Lexicon van de jeugdliteratuur

CPNB

door Joke Linders-Nouwens

De Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (cpnb) heeft een tweeledige doelstelling: het bevorderen van het lezen, vooral onder jongeren, én het stimuleren van het kopen van boeken. De laatste jaren ligt het accent vooral op leesbevordering. In verband daarmee organiseert de cpnb jaarlijks activiteiten en manifestaties: o.a. de Boekenweek in het voorjaar; de Kinderboekenweek in het najaar; Vers voor de Pers met informatie over de nieuwe boekprodukties voor vertegenwoordigers van alle media en een Leesfeest voor jongeren. De cpnb is ook belast met de organisatie voor de vijftig best verzorgde boeken. Zij doet mee aan boekenbeurzen en werkt actief samen met andere leesbevorderende instanties.

Jaarlijks brengt de cpnb een aantal ‘leesbevorderende’ uitgaven uit, zoals het Boekenweekgeschenk, de Kinderboekenweekuitgave en de Kleuteruitgave, de Literaire Boekengids, de Gids Boek en Jeugd, de Kinderboekenmolen, speciale uitgaven voor jongeren en promotiemateriaal in de vorm van posters, inpakpapier, tassen, stickers, displays etc.

Geschiedenis

Bij het vijftigjarig bestaan van de Nederlandse Uitgeversbond (1930) werd de eerste Dag van het Boek georganiseerd. Daarna nam de Vereeniging voor de Boekhandel de taak van de collectieve propaganda op zich. Dit leidde tot de eerste Boekenweek in mei van 1932 met het eerste Boekenweekgeschenk.

In 1933 vormden de Nederlandse Uitgeversbond en de Nederlandse Boekverkopersbond een Commissie voor Collectieve Reclame voor het in Nederland uitgegeven boek (ccr), maar deze heeft in 1941 haar werk neergelegd.

Na de oorlog werd het werk van de commissie onder gewijzigde naam,

Commissie voor de Propaganda van het Nederlandse Boek (cpnb) hervat, hetgeen op 1 januari 1948 resulteerde in de oprichting van een professioneel bureau cpnb met gesalarieerde krachten.

In 1971 werd de cpnb het propagandabureau van de Koninklijke Uitgeversbond (knub). De Groep Algemene Uitgevers (gau) stond voor het werk van de cpnb een percentage van de omzet af en boekverkopers betaalden voor de cpnb-materialen. Een andere bron van inkomsten was het Boek van de Maand.

In 1981 kwam wederom een belangrijke structuurwijziging tot stand, omdat de boekverkopers meer inspraak wilden hebben in het functioneren van de cpnb. Er werd een Stichting in het leven geroepen, waarin uitgevers en boekverkopers paritaire belangen hebben.

Activiteiten

De langst bestaande actie van de cpnb, de Boekenweek in het voorjaar, duurt tien dagen en is vooral gericht op het bevorderen van de verkoop van het boek. De boekenweek wordt geopend met het Boekenbal, waar auteurs, uitgevers, persvertegenwoordigers, autoriteiten en vakgenoten elkaar ontmoeten. In de Boekenweek krijgt het publiek bij aankoop van een bepaald bedrag aan boeken het boekenweekgeschenk, dat de laatste jaren vooral op het grote publiek gericht is dat welwillend staat tegenover lezen, maar nog niet tot de 10 procent fanatieke lezers behoort.

De cpnb houdt er in haar propaganda rekening mee dat het boek moet concurreren met de audio-visuele middelen en heeft derhalve een duidelijk marktgerichte aanpak: aansluiten bij koop- en leesgedrag van een bepaald deel van het publiek en bij de interesses van dat publiek. En zo komen nu ook detectives en non-fictie aan bod.

In het kader van de leesbevordering neemt het lezen van kinderen een centrale plaats in. In 1955 werd in samenwerking met Bureau Boek en Jeugd de eerste Kinderboekenweek georganiseerd. Ook deze week duurt tien dagen en sluit aan op de herfstvakantie. De kinderboekenweek heeft altijd een bepaald motto (in 1987 bijvoorbeeld paste de kinderboekenweekuitgave bij het thema Amsterdam, culturele hoofdstad van Europa). Rond de Kinderboekenweek verschijnt de gratis Boekenmolen in een gemiddelde oplage van 400.000 exemplaren met een vrij compleet overzicht van het aanbod aan kinder- en jeugdboeken.

Belangrijkste evenement is de uitreiking van de Griffels en Penselen. De reglementen voor de toekenning en de hoeveelheid uit te reiken griffels en penselen zijn in de loop der jaren herhaaldelijk gewijzigd.

Sinds 1983 is er een Leesbevorderingsproject voor jongeren met speciale

uitgaven als Nooitgedacht, Ooitgedacht, Ooitgedicht en Ooitgebeurd, laaggeprijsde boeken met een veelkleurige inhoud die met steun van wvc kunnen worden uitgebracht. Daarnaast is er een leesfeest voor jongeren waar schrijvers, uitgevers en mensen uit het boekenvak samenkomen om met jongeren over hun produkten te praten.

De cpnb verleent verder haar medewerking aan allerlei lees- en verkoopbevorderende activiteiten, zoals het Samenwerkingsverband Leesbevordering waarin ook zitting hebben bzztoh, nblc, Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum, Schrijvers in Beeld en de stichting Schrijvers, School, Samenleving; plaatselijke en regionale Boekenmarkten en boekenbeurzen, o.a. in Frankfurt en Bologna.

Informatie over het werk van de cpnb en over voorlichtende activiteiten kunnen worden ingewonnen bij Stichting cpnb, Keizersgracht 391, 1061 EJ Amsterdam, tel. 020-264971.

Zie ook: Kinderboekenweek en Bekroningen

Bibliografie

16 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1988