Algemeen letterkundig lexicon

hypercanon / counter-canon / shadow canon

Etym: Eng < Gr. hyper = over, boven, super; Eng. counter = tegen; Eng. shadow = schaduw.

Onderscheid in het leven geroepen door de comparatist D. Damrosch om aan te geven hoe de categorie van wereldliteratuur geëvolueerd is in de moderne wereld onder invloed van de postkoloniale literatuur en van bredere processen als globalisering, die ervoor zorgen dat veel meer talen en culturen met elkaar in contact komen dan enkele decennia geleden. Damrosch wil begrijpen hoe dit de structuur van de canon-1 van de wereldliteratuur heeft gewijzigd.

In de traditionele canon, die erg Westers georiënteerd was, kon men grosso modo twee niveaus onderscheiden: de ‘major writers’ (Homeros, Sophocles, Ovidius, Vergilius, Dante, Shakespeare, Cervantes, Goethe, Tolstoi, Joyce, Kafka, enz.) en de ‘minor writers’ (internationaal bekende en erkende schrijvers die net iets minder prestige hadden). Deze schrijvers kwamen allen bijna zonder uitzondering uit machtige naties of wereldrijken.

Sinds enkele decennia is dit systeem gegroeid naar een structuur met drie i.p.v. twee niveaus:

•	hypercanon: de ‘major writers’ van voordien, wier positie onaangetast blijft en die eigenlijk méér dan ooit gelezen, onderwezen en bestudeerd worden, vaak vanuit nieuwe perspectieven (Homeros op het witte scherm, feminisme en Ovidius, Shakespeare in China, enz.);
•	counter-canon: schrijvers – vaak uit kleinere taalgebieden, of uit voordien gemarginaliseerde deeldomeinen van grote taalgebieden – die een alternatieve, contesterende stem laten horen en die door hun commerciële succes en kritische erkenning voldoende prestige hebben opgebouwd (zo zijn schrijvers als Chinua Achebe, Derek Walcott en vooral Salman Rushie centrale figuren in de postkoloniale counter-canon);
•	shadow canon: de ‘minor writers’ van voordien, die, zeker bij jongere generaties van lezers en critici, meer en meer in de schaduw komen van de hypercanon en de counter-canon en de prijs betalen voor de groeiende ruimte die wordt ingenomen door beide.

Lit: D. Damrosch, ‘World literature in a postcanonical, hypercanonical age’ in H. Saussy (red.), Comparative literature in an age of globalization (2006), p. 43-53.

hyperbool

hypercatalectisch