Algemeen letterkundig lexicon

variorum-editie

Etym: Verkorting van de Latijnse formulering ‘editio cum notis variorum scriptorum et editorum’ = editie met aantekeningen van verschillende auteurs en uitgevers.

Term uit de editietechniek voor een editie van een klassiek auteur waarin aantekeningen met commentaar (tekstkritiek) van voorgaande filologen zijn opgenomen (de zgn. ‘autores classici cum notis variorum’), zoals in de Plinius-editie het voordien onuitgegeven commentaar van Dauminicus Baudius werd verwerkt, evenals de commentaren van Lipsius, Livineaus, Jani Gruteri, Rittershusius e.a. Daarmee geeft men een soort geschiedenis van de tekst, waarbij (al dan niet in voetnoten) alle tekstvarianten in vroegere versies van de tekst alsmede de verschillende tekstuitgaven worden weergegeven, inclusief de aangebrachte emendaties (emendatio).

De term wordt ook gebruikt voor een editie waarbij men streeft naar de geschiedenis van de tekstcommentaar van een tekst. In dat geval omvat de editie een overzicht van de commentaren, voetnoten en annotaties die vroegere tekstediteuren of tekstcritici hebben gegeven bij bepaalde tekstpassages of de tekst als geheel. Een voorbeeld van een variorum-editie in deze zin is The variorum edition of the poems of W.B. Yeats (1957), uitgegeven door P. Alt en Russell K. Alspach.

Vaak worden beide typen gecombineerd, met als resultaat een standaarduitgave voor de literatuurhistoricus. Een moderne vorm hiervan is de elektronisch tot stand gekomen hypereditie.

Lit: M. Mathijsen, Naar de letter. Handboek editiewetenschap (1995; 2010⁴), p. 76  • J. McGann, ’The rationale of hypertext’ in Text. An interdisciplinary annual of textual studies (1996), p. 11-32.

variété zie revue-1

vastelavondviering