Lexicon van de jeugdliteratuur

Kinderboekenweek

door Joke Linders-Nouwens

De kinderboekenweek is een jaarlijkse activiteit van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (cpnb) die tien dagen duurt. Door middel van tal van activiteiten wordt in het hele land de aandacht gevestigd op het (goede) kinderboek. De kinderboekenweek vindt plaats rondom de herfstvakantie in samenwerking met vertegenwoordigers uit de bibliotheekwereld, het onderwijs, schrijvers, boekverkopers en uitgevers.

De eerste kinderboekenweek, in 1954, was nog georganiseerd door het Bureau Boek en Jeugd. Sinds 1955 ligt de organisatie in handen van de cpnb.

Elke kinderboekenweek krijgt in overleg met de kinderboekenuitgevers een thema dat als leidraad dient bij de organisatie van de activiteiten. De speciale uitgaven die in opdracht van de cpnb worden geschreven, sluiten ook aan op dat thema. Deze speciale uitgaven kunnen in de Kinderboekenweek voor een sterk gereduceerde prijs worden gekocht bij aankoop van een kinder- of jeugdboek.

Andere belangrijke pijlers voor de Kinderboekenweek zijn de Gouden en Zilveren Griffels en Penselen, de boekenmolen, en de lesbrief voor het basisonderwijs.

Traditiegetrouw wordt de Kinderboekenweek officieel geopend op woensdag, steeds op een andere plek in het land. De evenementen voor zo'n openingsdag regelt de cpnb in samenwerking met plaatselijke organisaties (bibliotheek, opleidingen, culturele instellingen); meestal een toneelstuk of musical die ook via de televisie wordt uitgezonden, een boekenmarkt of een tentoonstelling. De winnaars van de Griffels en Penselen, hun uitgevers en vertalers zijn bij dat feest aanwezig. In 1987 is voor het eerst een scheiding aangebracht tussen de officiële uitreiking van de Griffels en Penselen en het openingsfeest: een kinderboekenbal.

Bekroningen

De cpnb looft drie verschillende prijzen uit ter gelegenheid van de Kinderboekenweek. Gouden en Zilveren Griffels voor de best geschreven boeken; Gouden en Zilveren Penselen voor de best geïllustreerde boeken én de Boekensleutel voor een boek dat bijzondere eigenschappen heeft. De prijzen worden toegekend op voordracht van een daartoe ingestelde onafhankelijke ju-

ry. Het doel van de prijzen is het publiek een leidraad te bieden bij de keuze van kinder- en jeugdboeken.

Sinds 1980 bestaat er ook een Vlag- en Wimpellijst voor boeken die gedurende lange tijd bij de beoordeling van het hele jaaraanbod een rol hebben gespeeld.

De reglementen voor de bekroningen zijn in de loop der jaren tal van keren gewijzigd. De laatste wijziging dateert van 1986 toen werd bepaald dat slechts één Gouden Griffel en één Gouden Penseel kan worden toegekend aan een boek van een Nederlandse auteur of illustrator. Daarnaast kunnen tien Zilveren Griffels verdeeld worden over vijf categorieen, te weten: kleuterboeken tot 6 jaar; kinderboeken tussen 6 en 9 jaar; jeugdboeken tussen 9 en 12 jaar; jongerenboeken vanaf 13 jaar en informatieve boeken. De Griffels worden aangevuld met een aantal Vlag en Wimpels, maar per categorie kunnen maximaal vijf boeken op enigerlei wijze onderscheiden worden.

Voor de bekroning van de illustraties zijn de boeken niet in categorieën onderverdeeld. Hierbij speelt de kwaliteit en de originaliteit van de illustraties een beslissende rol. In totaal kunnen zes boeken worden bekroond, namelijk één met de Gouden Penseel; een of twee met Zilveren Penselen en drie of vier met een Vlag en Wimpel.

De Boekensleutel wordt slechts bij hoge uitzondering toegekend aan een kinder- of jeugdboek dat bijzondere perspectieven biedt.

Activiteiten

Voorafgaand aan de kinderboekenweek is er een persconferentie waar de juryrapporten bekend worden gemaakt en de aandacht wordt gevestigd op tal van activiteiten die in het hele land worden georganiseerd. In deze tien dagen zijn kinderboekenschrijvers die aangesloten zijn bij de stichting sss (Schrijvers School Samenleving), op pad om lezingen te geven of voor te lezen in bibliotheken, scholen en boekwinkels.

De dienst Boek en Jeugd van het nblc verspreidt promotiemateriaal en suggesties voor activiteiten in de kinderboekenweek onder de bibliotheken. De lesbrief van de cpnb wordt op aanvraag naar de scholen verstuurd (soms via de plaatselijke boekhandel, soms rechtstreeks) en bevat tal van werkopdrachten, leessuggesties of spelelementen die aansluiten bij het thema van de kinderboekenweek.

Door middel van speciale voorstellingen en activiteiten spelen heel wat toneelgroepen en culturele instellingen in op de kinderboekenweek. Kranten, tijdschriften en televisieprogramma's zorgen voor ondersteunende aandacht via extra recensies of interviews met de prijswinnaars.

Regelmatig worden kritische ge-

luiden geventileerd vanwege het feit dat de bekroonde boeken in de kinderboekenweek onevenredig grote aandacht krijgen met als negatief effect dat deze boeken vanwege hun bekroning gekocht worden en lang niet altijd bij het juiste kind terecht komen. Oplossingen daarvoor die binnen het bereik van de cpnb liggen: meer bekroningen of meer aandachtspunten voor het kinderboek elders in het jaar zijn voorlopig financieel niet haalbaar. Wel richt de cpnb zich sinds enige tijd op speciale doelgroepen als de jongeren en zijn voorbereidingen voor landelijke kinderjury's gaande.

Zie ook: Bekroningen en CPNB

16 Lexicon jeugdliteratuur
februari 1988