formule

Etym: Lat. formula = verkleinwoord van forma (= vorm).

Aanduiding voor een vaste reeks woorden (collocatie) die gebruikt wordt in specifieke omstandigheden. Men denke hierbij aan vaste uitdrukkingen in ambtelijk of juridisch taalgebruik ("echt en waarachtig verklaard"), of bij bepaalde rituelen ("Ik doop u in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest"). Formules komen ook voor in het dagelijkse taalgebruik ("aangename kennismaking", "met oprechte hoogachting", enz.), al is hier meer ruimte voor variatie in de verwoording.

Onder invloed van M. Parry werd vanaf de late jaren 1920 de term ook gebruikt in onderzoek naar orale literatuur, m.n. ter aanduiding van min of meer vaste woordenreeksen die de dichter steeds ten dienste staan voor bepaalde narratieve of beschrijvende functies. Denk aan openingsformules als "Er was eens..." of aan het epitheton ornans.

Lit: A. Parry (red.), The making of Homeric verse. The collected papers of Milman Parry (1971).