Verhael-boecken van den cardinael Bentivoglio

[p. 92]

De oproerige werden tot groote benautheyt gebracht, Alenson vertreckt naer Vrankrijck, en kort daer aen werdt de Prins van Orangien vermoort.
VIII. Hooft-Stuck.

⁺ONdertusschen wenden sich steedts de saecken van de oproerige tot meerder swarigheyt, ende in tegendeel die van de Koning, gingen steedts meer ende meer voorspoediglijk. Al over lang geleden was alreede te neer gesegen de hope van den ⁺Aerts-hertoge Mathias, waeromme hy hem wederom hadde moeten begeven met geen kleyne schande, naer Duytslant. Ende oock alreede was Alenson moede van de Nederlanders, en sy insgelijcks van hem. Oock en konde den Hertog niet verdragen de onwaerdigheyt van de voorwaerden, met de welcke hem eerder de Wet geset wierdt, als de selve te geven, in de gedaente die hem vande Nederlanders was voorgeschreven, om te gebieden, nochte in tegendeel de Nederlanders verstaen, dat de bystant van Vranckrijck soo weynig over een quam ⁺met de beloften van den Hertog. De eerste die hem beweegden, was den Hertog, ende trachten Antwerpen met gewelt in te

+ 't Iaer 1582.

+ De Aerts-Hertog Mathias keert naer Duytslant

+ Den Hertog van Alenson tracht hem met de wapenen te bevestigen in Nederlandt.

[p. 93]

nemen, ende alsoo sijn heerschappy te bevestigen met de wapenen. Alreede was daer een gedeelte van sijn volck binnen gekomen, die door de Stadt begosten te rennen. Maer het volck hebbende sich in de wapenen begeven, wierden de Franschen van stonden aen verjaegt, en dat met geen minder slachtinge, als schande. Noch oyt en was het mogelijck, hoe veel de Prins van Orangien sich daer aen liet gelegen zijn (aen de welcke de voor-gevallen veranderinge noch te vroeg scheen voor sijn doelwit) dat de Nederlanders wilden te neer-leggen haer verbittert gemoet, 't gene sy tegens de Franschen aengewomen hadden: waerom het niet lang aen en liep, ofte den Hertog⁺ sach hem genoodtsaeckt, wederom naer Vrankrijck te keeren, en keerden derwaerts, zijnde berooft van alle eere, en hope te samen met sijn volck, 't welck gantsch gesmolten was, en beladen met alle schade.

De Prins van Orangien hadde hem naer dese uyt-komsten, besloten in Hollant, t'eenemael besich zijnde met sijn verstant, om nieuwe behulp-midelen te bedencken, om evenwel levendig en gaende te houden het vuyr van de af-vallinge, dat soo wel aengesteken was, wanneer eyndeiijck den slach gegeven wiert, de welke in een oogenblick hem afsneedt sijn aenslagen en het leven.

+ Sijn aenslagen mislucken hem, en keert wederom in Vrankrijck.

[p. 94]

⁺De Neerslager was een Borgoignon, zijnde een gemeyn man van Fransche-Comté; ende de wonde was van een Pistool, die hem wantrouwelijck brachte in 't hooft: ende dit geviel in de Stadt van Delft, alwaer hem doen ter tijdt onthiel de Prins van Orangien, de welcke van stonden aen daer op de geest gaf, sonder dat hy eenigerhande woordt konde voort brengen.

Dit uyt-eynde heeft gehad Wilhelm Prince van Orangien, in sijn ouderdom van tweeen-vijftig jaren, zijnde een man geweest die sonder twijfel soude konnen gestelt zijn onder de aldervermaertste van onse eeuwe, indien hy hem vergenoegt hadde met sijn eygen, en soo aensienlijck geluck, ende niet en hadde begeert tusschen het gewelt ende gevaren in te trachten, hem te verhoogen tot een meerder. Hy sturf met de naem van onroomsch-gesinde, maer daerenboven dat hy geen seecker gevoelen gehadt soude hebben van de Godts-dienst. Hy gaf voor vryheyt van Staet, en van Godts-dienst om daer door het volck te meer tot hem te locken, en om alsoo beter hare vryheyt t'onderdrucken, onder den deckmantel van die te beschermen.

⁺In Hollant en Zeelant hadde hy sijne voornaemste aenhang, en sijne meeste ontsach, ende was soodanig, dat hy daer meer een

+ De Prins van Orangien werdt vermoort.

+ Hoe groot dat besonderlijck sijn ontsach was in Hollant en in Zeelant.

[p. 95]

Prince van geleeck, dan Gouverneur; ende het geruchte liep, dat het volck alreede voorgenomen hadde om hem te verkiesen tot haren Prince.