Algemeen letterkundig lexicon

prolegomena

Etym: Gr. wat vooraf gezegd is < pro-legein = van tevoren zeggen.

Een woord vooraf of inleidende aantekeningen die bijv. in de 17^de-eeuwse respublica litteraria (Republiek der Letteren) vergelijkbaar waren met het voorwerk of het voorwoord. Zo betitelt Hugo Grotius de uitvoerige inleiding op zijn Phoenissae (1630) als ‘Prolegomena’. Soms kunnen deze inleidende aantekeningen de omvang krijgen van een monografie, zoals Immanuel Kants Prolegomena zu einer jeden künftigen Metaphysik (1783). S. Vestdijk gebruikte de term voor een hoofdstuk van zijn essaybundel De Poolse ruiter (1946): ‘Prolegomena eener aesthetiek’.

Lit: E.K.Grootes, ‘Het Berecht voor Jephta en de Prolegomena van Grotius’ Phoenissae-vertaling’ in S.F. Witstein & E.K. Grootes (red.), Visies op Vondel na 300 jaar (1979), p. 236-246.

progymnasmata

prolepsis-1