Algemeen letterkundig lexicon

gongorisme

Gongorisme is de naam van de Spaanse maniëristische (maniërisme) stroming in de poëzie, genoemd naar Luis de Góngora y Argote (1561-1627); het is ook bekend als culteranismo. Het betreft een poëtische stijl waarin geleerde woordkeus van gehispaniseerde Griekse en Latijnse afkomst overheerst. Het is verwant aan het Italiaanse marinisme, de Franse préciosité, het Engelse euphuism en de Duitse Schwulst. Zoals in al die stromingen gaat het ook hier om het cultiveren van gekunstelde taalvormen en literaire genres. Hoewel het gongorisme verworpen werd door het conceptismo van met name Quevedo en Gracián lijkt toch ook in hun proza een soortgelijk woordenspel toegepast te worden, al ligt bij het conceptisme niet de nadruk op woorden maar op – ingenieus verwoorde – ideeën.

Als gevolg van de herdenking van de driehonderdste sterfdag van Góngora in 1927 (vandaar ook Generación del 27) ontstond in Spanje een neogongoristische dichtersbeweging.

Lit: A. Collard, Nueva poesia: conceptismo, culteranismo en la critica española (1967) • T. Heydenreich, Culteranismo und theologische Poetik (1977) • M. Chevalier, 'Conceptisme, culteranisme, agudeza' in Revue Dix-huitième Siècle 160 (1988), p. 281-287.

goliarden zie vaganten

Google Books