Algemeen letterkundig lexicon

spiritual

Etym: Lat. spirit(u)alis = geestelijk < spiritus = geest.

Geestelijk lied, ook negrospiritual genoemd, dat in de VS vanaf het begin van de 19^de eeuw op religieuze bijeenkomsten van zwarten gezongen werd. Het spontane volksgeloof vond een dankbare uitingsvorm in collectieve, emotionele liederen die op bekende wereldse melodieën gebaseerd waren (bepaalde vorm van contrafact). Het overheersende thema is dat van de mens als zwak en lijdend wezen, die troost vindt bij een vaderlijke, almachtige God, die streng maar rechtvaardig is. Veel liederen drukken het lijden uit van de zwarte slaven (vgl. ook slavenverhaal), die hoop putten uit het vooruitzicht van opname in de hemel.

Dergelijke liederen ontstonden vaak op grote religieuze bijeenkomsten uit de sterk ritmische interactie tussen de voorzanger en het gelovige publiek die elkaar afwisselen in een vorm van vraag- en antwoordzang, meestal a capella uitgevoerd. Het refrein of ‘chorus’, dat bestaat uit algemeen bekende en steeds herhaalde regels, wordt afgewisseld met coupletten die geïmproviseerd worden uit bijbelpassages of alledaagse uitdrukkingen. De herhalingen geven een sterk ritmische en aanstekelijke dimensie aan deze liederen. Met de oprichting van officiële blanke kerken verdween dit stramien grotendeels tegen het einde van de 19^de eeuw. De negrospirituals echter, met hun weinig schoolse intervallen en beweeglijke uitvoering, ontwikkelden zich verder tot een specifiek en erg herkenbaar genre, dat wereldberoemd werd door de grote tournees van zingende koren. Pas na 1865 werden deze liederen opgetekend. Vanaf de jaren 1950 zouden ze met figuren als Ray Charles mede ten grondslag liggen aan de soul muziek, die wereldse thema’s bezingt. De ritmiek en het improviserend karakter van de spiritual hebben invloed uitgeoefend op de jazz en de gospelsong.

Lit: P. Breman, Spirituals. Noordamerikaanse geestelijke volksliederen [1958] • J. Lovell, Black song: the forge and the flame. The story of how the Afro-American spiritual was hammered out (1986²) • R. Sacré, Les negro spirituals et les gospel songs (1993) • J. Cruz, Culture on the margins: the Black spiritual and the rise of American cultural interpretation (1999).

spionageroman

spleen zie Weltschmerz