Algemeen letterkundig lexicon

aphodos

Etym: Gr. ap(o)-(h)odos = van de weg; vandaar afdwaling.

Verschijnsel dat optreedt bij digressio, amplificatie (amplificatio-1, amplificatio-2) of uitweiding, waarbij een auteur of spreker terugkeert naar zijn eigenlijke onderwerp. Dikwijls wordt zo'n uitweiding dan besloten met de mededeling 'om een lang verhaal kort te maken...' of 'terug tot mijn vertelling'.

In de 18de en 19de eeuw, toen verhalen nog grotendeels auctoriaal verteld werden (auctoriële vertelinstantie) kon de schrijver zijn lezer toespreken en na een digressie schrijven 'na deze uitweiding neem ik u (= lezer) mee naar slot Zuilen' en vervolgens zijn eigenlijke verhaal voortzetten. Een auteur die met succes veelvuldig en tevens op een ironische manier gebruik maakte van dit procédé is Laurence Sterne, met name in Tristram Shandy (1759-1767).

Lit: A. Grohmann & C. Wells, Digressions in Europpean literature: from Cervantes tot Sebald (2011).

aparte zie terzijde

apocalyptische literatuur