Boere-klucht van Teeuwis de boer, en men juffer van Grevelinckhuysen

[p. 76]

De eerste uytcomst vant vijfde deel, is

Teeuwis den Boer alleen

[Teeuwis]

 

Die verbribbelde Jonghe, waer heb ic die Lecker nou verlooren?¹³⁴⁷

 

'k Heb hem over al loopen soecken, en nergens can ic wat van hem hooren

 

'k Heb hem om laten roepen door de hiele stadt, en niemant en weter off,¹³⁴⁹

1350

En ick weet niet beter of hy was flus noch mit me op het Hoff.¹³⁵⁰

 

Of zou hy daer wel nae de Vaendels denck ick staen blyven gapen?aant.

 

Of sou hy wel indie Kerck op een banck legghen slapen?¹³⁵²

 

Ghelijck een goet Heer lestent, die soo sijn Vaer en moer gisten,

 

Inde Kerck gegaen was, asse trouwen niet beter wisten.¹³⁵⁴

1355

Dan hy quam snachts niet t'huys, soo datse dochten,¹³⁵⁵

 

Dat hy daer in slaep ghevallen was, dan doe s'em smorghens sochten,¹³⁵⁶

 

Vongense niemant minder, as haer lieve suentgen.

 

Maer haddense saerendaeghs noch ghegaen tot swarte Teuntgien,

 

Ginder op het Spuy, se hadden daer wel ghevonden haer lieve kindt.aant.

1360

Dats trouwen me een kerc, dan daermen de heyligen met hoepen bindt,aant.¹³⁶⁰

 

En de Koster houter duyven op Solder, wat ken hy mackelijcker doen?aant.

 

En wat de Koster doet, weet al 'tvolck wel van mijn fatsoen,¹³⁶²

 

Selden marcktdach coom ic inden Haegh, of ick bin daer vrolijck.

 

Maer de Schelmse Jonghe, segh ick, die besuchte Molijck,¹³⁶⁴

1365

Die selme nu hier oock comen maken swaricheyt.

 

Dan met me waghen en paerden heb ic meer mewaricheyt,¹³⁶⁶

 

Wangt se kosten me oock al vry wat meer as hy,

 

'kMistender noch gaeren een half dozijn met de moer daer by.¹³⁶⁸

 

'kLas iens in ien Almanach, Weeldigh man songder wijff,aant.

1370

Dat stong me soo wel an, me vyndt toch wel sijn gherijf¹³⁷⁰

 

Soo hier soo daer, een mensch vint over al noch degelijcke luy na sijn sin.

 

Tis een costelijcke tijdt, self winckel op te setten het al vry wat in,aant.¹³⁷²

1347 verbribbelde: verduivelde; Lecker: kwajongen.

1349 om laten roepen: door de stadsbode?

1350 flus: zonet.

1352 zie Moortje bij v. 1476.

1354 trouwen: immers.

1355 Dan: maar.

1356 dan: evenwel.

1360 dan: maar dan.

1362 fatsoen: slag.

1364 die besuchte Molijck: die verwenste slampamper.

1366 heb ic meer mewaricheyt: dat gaat me meer aan het hart.

1368 een half dozijn (lees: kinderen).

1370 sijn gherijff: mnl. syn gerief doen met enen wive: met een vrouw slapen.

1372 costelijcke: dure; self winckel op te setten het al vry wat in: zelf een gezin te beginnen brengt heel wat mee.

[p. 77]

 

Dat vernemen de jonghe Snyers wel, die 'tnaeyen eerst opsetten,

 

En datser wat beter nae vernamen met een goet opletten.¹³⁷⁴

1375

Eenighe zouwender, trouwen nae mijn plomp vermoen,¹³⁷⁵

 

Soo rueckeloos niet me duer gaen asse nou wel doen.

 

'kZou aere wel berispen, en daer bescheydelijc af praten,¹³⁷⁷

 

Wist ic waer ick me selve soo lang zou laten.¹³⁷⁸

 

Maer me Keesje lijckewel is hy nerghens? waer of ick hem dan soeck?¹³⁷⁹

1380

Hoe louter heb ick van daegh geweest hier om me pancoeck,¹³⁸⁰

 

'tSelme wel heughen, al leefde ic hongdert Jaer nae den dach.

M. Bartelt comt uyt, den boer hem siende seyt voort:

 

Gans bloet me docht ick M. Bartelt weer sach.¹³⁸²

 

Zou hy me wel burgher connen maken?aant.¹³⁸³

M. Bartelt seyt teghen twee ghetuyghen, die wat houdende aen d'een sy:

 

Houdje soo langh aen d'een sy.¹³⁸⁴

Teeuw.

