Algemeen letterkundig lexicon

variatio

Etym: Lat. variare = afwisselen.

Esthetische eis, afkomstig uit de antieke literatuurtheorie. Door - weliswaar op onopgemerkte wijze - afwisseling te brengen in de gedachte-inhoud, gevoelsintensiteit, zinsstructuur, woordvolgorde, stijlfiguren, klankexpressie, enz. kan de auteur de lezer blijven boeien tot het einde van het werk. Homerus’ Ilias gold als hét voorbeeld van dit literaire principe. Zie ook correctio.

Ook op intertekstueel vlak kan variatio (verg. aemulatio, imitatio) als esthetische categorie gelden: men gebruikt de bestaande traditie maar niet op slaafse manier.

In enge zin kan variatio ook gebruikt worden als synoniem van polyptoton.

Lit: G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 9, kol. 1006-1015 • A. Rhoby, Imitatio, aemulatio, variatio: Akten des internationalen wissenschaftlichen Symposions zur byzantischen Sprache und Literatur (2010).

variantenapparaat

variété zie revue-1