Pastor kwam trouw bij den goeden gezel;
Hij biechtte, berechtte, paspoortte hem snel.
| |
[pagina 82]
| |
Hij sprak: ‘Requiescat van 't drokke bedrijf!’
De brave werd bleeker, en kouder, en stijf,
En snakte, en sliep in, zoo gerust hij vermocht:
Geen enkele vriend, die den veege bezocht.
Men weet het, zijn beurze, zijn kelder was leêg.
De rouwstem der klok van de ontslapenen zweeg;
Er stond in het choor geen hoogmoedige baer
Met pelle, van zilveren franjen zoo zwaer.
Geen waslicht-gesterrente flikkerde er rond,
Geen adelijk strooi overgeelde den grond,
Geen orgel (als dreunde een bazuin in de wolk:
‘Op, Dooden!’) en schuddede tempel en volk.
Het outer omspanden geen sluiers der nacht,
Geen zilveren kruis werd te berde gebracht.
Zelfs twijfelt men, of op zijn koets in het zand
Een nederig kruisken ter beê was geplant.
De ziel van Philetas, een rouwtoon wel waerd,
Scheen doodonverschillig aen hemel en aerd.
Alleen zeî de beedlaer: ‘Rust zachtekens, vrind!’
De weduwe schreide zoo wel als haer kind.
De ziel van Philetas had vriend, noch patroon
Op aerde noch in de besterrende woon,
En wist, als een balling, die haveloos vlucht,
Niet hoe, of waerhenen in hoogere lucht.
Hij loert, en ontdekt in zijn glans Sint Michiel,
Ter sterren geleidend eene andere ziel, -
De ziel eens gegoeden, van wien, eer hij stierf,
En klooster en kerke legaten verwierf.
| |
[pagina 83]
| |
Men had al de Heiligen deeglijk vermaend.
Men had haer ten hemel een heirweg gebaend,
Ook psalmden de cantors den gorgel zich schor,
Dat de echo weêrgalmde met somber gemor.
Michiel, met den beukelaer van diamant,
Waer 't alles-verwinnende zoenkruis in brandt,
Verhief zich omhoog; en met grimmigen muil,
Verdook zich de Booze in zijn vlammenden kuil.
De Boer, die den Engel ontdekte in de lucht,
Volgt stillekens, stillekens beide in hun vlucht.
En wordt ook, eentijdig bijna met dit paer,
Der hemelen blinkende poorte gewaer.
| |
II.Sint Pieter, zijn wichtigen sleutel ter hand,
Ontsluit den geleider en zijnen genant.
Zij vliegen den stroom in van 't eeuwige licht;
De Boer wil hun volgen met vrolijk gezicht.
De Sant, die door 't kijkgat een ziel had van ver
Zien naedren, zoo eenzaem als Hesperus' ster,
Riep, voor hij de poorte kon sluiten: ‘Blijf staen!
Men hoeft een patroon om hier binnen te gaen.’
Philetas boog nederig, bad om gehoor,
En gaf, tot verschooninge de armoede voor,
Die boven en onder patroonloos hem liet;
Maer wat hij ook pleitede, 't was al voor niet.
| |
[pagina 84]
| |
De heilige zei, met voldriftigen zin,
‘'t En is hier geen kerke: men loopt er niet in.’
Nu greep hij den Boer onder 't worstelen vast,
En: ‘Weg, viel hij uit, ongenoodigde gast!’
Philetas werd kwaed, en van toren ontblaekt:
‘Het past wel aen dij, die onz' Heer hebt verzaekt,
Al kraeide een, dijn lafheid verwijtende, haen,
De handen aen mij, als een booswicht, te slaen!
Het past wel aen dij, mij, den Heere getrouw,
Te schoppen den glans uit van 't hemelsch gebouw!
O du, die daer staet, zoo 'n getrouwheid ten prijs,
Als waekzame Zwitser van 't schoon Paradijs.’
De heilige man was beschaemd, en trok af,
Als toen hij zijn meester ontkende te laf,
En stormde naer binnen, en riep: ‘Welk een last!
Hem hale de D.....! die boer heeft mij vast.
Vriend Paulus, ga zien eens, en spreek aen dien maet.’
‘Sa, pachter, wat wilt ge?’ - ‘Eens zien hoe 't hier gaet,
Genade verwerven voor Godes gezicht.’
‘Noem eerst uw patroonen.’ - ‘De liefde en de plicht!’
‘Al boeren genoeg hier; vervolg maer uw baen.’
‘Zie Paulus daer eens als een' heilige staen!’
‘Een martlaer, belijder, of zoo iets of wat
Heeft aenspraek alleen op den hemelschen schat,’
Riep Paulus, hem tegengeschoten, en plots
Den boer overweldigend, wilde hij bots
Hem bonzen van de opperste hemelen; maer
Philetas verijdelde 't vreeslijk gevaer.
| |
[pagina 85]
| |
‘Hoe! Paulus veranderde omhoog niet een zier!
Hij, eens op 't vervolgen der Christenen fier -
Hij, nagel aen Stephanus kiste, hij woedt
Nog hier op onnoozlen in euvelen moed!’
De Apostel, die mede zijn paksken ontving,
Liep henen, met hangende lip, nu, en ging,
Ter neder getuimelde ridder in 't zand,
En wendde den boeg naer een anderen kant.
