audition colorée

Etym: Fr. gekleurd horen.

Term uit de kunstbeleving voor het verschijnsel waarbij men denkt aan kleuren bij het horen van klanken. Wanneer men dit in letterlijke zin opvat, kan men bijv. denken aan de 18^de-eeuwer Castel die een orgel had gebouwd dat niet alleen volgens een vast systeem klanken ten gehore bracht, maar ook de daarbij passende kleuren. In ruimere zin is het verschijnsel nauwelijks te onderscheiden van datgene wat men met synesthesie aanduidt, zoals dat een rol speelt in het gedicht ‘Correspondences’ uit Les fleurs du mal  (1857) van Ch. Baudelaire. Een strikte beperking tot de relatie tussen klank en kleur vindt men in het bekende gedicht ‘Les voyelles’ van A. Rimbaud die voor bepaalde klinkers bepaalde kleuren reserveert (a = zwart, enz.). Veel kunstenaars uit de tijd van het symbolisme en het impressionisme hielden zich met deze en andere synesthetische verschijnselen bezig. In Frankrijk was René Ghil in de jaren '80 van de 19^de eeuw, steunend op de principes van de audition colorée, theoretisch en praktisch met dit verschijnsel bezig. In de Nederlandse letterkunde zou men kunnen denken aan H. Gorter, die in de eerste strofe van Mei (1889) de klanken van een orgelpijp vergelijkt met jonge kersen, en daarmee impliciet met de kleur rood.

Lit:  S. Dresden. Symbolisme (1979), p. 11-40 • M. Bul & L. Back, The auditory culture reader (2003).