Verhael-boecken van den cardinael Bentivoglio

Natuyrlijcke hoedanigheden van 't volck van de Vereenigde Provincien.
III. Hooft-stuck.

DE luyden die het Lant voort brengt,⁺ zijn gemeenlijck van groote gestalte, en van een schoon en blond aensien, ende van lichaem kloeck en sterk. Hebben hare geesten niet minder kloeck als hare lichamen; 'twelk is gesien in dielangduyrige ende hertneckige tegenstant, die van haer gedaen is tegen de wapenen van de Spaenjaerts.

't Is een volck van open ende sachtsinnigen aert, seer arbeydsaem, en seer genegen tot de koop-handelinge, maer t'alderbe-

+ Hoe dat haer volck gestelt zy van lichae en geest.

[p. 6]

quaemste tot alle de konsten, ende besonderlijck tot de dadelijcke ende werckelijcke: Sy beminnen boven maten de Vryheyt, ende daerom betoonen sy haer seer vasthoudende aen hare hantvesten, ende daer van geschiet het dat sy seerlicht zijn tot eenig achter dencken, ende licht om te versetten, ende dese hare dubbelde lichtigheyt gebruyckt zijnde tot een middel van die gene die ontstack de Nederlantsche beroerten t'onsen tijden, dedese naderhandt sonder groote moeyelijckheyt af-vallen in tweederhande maniere, van de Catholijksche Kerck, en van haren natuyrlijcken Over-heer. De eerste vlam van dit vuyr ontstack uyt Zeelant, ende daerom is het dat die Provincie de alder-hertneckigste is van alle de andere in den haet tegen de Kerk en Spaengjen. Van daer ist dat naderhant sich ontstack dat groote vuyr van oorlog, het welck door het verloop schier van een gansche halve eeuwe, sich noyt heeft konnen uytblusschen, als laestleden, waer door men kan seggen dat het meer bedeckt als uytgedaen is, met het Bestant beraemt voor 12. ⁺jaren. Eenige van de boven genoemde Provincien verbonden haer te samen in 't begin, met weynige sterckten, ende d'eersten bant van dit Verbont is alleenlijk maer geweest tusschen Hollant en Zeelant, dewelc-

+ 't Eerste Verbont tusschen Hollant en Zeelant.

[p. 7]

ke hebbende de Rivieren ende Zee aen haer zijde, ende toe-gebracht aen de wapenen van haer aert, die van een ontemmelijcke hertneckigheyt, vermochten daerom seer lichtelijck oock met weynige treden aerde, haer op-houden tegen een van de aldergrootste Monarchen.

Voltreckende vorders den oorlog, ende hebbéde andere Provincien meer haer noch laten innemen van een vry leven, vande ketterijen, eñ van de begeerte om haer tot een vrije Regeeringe te brengen, soo ging hem dit Verbont alreede aengegaen, verstercken, tot dat sy op 't leste haer te samen vervoegden wesentlijk, ende dat haer verbonden de seven voornoemde Provincien, ende⁺ opentlijck ontkennende de gehoorsaemheyt aen haer Over-heer, soo verklaerde sy haer door eygen authoriteyt, absoluyt Heeren en Meesters. In 't begin namen sy de⁺ wapenen aen onder 't schijn van haer benomen hantvesten. Naderhant hebben sy gevochten om de bescherminge van haer aengenomen Vryheyt, soo dat sy door middelen van 't Bestant daer toe gekomen zijn, dat sy konnen gekeurt, ende aengenomen werden voor vrije Provincien, ende de Catholijckschen Koning, ende de Aerts-Hertogen vermogen evenwel de selvige houden, voor onderworpen Provincien.

+ Verbont van alle de seven.

+ Onder wat deck sel sy haer hebben opgeworpen