Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen

[p. 415]

VIII. Hoe Tijl en Lamme den nacht doorbrachten in de hut van het dennebosch.

Het geweer tusschen de knieën, zat Lamme op den boord eener gracht, die, langsheen de groote baan naar Herenthals, het park van een kasteel begrensde.

Lamme was diep in gedachten verslonden.

Het hoofd bijna tot op de borst gebogen, was hij diep in gedachten verslonden.

- Tijl heeft immer hoopvolle vooruitzichten te koop, zoo overwoog hij, maar er zijn vele van zijn voorspellingen welke zich nooit verwezenlijken.

Ik zie alles te zwart in, maar ik geloof dat ik thans de juiste kleur heb gekozen.

Ge kunt op niemand nog steunen, zelfs op de boeren niet, en 't zal niet lang meer aanloopen of we zullen met een mager groepje tegen Fransche soldaten moeten worstelen, die talrijk, goed gedrild en door bekwame officieren geleid zijn.

Het einde nadert en het zal ook ons einde zijn, want Uilenspiegel wil er niet van hooren het spel op te geven.

Ik heb als een voorgevoel dat de dood mij beloert!...

Hij haalde de schouders op, richtte het hoofd op en zijn

[p. 416]

gefronst voorhoofd ontspande zich.

- Och kom, met al dien onzin!... Als Pietje Krakelings komt, moet ik toch mede, en 't zal tijd genoeg zijn er aan te denken als een kogel of een bajonetsteek mij naar hem verzendt.

De dood is een schepsel waar men slechts aan gelooven moet als het voor u staat.

Tijl blijft lang weg!... Als hij in zijn overmoed maar geen dwaze daad heeft begaan, die hem in gevaar heeft gebracht.

De duivel weet wat Uilenspiegel weer in het schild voert.

Sinds hij den hovenier van het Berkenhof heeft ontmoet en dien man overgehaald in 't boerenleger te komen, is hij uit de omstreken van het kasteel niet meer weg te krijgen.

Vraag ik hem wat hij van plan is, dan luidt het antwoord: ‘Niets voor 't oogenblik, maar 't is aan 't rijpen.’

Een guitenstreek is er in deze benarde tijden van hem niet te verwachten.

Dat is spijtig, want het is lang geleden dat we nog eens van ons, of beter gezegd van hem iets hebben laten hooren, buiten geweervuur en krijgsbevelen.

De zon begint stilaan naar het Westen af te zakken en ik zit hier erg droog te geeloogen.

Vandaag zouden wij naar Herenthals gaan, om een stevig maal, eenige potten bier en eene slaapstede te vinden, zoo had Tijl me toch beloofd, maar er zal niets van komen, ik ben er zeker van.

We zullen weer in die vervallen hut in 't dennebosch den nacht doorbrengen, op gevaar af door de Franschen op het nest te worden gevat.

Wat een leven! Wat een leven!

En zeggen dat ik geboren was om in het Luilekkerland mijn bestaan te slijten, om wijn te drinken uit de beek en de gebraden vogels in mijn wijdgeopend bakhuis te zien vliegen.

Ware ik bij mijn engelachtig wijf gebleven, braaf en werkzaam, ik zou nu van mijne duiten kunnen leven, als een deugdzaam burger... als de Franschen er niet meê de gaten uit waren!

Zulke gedachten zijn de voorbode van een nakend einde, want zoo heb ik er nog nooit in mijn hersenpan gekweekt!

Lamme, Lamme, ik herken u niet meer. Schud u eens om in uw vel, jongen, en blijf daar niet zitten dubben als een oude pezenwever!

[p. 417]

Al goed en wel, maar plezant is het hier toch niet, in deze droge gracht, zoo op mijn eentje...

Ginder in de verte komt iemand.

Hij haalde den haan van zijn geweer over.

- Als het een Franschman is, mag hij zijn ziel, indien hij er eene bezit, den Schepper aanbevelen.

Hij verschool zich in de gracht...

- Koekoek!... Koekoek!... Koekoek!... klonk het hem in de ooren.

- Het is Uilenspiegel, zei hij.

Hij beantwoordde het geroep op denzelfden toon en rees op.

Eenige oogenblikken daarna stond Tijl bij zijn makker.

Zij gingen samen op den boord van de gracht zitten.

- Ik heb u lang laten wachten, sprak Uilenspiegel, maar ik heb nog 't een en ander met Kees den hovenier moeten bespreken en 't heeft me nog al moeite gekost om mijne onderrichtingen in den dommen kop van dien jongen vast te leggen.

Morgen vroeg, Lamme, gaan wij er op los, want mijn plan is gemaakt en ge weet dat het mijne gewoonte is het dan dadelijk uit te voeren.

- Dan zullen wij dezen avond onze blijde intrede te Herenthals niet doen, ik gis het al.

