Verhael-boecken van den cardinael Bentivoglio

[p. 1]

Verhael van de Vereenigde Nederlantsche Provincien,
Gedaen Door de Cardinael Bentivoglio:
Het Eerste Boeck.

Hoe veel Vereenigde Provincien daer zijn, ende hoedanig de gelegentheyt van de selvige is.
I. Hooft-stuck.

SEven in getal zijn de Vereenigde Nederlantsche Provincien: Namentlijck, het Hertogdom van Gelderlant,⁺ de Graefschappen van Hollant, van Zeelant, ende de heerschappyen van Uytrecht, Vrieslant, Over-Yssel, en Groeningen. Dese Provincien zijn meestendeel omringt van de Noord-zee. Zeelant is verscheyde in veel Eylanden. Hollant is ten naesten by een Eylandt, en veel Rivieren loopen door de andere, van welcke de grootste ende bevaer-

+ Namen vande Nederlandtsche Provincien, haer getal ende gelegentheyt.

[p. 2]

lijckste zijn den Rhijn en de Maese. Den ⁺Rhijn, naer dat hy den naem van de Wael aengenomen heeft, met het in-komen, 'twelck hy neemt met een van sijne voorneemste armen, in de Provincie van Gelderlant, voor ende aleer hy daer uyt gaet, soo gaet hy ⁺hem vervoegen met de Maese, van waer dese twee Rivieren even versaemt zijnde, haer wederom op een nieuw plotselijck van malkanderen scheyden, en naer datse gemaeckt hebben een Eylant van een grooten omloop, haer alsdan andermael gesamentlijk vervoegende verwerren; naderhant soo verspreyen sy met haer boesems, oock hare namen, ende gaen haer uytreycken in groote boesems, ende bevochtigende in verscheyde manieren Hollant en Zeelant, gaen sy door wijde ende veele openinge, haer ten lesten uyt-storten ende verliesen in de ⁺Noord-zee. Zeelant en Hollant, Vrieslant en Groeningen, zijn noortwaerts aengedaen van ⁺de Zee. Komende vorders naer 't Oosten, soo vervoegt haer de selvige Provincie van Groeningen ende Gelderlant, met Duytslant. Naer 't Suyden en 't Westen, soo bepaelt hem de voorsz. Provincie van Gelderlant, met de Staet van Cleef, en met het lant van Luyck. En van de selfde streeck, insgelijcx gaen haer vervoegen de Provincien van Hollant en Zeelant met het Hertogdom van

+ Rhijn.

+ Maese.

+ Gelegentheyt t' zeewaerts.

+ Gelegentheyt t' lantwaert.

[p. 3]

Brabant, ende het Graefschap van Vlaenderen. Onder de Provincie van Gelderlant is begrepen, het Graefschap van Zutphen, het welcke een is van de xvii. Provincien, de welke voor desen uytmaeckten het lichaem van de Nederlanden, als de selvige Landen in voor-tijden gewoon waren t'samen vervoegt te zijn in een lichaem.

Evenwel soo en besitten t'eenemael de Vereenigde Provintien Gelderlant niet, zijnde noch overig aen de zijde van de Aerts-Hertogen seeckere portie. Maer daerentegen soo strecken sy oock haer gebiet uyt in alle beyde de Provincien van Brabant en Vlaenderen. Welck gedeelte van landen, die de Vereenigde Provincien besitten in Brabant en Vlaenderen, wort van haer beseten onder de naem van de Generale Staten van alle de seven Provincien.