subjectieve anachronie

Onechte of valse anachronie in de vertelwijze die een verwijzing naar de toekomst (anticipatie-1) of het verleden (retroversie, flashback) inhoudt, die in het bewustzijn van een der personages ligt. Met name de bewustzijnsinhoud zelf, zoals die bijv. in de stream of consciousness voorkomt, bevat voortdurend subjectieve anachronie. Wordt in een roman bijvoorbeeld meegedeeld: ‘Hij dacht dat hij daar vroeger niet toe in staat geweest zou zijn’, dan ligt de denkactie in het heden en dus binnen de chronologie van het vertelde, maar de denkinhoud in het verleden en men spreekt daarom van valse of subjectieve anachronie. Tegenover subjectieve anachronie staat de echte of objectieve anachronie.

Lit: G. Genette, Tijdsaspecten in de roman: volgorde, duur, herhaling (Ned. vert., 1979) • M. Bal, De theorie van vertellen en verhalen (1990⁵), p. 68.