- Geen woord muziek van... We blijven in het bosch, waar Kees ons zal komen vinden met al wat wij noodig hebben.

- Een korst brood en een kruik water.

- Daar heb ik zelfs niet aan gedacht... Wij hebben dezen middag toch gegeten...

- En we kunnen er dan ook tegen tot morgen vroeg, wilt ge zeggen.

Het gelaat van Goedzak viel in een droeve plooi en met wanhoop in de stem voegde hij er bij:

- Het stond geschreven! Geen avondmaal en geen bed!

Uilenspiegel richtte zich op, greep de hand van Goedzak en drukte ze met kracht.

- Tot ziens, beste maat.

En den arm uitgestrekt in Noordelijke richting, over de baan, sprak hij:

- Langs daar en binnen een half uurtje zijt ge te Herenthals.

Lamme keek hem met verbolgen blikken aan en kreet:

- Wat wilt ge daarmeê zeggen?

[p. 418]

- Dat ge niet langer bij me blijven moet dan het u lust. Ik zal het wel alleen weten gedaan te krijgen... Tot ziens.

- Ja, ik weet het, zei Goedzak op weemoedigen toon. Dat is uwe manier om mij te doen besluiten dagen en nachten bij u te blijven, zonder eten, zonder drinken, zonder slapen!...

Tijl legde de hand op den schouder van zijn trouwen makker.

- Het is, zooals ge zegt, Lamme... Morgen zal ik weten wat ik weten moet en zonder uitstel gaan we ons dan bij 't boerenlegertje te Herenthals aansluiten.

Kom, we trekken naar ons nachtverblijf...

Ze gingen langsheen de gracht, in het schemerdonker, de ooren gespitst en behoedzaam rondloerend, tot ze een dennebosch bereikten, dat zich ver langs de baan uitstrekte, en waarin ze over een kleinen wegel, tusschen de dicht naast elkander staande boomen verdwenen...

Het was er reeds pikdonker als ze zich een tijd langs het smalle pad hadden voortgespoed, maar ze kenden den weg, want zonder aarzelen traden ze verder, tot ze eene open plaats hadden bereikt, waar een kleine hut stond.

Beter gezegd: het overschot van een soortgelijk verblijf, want het strooien dakje was gedeeltelijk verwoest en ingestort, het deurtje was verdwenen en de houten wanden waren op vele plaatsen verrot en van groote gaten voorzien.

Een dik bed van dennenaalden en droog mos bedekte den vloer, waarop twee boomstronken eene zitplaats boden.

Uilenspiegel sprak:

- Lamme, gij kunt rusten... Ik heb nog 't een en ander te overpeinzen... Ik zal waken en denken, tot Kees hier is geweest... Ik wek u dan en tracht te slapen, want morgen moet ik over al mijn krachten kunnen beschikken.

- Rusten! gromde Goedzak... Rusten!... Dat is spoediger gezegd dan gedaan... Ik ben er zeker van dat, als ik mij uitstrek, dadelijk mijn maag op haren poot begint te spelen, mijn gehemelte en mijn tong zoo droog worden als een kruitpeer en ik geen oog kan sluiten... Maar, ik zal het toch beproeven, om u plezier te doen.

- Ja, antwoordde Tijl glimlachend, doe mij dat plezier!

Lamme plaatste zijn geweer in den hoek, binnen het bereik van zijn gezel, en ging dwars over den vloer der hut, aan de deuropening liggen, op den rug en de handen op zijn dikken buik samengevouwen.

Uilenspiegel nam plaats op een der boomstronken, het

[p. 419]

geweer tusschen de knieën, en verzonk in gepeinzen...

Een paar oogenblikken later duidde een zwaar gesnork aan dat Goedzak, ondanks zijn maag, zijn gehemelte en zijn tong, den diepen slaap der brave menschen had gevonden...

Lang bleef Tijl roerloos zitten tot een verwijderd geluid van stappen op naalden en mos zijn geoefend oor trof.

Hij luisterde, rees op en stapte over den ronkenden Lamme naar buiten.

Vóór de hut bleef hij luisterend staan, den vinger aan den trekker van het geweer.

Dof klonk de schreeuw van den nachtuil.

- Goed volk, zei Uilenspiegel halfluid en liet denzelfden kreet hooren.

Twee schimmen daagden op, schimmen die onder een zwaar pak gebogen nader kwamen.

Toen zij de hut genaderd waren, lieten zij hun last van den rug glijden en een hunner sprak:

- Hier zijn we... Blij dat we er zijn...

- Zoo langs de boomen, zei de andere, met zoo'n zak op de schouders, dat is geen gemakkelijk werk... Ik dacht dat we tot het einde onzer dagen tusschen de takken zouden blijven hangen!

- Is er alles? vroeg Tijl... Niets vergeten?

- Niets.

- Zijt ge er zeker van? Ik kan hier geen licht maken, om het na te zien.

- Er ontbreekt geen knoop.