‘Ga, Thomas: een boer wil het hemelsche slot
Rameien, en maekte Sint Petrus ten spot;
Beteugel gij fluks den profane.’ - ‘Welnu,
Ik ben voor geen boeren of burgeren schuw.
Een ziel die weêrstaet voor de poorte! gewis,
De onfeilbare Apostel heeft ditmael het mis.’
De twijfelaer gaet: ‘Zoo! 't is waer dan? ge wilt
De heiligen kwetsen, ter intreê van 't gild?
Eerbiedig Sint Thomas!’ - ‘Zijt du hier, o snaek,
Apostel, die na du den vinger zoo vaek
Diep staekt in de wonde, nog twijfelen dorst!
Doorwroet nog de worrem des twijfels dijn borst?
Mijn hemel was hulde den Heiland te biên:
'k Geloofde standvastig, ook zonder te zien,
In Vader, in Zoon en in heiligen Geest;
En du sluit mij d'ingang ter eeuwige feest!’
De Apostel verstomde, zoo stil en zoo bleek,
Als toen hem de Waerheid in 't aenschijn bekeek,
En hij het verwijt haren mond hoorde ontvliên:
‘Wel hun, die gelooven ook zonder te zien!’
| |
[pagina 86]
| |
Als 't hindeken, flinks over berg, over dal
Gehuppeld bij dreigende horengeschal,
Zoo liep hij, en riep: ‘Ei, die bliksemsche boer,
Aen zulk eenen vogel verkwist men zijn poêr.’
| |
III.Zij stonden gedrieën daer 't aenzicht in gloed.
Allengskens bedaerde wat Thomas, gemoed;
Aen 't eerste, nog schaemrood Apostelenpaer
Zegde eindlijk de twijfler: ‘'t Is aerdig, voorwaer!
Nooit kwam hier de Logen, met sluiers getooid;
Zoo naekt en kwam echter de Waerheid hier nooit.
Indien er een onzer 't verleden vergat,
Dan is hem die kerel de onschatbaerste schat.
Ga heen, o Joannes, o bloem van Gods stam,
Gij, blank als een lelie en zacht als een lam.’
‘Mijn deuget en vreest bij dien boer geen eclips,
Maer vast zou hij spreken van d'Apocalyps.’
Verwarring won veld, en verstoorde den pais
In 't vorengeborchte van 't hemelsch paleis.
Toen riep er een zilveren stem: ‘Niet gezwicht!
Wat mannen niet konnen, lukt vrouwen wellicht.’
Een schoone Santinne, met geluwen hair,
Trad ijlings hervoort uit de woelige schaer,
Maer ijlings ook stond ze als geboeid: ‘'k Ga niet heen!’
Zij vreesde het woordje van.... 't was Magdaleen.
| |
[pagina 87]
| |
Men loeg; en men fluisterde: ‘'t Zit er niet pluis.’
Fel groeide 't rumoer, als der golven gebruisch.
Ras staet ge, zoo peinsde Philetas, verstomd,
Wanneer tot zijn dienaer de Heiland eens komt.
Ommanteld met glorie, van d'Engelenstoet
Verzeld, kwam de Heiland, en doofde den gloed
Zijns aenschijns, die de Engelen zelve verblindt,
En, vriendelijk groetend: ‘Wat wilt gij, mijn kind?’
‘Mijn Heiland, 'k aenbid u, 'k verzinke in mijn nacht
Voor d'opslag dier oogen... Erbarming!’ En kracht
Verleende de Algoede aen zijn sidderend woord:
‘Ik heb u ook, Heer, op der aerde verhoord.
Ik heb in den arme u verwermd aen mijn haerd,
En menige snede van 't brood u bewaerd,
In 't zweet van mijn aenschijn gewonnen zoo zuer;
Ik heb u aenbeden in gansch de natuer.
Ik richtte mijn paden, zoo ievrig ik kon,
Naer 't heilige Schrift, onverduistrende zon.
En, 's avonds was mij dit verhevene blad
Tot weelde, tot zegen, tot hemelschen schat.
Ik volgde uw geboden door liefde zoo sterk,
En die van onz' Moeder, de heilige Kerk;
Ik biechtte godvruchtig bij 't woordeken: Voort!
En leî mij te rust, overglansd van uw woord.
'k Ben zondaer, maer val u deemoedig te voet.
O, had voor mijn schulden mijne armoê geboet!
Veel heb ik geleden: ik hoopte op uw woon;
Lang heb ik gestreden: ik hoopte op uw loon.
| |
[pagina 88]
| |
'k En won geen patroon bij uw blinkende schaer,
Maer niets ook bezat ik ter gift voor 't altaer.
Dies plaegt en verjaegt mij de knorrige Peêr.
Gij, schenk mij genade, genadige Heer!’
‘Kom binnen, mijn kind: ja, gij zalfdet de smert,
En proefdet den hemel vooraf in uw hert!’
Philetas vloog jueblend in d' eeuwigen glans,
Den schedel omkringd van een flonkrenden krans.
Hij hoorde den cinnor der Engelen aen,
En dacht aen geene aerde of al 't aerdsche voortaen,
Verzoend met Gods kinderen, spijt al hun Neen:
Want vijandschap woont bij de menschen alleen.
|
|