1385

Hy isser alleen niet, daer isser noch twee drie by.

 

Zouwent wel dienaers wesen, denc ic, vande Procureur,¹³⁸⁶

 

Dieme hier grabbelen zouwen, voor me Jonckers deur?¹³⁸⁷

M. Bartelt.

 

Ten is niet noodigh, dan ic selje de leus wel gheven,¹³⁸⁸

 

Houdje hier slechts ontrent, daer is niet aen bedreven,¹³⁸⁹

1390

'k Selt moghelijc met ghemac wel claren, toch soo ic soo niet en can,¹³⁹⁰

 

Soo weet icje altijdt te roepen, soo tastje hem dan an.¹³⁹¹

 

We sellen hem een vrees an jaghen, ic zweer hem dat,

 

En cloppen hem een deel ghelts uyt sijn gat,aant.

 

En wat wyder van cryghen dat sellewe verslempen.¹³⁹⁴

1395

We sellen hem met een Rechts geleerde soo wat leeren schempen.¹³⁹⁵

 

Maer de Camer most dicht wesen, we hebben immers allegaer een sin?¹³⁹⁶

1374 vernamen: zich op de hoogte stellen.

1375 nae mijn plomp vermoen: vgl. naar mijn bescheiden mening.

1377 aere: anderen.

1378 waer ick me selve soo lang sou laten: met mezelf goed raad.

1379 lijckewel: soms.

1380 Wat ben ik hier vandaag lelijk op de koffie gekomen!

1382 Gans bloet: Verdorie! (Gods bloed)

1383 burger maken: gevangen zetten.

1384 aen d'een sy: aan de kant.

1386 Procureur: procureur-generaal (hoofd van het openbaar ministerie).

1387 grabbelen: inrekenen.

1388 de leus gheven: het sein geven.

1389 ontrent: in de buurt; daer is niet aen bedreven: het betekent niets.

1390 claren: klaarspelen.

1391 soo tastje hem dan an: pak je hem aan.

1394 verslempen: verteren, opmaken.

1395 schempen: spotten.

1396 Maer de Camer most dicht wesen: maar het zou met gesloten deuren moeten plaatsvinden in de rechtszaal.

[p. 78]

Teeuw.

 

Tis best datje Kaes coopt, daer is gien bien in.¹³⁹⁷

M. Bartel.

 

'kTree met een authoriteyt na'em toe, houdtje byder hant.

Teeuw.

 

Een, twee, drie treetgens in een saciertgen, 'tvierde op de cant.aant.¹³⁹⁹

Teeuwis cruypt in een hoeck, M. Bartelt dat siende seyt:

1400

Hic sibi conscius cruypt in een hoeck,¹⁴⁰⁰

 

Troc hy sijn schouwers noch wat op, hy raeckte wel heel in sijn broeck,

 

Die 'm nou tot onger sijn armen al comt, 'tvalt hem wel suer.

 

Sie een reys hoe hy crimpt, daer comt altemet een drollighe postuer.¹⁴⁰³

 

Hy siet wel dat het hem ghelt, dan hy en weet niet waer heen.¹⁴⁰⁴

1405

Onbeschoften Reeckel, adsis, voor den dach, hier voor den dach, ghy Deen¹⁴⁰⁵

 

Voor den dach Teeuwis, nou as ien man, comt daer uyt de stoep!aant.¹⁴⁰⁶

 

Het de Karel 'tPopelecy dat hy niet hoort hoe ick roep?¹⁴⁰⁷

 

Teeuwis, Teeuwis segh ick, wat ick roep tis al verlooren.

 

Laet sien iens, ksel hem van daer halen by de ooren.

1410

Wat mach den Rekel voor hebben? nou as een man: Voor den dach hier.¹⁴¹⁰

 

Hoe wel ick verstuert ben, evenwel dunctme ick lach schier.

 

Nam obstupuit: siet hy is schier doodt van vrees.¹⁴¹²

 

In een langen tabbaert, vrienden, ghelijck as dees,aant.

 

Is ontsigh met reden: want de gheleertheyt, ho de geleertheit!¹⁴¹⁴

1415

Ongeleerde daden sijn maer enckle verkeertheyt.

 

Maer door de gheleerden werden Landen en steden geregiert.

Teeuw.

 

Jae as dan de gheleerde luy wijs bennen, wort het wel bestiert.

 

Tot redgeren is een half geleerden, dat een hiele wyse Baes is,

 

Bequamer, as een hiel gheleerde, dat een half backen dwaes is.