- Goed... Keert terug en weest morgen op den aangewezen post.

- Nacht, zeiden de mannen en hun tred op mos en naalden liet hooren dat ze zich verwijderden.

Uilenspiegel trad in de hut, boog zich en Lamme bij de twee schouders grijpend, schudde hij den slaper heen en weer.

Goedzak gromde even en sliep voort.

Zijn makker schokte hem den eenen schouder na den anderen met geweld op den vloer, maar 't bed verzachtte den druk en Lamme snorkte voort.

Het was slechts nadat hij een slag op ieder wang en een stomp op de kin ontvangen had, dat hij uit den slaap werd gerukt, zich verdwaasd half oprichtte en kreet:

- He!... Wat!...

- Tijd om te waken, zei Tijl...

Goedzak wreef met de handen door zijn oogen en oprij-

[p. 420]

zend sprak hij, met droefheid in de stem:

- Spijtig... Erg spijtig... Ge hadt nog vijf minuten moeten wachten, broeder!...

- Waarom?

- Ik had zulk een lekkeren droom!... Eene groote eend dampte in den schotel en ik had mes en vork gegrepen om naar alle regelen der kunst een billeken van 't hemelsche dier los te maken en naar mijn bord te verplaatsen... Jongens, het water kwam in mijnen mond!... En daar stond op tafel nog een beker schuimend nat... Dubbele bruine was 't.

En hij voleindde weeklagend:

- Tijl, Tijl, nog vijf minuten en mijn buikje had een zielmis gehouden!... Wat is het leven wreed, als ge nog niet droomen moogt dat ge eet!... Slaapwel!

Hij ging op den boomstronk zitten, terwijl Uilenspiegel zich op den vloer uitstrekte en dadelijk de oogen sloot.

Onze held kon wakker blijven en denken zoolang hij het wenschte, maar slapen kon hij ook zoodra hij het wilde...

Geruimen tijd bleef Goedzak beweegloos zitten, behalve dat hij nu en dan het hoofd schudde en tusschen de tanden enkele onverstaanbare woorden doorliet...

Hij gromde nog, omdat de eendenbil hem ontsnapt was...

Toen eene lichte schemering op de open plaats van het bosch den zwarten nacht verdreef, was Lamme's hoofd op de borst gezonken en hij snorkte weer...

Een dier zocht wellicht zijn weg langs de struiken die tusschen de boomen de plek waar de hut stond omzoomden. Een geritsel liet zich hooren.

Goedzak ontwaakte, hief het hoofd op en keek verbaasd voor zich uit.

In het halfdonker bemerkte hij de twee zakken, die de mannen op een paar meters van de hut hadden afgelegd.

Het leken hem twee menschen, die op handen en voeten naar hem toe kropen...

Hij sprong op, vatte zijn geweer en vuurde op de zakken.

Uilenspiegel was op hetzelfde oogenblik te been, zijn wapen in de hand.

- Daar, kreet Lamme.

- Waar?

- Ze liggen er! zei Goedzak, terwijl hij opnieuw zijn geweer laadde...

Een luid gelach was het antwoord van zijn gezel, die Lamme belette opnieuw aan te leggen.

[p. 421]

- Ze liggen er al lang, zegde hij. En als ge met uwen kogel niets naar den bliksem hebt geholpen, zal ik niet zeggen dat gij een ezel zijt!

- Ik begrijp er niets van, stamelde Goedzak, die op dat oogenblik zeer wel, begreep dat hij eene domheid begaan had, des te meer dat het nu lichter geworden was en hij bemerken kon dat hij twee gevulde zakken had willen doodschieten.

- Gelukkig, sprak Tijl, dat wij in het hartje van het bosch zitten en de Franschen hier den weg niet kennen.

Ware het anders, dan zou uw schot de aandacht van die lieve jongens hebben gewekt en zouden ze wellicht hier komen zien zijn waarom gij u in het schieten op zakken oefent.

- Zeg maar: ezel, driedubbele ezel! zei Lamme... En lui langoor moogt ge ook al zeggen, want ik was aan 't slapen en 't is, als ik uit mijn droom werd opgeschrikt, dat ik de twee pakken voor twee mannen heb aanzien...

- Dat kan in de beste families gebeuren, maar in de lompste het eerst, zegt het spreekwoord.

- En deze maal spreekt het de waarheid...

- Het is al dag geworden... We kunnen onzen buit uitpakken en de kleederen aan den kapstok hangen, welke plaats genoeg biedt, want elke boomtak is een gedeelte van onze kleerkast... Help mij dezen zak openmaken... Terwijl wij alles schikken, zal ik u mededeelen wat wij vandaag gaan ondernemen op het Berkenhof en u de rol toelichten welke gij in het spel moet vervullen... Ik geloof dat ik een der beste poetsen van mijn leven zal uithalen en die het vaderland zal ten goede komen.