Verhael-boecken van den cardinael Bentivoglio

De twee nieuwe Princen vervoegen haer in Nederlant. d'Aerts-Hertog wordt geslagen en gequetst te Nieu-Poort.
XII. Hooft-Stuck.

⁺ONdertusschen waeren gekomen de twee nieuwe Princen in Nederlant.

+ 't Iaer 1599.

[p. 107]

Sy hadden op hun getrocken de oogen van gantsch Europa, dat t'eenemael stondt⁺ waer en nam, hoe sy souden onthaelt werden, en wat keer dat haer nieuwe heerschappy soude nemen. Van de gehoorsame Provincien wierden se ontfangen met toejuyginge en met groote vreugde. De oproerige haer meer hertneckiglijck toonende als oyt te vooren, bereyden haer met alle vlijt tot den Oorlog: naer dat sy geopenbaert haddé, datmen wilde door middel van een onvruchtbaer huwelijck, haer arglistiglijck aenlocken om weder te keeren onder het jock van Spaenjen, ende dat den Aerts-Hertoge omringt van de wapenen, en van de Spaensche Raden, niet meer en behielt boven 't gouvernement, als den blooten naem van Prince. Sy maeckten alreede uyt de seven Provincien, die in 't begin verhaelt zijn, ende die al lang te vooren hadden aengenomen de naem van de Vereenigde, daerom⁺ ist dat sy af wesen alle gewach van Vrede, en selfs oock die handelinge die by haer bestonden in te voeren, de Afgeveerdigde Gesanten tot dien eynde, eerst van de gehoorsame Provincien, en daer naer van de Keyser.

Te vergeefs was oock uyt-gevallen op die tijdt de Vrede-handelinge, die daer was begonnen van de Dienaers van de Koning

+ Aenkomste der nieuwe Princen in Nederlant.

+ Sy wijsen af alle handelinge van Vrede.

[p. 108]

van Spaenjen, en van de Aerts-Hertogen (welcke name gemeynelijck aen namen de twee nieuwe Princen) van een zijde, met de Dienaers van de Koninginne van Engelant, van de andere zijde. Daer by soo voegden haer veel groote swarigheden van ongeluckige voor-segginge tot de nieuwe heerschappy van de selve Aerts-Hertogen, als overgroote dierte in 't lant, groote schaersheyt van penningen, ende nieuwe opworpingen van 't Krijgs-volck, ende tot d'op hoopinge van onhebbelijckheyt, een grousaem verraet, zijnde aen de oproerige verkocht de St. Andries Schantse, begaen van het volck dat daer in 't Guarnisoen lach.

Ende het en liep niet lang aen, dat naderhant daer op volgden, de nederlaeg van den ⁺Velt-slach, de welcke den Aerts-Hertog ontfing te Nieu-poort, in de Provincie van Vlaenderen, die niet minder was toegekomen door de vermetenheyt van sijne Capiteynen, dan door de kloeckheyt betoont van de vyanden. Maurits hadde gelost het Leger van de oproerige, op den strant van de Zee van die Provincien, ende hadde hem laten in-wickelen, al te verre in het lant van de Aerts-Hertogen, door ydele hope van overwinningen. Hy en konde hem dan niet onthouden te landt door gebreck van lijftochte, waerom het van noode was, dat hy

+ Slach van Nieupoort

[p. 109]

soude te Zee vertrecken met seer groote onordentelijckheyt. De Capiteynen van den Aerts-Hertog onverduldig zijnde, om dese seeckere gelegentheyt van in-schepinge te wachten, besprongen de vyanden in haer eygen vestingen, ende begaven haer van sich selfs tot de neêrlag, die sy kregen⁺, in de welcke d'Aerts-Hertoge selve gewont, en schier gevangen bleef.

Men sach doen ter tijdt, gelijckerwijs in de strijden van de voorgaende eeuwen, wat dat te wege konde brengen de gewapende onversaegtheyt, om dat de oproerige mistrouwende van wederom te konnen winnen het in-schepen, dan met het winnen van de Velt-slach, vochten met een ondeloofelijcke vierigheyt en wreetheyt. Oock⁺ Maurits en konde de gelegentheydt niet beter waer nemen, als hy dede. Want hebbende de Schepen doen af wijcken van de strandt, ende sijne soldaten in de beste ordentelijckheyt gebracht, hielden hy haer voor, dat sy op dien dag moesten sterven of winnen: sy wonnen dan, ende die plaetse wiert vermaert gemaect door soo een heerlijcke uytkomste.

Den Aerts-Hertog schepten weder aessem, naer soo een geweldige neerslag, met de getrouwigheyt die de sijne hem betoonden, ende met de hulpe dat hem sijn nieuw

+ Den Aerts-Hertog wert verslagen en gewont in de Velt-slach.

+ Voorsichtige Oorlogs-daet van Graef Maurits.

[p. 110]

volck verschasten. Hy dan in tegendeel hebbende hem laten overwinnen van haer aenhouden, nam aen het Leger te leggen ⁺voor de stadt van Ostende, de welcke alleenlijk onder de macht van de oproerige stont in de eygen Provincie van Vlaenderen, ende welcke gehouden wierdt voor een hopeloose belegeringe tot dien tijt toe, ten insichte van de toevoeringe ter Zee, de welcke men haer niet en wiste te benemen. Ondertusschen hadde Graef Maurits van nieu belegert, en ingenomen de stadt Rhijnberck. ⁺Hebbende van daer spoediglijck het Leger gevoert voor den Bosch in Brabant, hoopten hy door die middel, den Aerts-Hertog van het beleg van Ostende af te trecken. Maer naer dat den aenslag van den Bosch in te nemen, te vergeefs uytgevallen was aen de vyant, hebbende haer uyterste beste gedaen van het machtigste Leger op de been te brengen, 't welck sy oyt gehadt hebben, namen sy voor alle kracht aen te wenden, om den Aerts-Hertog te dwingen van sijn Leger voor Ostenden op te breecken.

+ Den Aerts-Hertog belegert Ostenden.

+ Uyterinate macht van de oproerige, en wat sy daer mede voor hadden.