Algemeen letterkundig lexicon

passiespel

Etym: Lat. passio = het lijden.

Middeleeuwse dramatische voorstelling van het lijden en de dood van Jezus. De verwantschap met het mysteriespel blijkt o.a. uit komische intermezzi (entr'acte) en commentaar op eigentijdse gebeurtenissen. De passiespelen zijn een populariserend-dramatische voortzetting in de volkstaal van de (semi)liturgische paasspelen (liturgisch drama) in het kerkgebouw. In 1394 moet een passiespel opgevoerd zijn op de Brink in Deventer; in 1443 is in Nieuwpoort sprake van een wedstrijd in het ten tonele voeren van passiespelen. In de 16^de eeuw kwam als gevolg van de reformatie en de contrareformatie een einde aan de opvoering van deze passiespelen.

Het passiespel, zoals dat heden ten dage nog bekend is, herleefde in 1634 in het Beierse plaatsje Oberammergau, zoals het Augsburger Passionsspiel (1464). Dit heeft elders in Europa navolging gevonden, onder andere in het Nederlandse Tegelen en het Belgische Mariekerke.

Passiespel op de Grote Markt te Antwerpen. [bron: R.L. Erenstein (red.), Een theatergeschiedenis der Nederlanden (1996), p. 28].

Lit: J.M.A.F. Smits van Waesberghe, Muziek en drama in de Middeleeuwen (1942) • J. Boon, Het lijden Christi en Paschen in de dramatiek: 50 vasten-, passie- en paaschspelen (1943) • R. Steinbach, Die deutschen Oster- und Passionsspiele des Mittelalters (1970) • S. Sticca, The Latin passion play: its origins and development (1970) • R. Bergmann, Studien zu Entstehung und Geschichte der deutschen Passionsspiele des 13. und 14. Jahrhunderts (1972) • E. Roy, Le mystère de la Passion en France du XIVe au XVIe siècle. Étude sur les sources et le classement des mystères de la Passion (1974) • D. Brett-Evans, Von Hrotsvit bis Folz und Gengenbach: eine Geschichte des mittelalterlichen deutschen Dramas, 2 dln (1975) # H. Schillings, Toneel en theater in Limburg in de 19e en 20e eeuw (1976) • A. Hartman, Das Oberammergauer Passionsspiel in seiner ältesten Gestalt (1880; reprint 1968) • R.L. Erenstein, ‘The Passion Plays in Tegelen: An investigation into the function of a passion play’ in Theatre Research International (1991), p. 29-39 • W.N.M. Hüsken, ‘In Dendermonde wordt in de Paasdagen een Verrijzenisspel gespeeld; kerkelijk drama in de volkstaal’ in R. Erenstein (hoofred.), Een theatergeschiedenis der Nederlanden (1996), p. 24-29.

passie

passim