M. Bartelt.

1420

Wel Teeuwis, ick docht datje betovert waert, en datje niet hoorden.

 

Kenje spreken?

Teeuw.

 

Jae'ck God danc, door de cracht van u woorden.

 

Nou lieve M. Bartelt leestme toch wat inje boeckie,

 

Wangt de gheleertheyt isme rechtevoort een eeckigh doeckje.aant.¹⁴²³

1397 Jullie denken dat je 't gemakkelijk zult hebben, maar daar vergis je je in!

1399 sauciertgen, saciertgen: met afgemeten passen, als in de dans.

1400 Hic sibi conscius: hij van zijn schuld zich bewust.

1403 een drollighe postuer: een gekke houding.

1404 dat het hem ghelt: op hem gemunt is.

1405 adsis: voor den dag! Deen: lomperd.

1406 comt daer uyt de stoep: kom van onder de luifel vandaan.

1407 'tPopelecy: apoplexie; beroerte.

1410 as een man: vlug wat!

1412 Nam obstupuit: hij staat toch wel versteld!

1414 is ontsigh met reden: daar heeft men met reden ontzag voor.

1423 rechtevoort: op 't moment; een eeckigh doeckje: een doek in azijn gedoopt om iemand bij te brengen.

[p. 79]

 

Och ick krijgh elken oogenblieck schier een hardt vang.¹⁴²⁴

1425

Lieve M. Bartelt, wat is mijn dit een duere martgang.¹⁴²⁵

 

'kHad al t'huys gheweest, maer mijn lieve jonghe Keesje,

 

Dat soete Jongetgien was alsulcken Geesje.¹⁴²⁷

 

Dat is ghenochtent hier mitme ghecommen in stee,¹⁴²⁸

 

En ick ben de Jonghen quijt, nou ick hem eens breng me.

M. Bartelt.

1430

Dit sijn parten om me jou schelmery te slaen uyt het hooft.¹⁴³⁰

Teeuw.

 

Neen seeker M. Bartelt, ick bid je dat je me gelooft.

 

Daerom stae'ck hier en neem hem waer gelijck een vaer behoordt,¹⁴³²

 

'kHeb laten omroepen dat die 'm vindt sou brenghen aan de Jonckers poordt.

M. Bartelt.

 

Hoe 't is of niet, 'tis alleens, ick heb inde sin¹⁴³⁴

1435

Me Joncker te gaen openbaeren jou en de juffers min,

 

En dat hy dan jou om te straffen dese bloedt schandt¹⁴³⁶

 

By de kop doe vatten, en soo hijt dan goet vandt,

 

Sou ick jou doen setten 'tAmsterdam int tuchthuys.

Teeuw.

 

Je mocht de nicker, loopt alje best met dat gerucht thuys.¹⁴³⁹

1440

Me Joncker gans bloet, me Joncker! ick bid je houdt je mongt,

 

Pestilency, weesje maer een goet gesel, 'kselje terstongt

 

Een paer ouwe Nobels passen, datje swijcht.¹⁴⁴²

M. Bartelt.

 

Knap haest je dan, eer me Joncker siet dat jese krijcht.¹⁴⁴³

Den Joncker comt vande jacht, Teeuwis hemsiende seydt:

 

Ackermenten hy is ons te dicht op't lijf,¹⁴⁴⁴

1445

M. Bartelt, M. Bartelt! neemt me hiele tas, maer rept niet van 'twijf,

 

Neemt me tas seg ic met gelt met al, over acht dagen koom ic je weer by

 

En hael de rest weerom, maer spreeckt een woortgien int vly,¹⁴⁴⁷

 

Maer laet my mit men Heer begaen, 'ksel hem een knoey gheven.¹⁴⁴⁸

1424 een hardt vang: een hartverlamming.

1425 martgang: gang naar de markt.

1427 Geesje: aardige knaap.

1428 ghenochtent: vanmorgen.

1430 parten: streken; te slaen uyt het hooft: uit het hoofd te praten.

1432 neem hem waer: zie haar hem uit.

1434 'tis alleens: het is onverschillig; heb inde sin: ben van plan.

1436 bloedt schandt: overspel.

1439 Je mocht de nicker: dat zou je voor de duivel wel willen!; loopt.. thuys: loop heen!

1442 Nobel: gouden munt van ongeveer 50 stuivers; passen: toeschuiven.

1443 krijcht: te voorschijn haalt.

1444 Ackermenten! verbastering van ‘sacramenten’!

1447 een woortgien int vly: een goed woord je (lett. ter verzoening).

1448 'ksel hem een knoey gheven: ik zal hem te grazen nemen.