Algemeen letterkundig lexicon

jazzgedichten

Poëzie die jazzmuziek als onderwerp heeft of die qua stijl, vormgeving of thematiek geïnspireerd is op jazz. De Amerikaanse dichters Kenneth Rexroth (1905-1982) en Chr. Logue (1926-1988) zijn bekend geworden als jazzdichters. Maar ook negrospirituals (spiritual), met hun sterk ritmisch gezongen geestelijke teksten, kunnen beschouwd worden als jazzpoëzie waarvan echter de schrijvers vaak onbekend zijn.

In het Nederlandse taalgebied hebben de Vijftigers invloed ondergaan van de Amerikaanse jazz. Vooral in het werk van Lucebert en Remco Campert kan men daar talrijke bewijzen voor aantreffen. Zo is Remco Camperts bundel Ten lessons with Timothy (1950) gebaseerd op de gelijknamige grammofoonplaatopname van Dizzy Gillespie. Ook gedichten als ‘jam session’, ‘Eric Dolphy´ en ´Chat Baker´ getuigen daarvan. Over Charlie Parker schreef Campert de bekende regels:

Je blies in je handen en er was muziek
[…]
Hij maakte mijn jeugd,
mijn best seizoen, mijn maand april,
mijn zuiver en begrepen woord, rust en onrust
nauwkeurig afgewogen in mijn handen,
een schreeuw als een roos als je goed luistert liefde luister je
goed nee het hoeft niet meer want
ondergesneeuwd ondergesneeuwd ondergesneeuwd
(R. Campert, Dichter, 2009, p. 153-154)

Later zijn het in Nederland vooral C. Buddingh’, J. Bernlef en J. Deelder die een aantal jazzgedichten geschreven hebben.

In Vlaanderen schreef Roger M.J. de Neef jazzpoëzie in Empty bed blues (1996), een bundel met gedichten over Louis Armstrong, Charlie Parker, Miles Davis e.a. Maar ook gevoelens die verwijzen naar typische jazzfenomenen als de blues geven aanleiding tot jazzpoëzie. Een ander voorbeeld van een Vlaming die jazzdichter genoemd wordt is Willem M. Roggeman. A.J. Govers stelde een bloemlezing jazzgedichten samen onder de titel Jazz in poëzie: instant composers gedichten (1981).

Lit: P.H.S. Batelaan, ‘De poëzie van Remco Campert’ in Maatstaf 11 (1963-1964), p. 909-930 • J. van Slooten, ‘De toon gezet: over de muzikaliteit van Lucebert’ in D. Cartens e.a. (red.), Lucebert, speciaal nummer van Bzzlletin 21 (1991-1992), 196-197, p. 58-66 • P. Auwelaert, ‘Ziel van onze kapotte tijd: jazz in de Vlaamse literatuur’ in Jazz in België, speciaal nummer van Vlaanderen 54 (2005), 307, p. 222-229 • C. Buddingh’, ‘Jazz als inspiratiebron’ in W. Huyser & P. de Roos (red.), Lazy bones: C. Buddingh’ jaarboek 2005 (2005), p. 59-61 • A. Locatelli, Jazz belles lettres. Approche comparatiste des rapports du jazz et de la littérature (2012).

jargon

je ne sais quoi