Algemeen letterkundig lexicon

Bijbels drama

Het Bijbels drama uit de periode van de renaissance en barok dramatiseert Bijbelstof, bij voorkeur rondom bekende figuren en gebeurtenissen uit het Oude (de zondeval, Kaïn en Abel, Jozef) of Nieuwe Testament (verloren zoon). Het Bijbels drama wijkt duidelijk af van het geestelijk drama uit de middeleeuwen en het Bijbelspel van de rederijkers dat vooral de bedoeling had kerkelijke feesten te begeleiden en de christelijke leerstellingen te verkondigen. Het Bijbelse schooldrama had een duidelijke didactische functie.

In Nederland stuitte de op de Bijbel gebaseerde tragedie op verzet van de predikanten die van mening waren dat Gods woord op geen enkele wijze bewerkt mocht worden. Met name Joost van den Vondel trachtte zijn op de klassieken geënte Bijbelse helden tegen hen te verdedigen, o.a. in de opdracht van Gebroeders (1640). Sindsdien heeft Vondel een indrukwekkende reeks Bijbelse drama's geschreven: Joseph in Dothan (1640), Joseph in Egypten (1640; het derde Josef-stuk, Sofompaneas of Joseph in 't hof dateert van 1635), Salomon (1648), Lucifer (1654), Jeptha of Offerbelofte (1659), Koning David in ballingschap (1660), Koning David herstelt (1660), Samson (1660), Adonias of Rampzalige kroonzucht (1661), Adam in ballingschap of Aller treurspeelen treurspel (1664), Noah of ondergang der Eerste Weerelt (1667). De Frans-classicisten van Nil Volentibus Arduum, met name Andries Pels, veroordeelden de opvoering van Bijbelse drama's. Andere auteurs van Bijbels drama zijn Samuel Coster, Abraham de Koningh en – in de 20^ste eeuw pas weer – Israël Querido, Martinus Nijhoff en Carel Scharten.

Lit: W.A.P. Smit, Van Pascha tot Noah (3 dln., 1956-1962) • K. Langvik-Johannessen, Zwischen Himmel und Erde (1986²) • D. Gilman, ‘Selected bibliography of texts and criticism of biblical drama and moral plays‘ in Id. (red.), Everyman & company: essays on the theme and structure of the European moral play (1989), p. 193-327 • M.B. Smits-Veldt, Het Nederlandse renaissancetoneel (1991), p. 31-33, 74-77, 84-86, 90-150 • L.R. Muir, The biblical drama of medieval Europe (1996) • J. Konst & Bettina Noak, ‘Belust of Bybelstof: die Auseinandersetzung mit alttestamentlichen Themen in den biblischen Dramen Joost van den Vondels’ in Nachbarsprache Niederländisch 22 (2007) 1, p. 20-40.

Bijbelinterpretatie

Bijbelspel