Verhael-boecken van den cardinael Bentivoglio

Qualiteyt van 't lant van de Vereenigde Provincien.
II. Hooft-Stuck.

DE gelegentheyt van de Zee, ende van⁺ de Rivieren, maeckt de Vereenigde Provincien schier overvloedig van alderhande dingen. 't Geen daer van sy in haer selfs overvloedig zijn, is voornementlijck

+ Bequame gelegentheyt vande vereenigde Provincien tot alderhande saecken.

[p. 4]

de menigte van Vis, voeragie, en van Beestiael. Ende men kan seer qualijck af-meeten hoe groot dat de menigte is van Boter en Kaes, die sy buyten haer lant versenden, ende behouden tot haer eygen gebruyck. ⁺Sy zijn gelegen in een leege gelegentheyt, onderworpen aen Winden, aen Vochtigheyt en Reegen; ende de Inwoonders die leven, gelijck men mach seggen, beslooten, ende verborgen tusschen 't water. Hollant en Zeelant zijn d'alderleegste, ende die meest aengedaen worden van de stuerigheyt van de Noord-zee; maer met hooge ende dicke ⁺dijcken van aerde te samen gewrocht met groote steenen, met stercke balcken, ende andere vast-houdende ende vast-maeckende materie, soo wert op-gehouden, alwaer het van nooden is, haer inval, en wort betoomt op soodanige maniere, noch alle andere grooter gewelt. In Hollant besonderlijck met een groote menigte van Wintmolens, ende van andere konstige gereetschappen, soo doet men sijn best, om het lant soo droog te houden, als 't immers mogelijck is, alhoewel s'Winters by na het meeste gedeelte bedeckt blijft van 't water; waer van men alsdan soude gelooven, als dat het lant was verdroncken van de Zee.

De selvige Provincien zijn seer bewoont,

+ Leegte van haer gelegentheyt.

+ Dijcken met de welcke sy haer beschermen tegen de Zee.

[p. 5]

maer besonderlijck Hollant, alwaer de meeste versaemelinge is om de Neeringe, en om de handelinge van de Vreemdelingen. Sy hebben een goet getal van groote Steden, en van schoone Landen, waer van de voorneemste ende meest bekende zijn dese: in Gelderlandt, Nimwegen;⁺ in Hollandt, Amsterdam; in Zeelandt, Middelburg; in het Sticht van Uytrecht, de selvige stadt van Uytrecht; in Vrieslant, Leeuwaerden; in de Provincie van Over-Yssel, Deventer; en in Groeningen, de stadt van de selvige name.

+ Voorneemste Steden vande vereenigde Nederlanden.