Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen

[p. 362]

Derde boek
Uilenspiegel in den Boerenkrijg

I. Een paar woorden inleiding.⁽¹⁾

In de eerste omwenteling, die België als het ware het onderste boven had gekeerd, waren alle vrijheden en voorrechten één voor één vernietigd geworden, en alle bevoorrechten waren weggecijferd: edelen, priesters, gilden.

Alleen de boeren bleven nog over.

De boeren vertegenwoordigden in de XVIIIe eeuw het volkselement.

Eigenlijke werklieden waren er bijna niet, daar er geene fabrieken, geene groote nijverheidsinrichtingen bestonden.

Zeer kristelijk, zeer gehecht aan hunne vrijheid en de oude gebruiken, hadden zij het meest te lijden van de Fransche overheersching en de gewelddaden der Sansculotten.

Langzaam echter kwamen zij in opstand, omdat zij veel konden verdragen, maar de maat geraakte eens vol en twee plagerijen, die hen rechtstreeks troffen, deden de maat overloopen: de anti-godsdienstige maatregelen en de loting.

De boeren zouden eene laatste poging aanwenden, om de onafhankelijkheid te verkrijgen.

Nauwelijks hadden de Belgen in 1797 volledige burgerrechten gekregen, of de klachten van de landbouwers lieten zich in het Fransch parlement hooren.

‘Is het om de Belgen te beloonen voor hun ijver, dat men ze voor de rampen van een godsdienstoorlog plaatst? sprak Bonaventure in de “Conseil des Cinq Cents” te Parijs. Is men de Vendée vergeten?’

(1) Volgens H. Pergameni. Dix ans d'histoire de Belgique.

[p. 363]

Wanneer, na den Staatsaanslag van Fructidor, het Directoire, opnieuw republikeinsch geworden, den burgerlijken eed eischte van haat aan het koningdom, protesteerde de Belgische geestelijkheid tegen dien aanslag op de gewetensvrijheid.

De Kardinaal aartsbisschop van Mechelen, Franckenberg, weigerde dien eed af te leggen, en de rechtbank der Dijle sprak den priester Delhaese vrij, die beticht was mis te hebben gelezen alvorens den burgerlijken eed te hebben gezworen.

Het Directoire deed Franckenberg naar Duitschland verbannen en de rechters der Dijle in beschuldiging stellen wegens wetsverkrachting en voor den raad der Vijfhonderd verzenden. Zij werden echter vrijgesproken.

Terzelfdertijd, daar de boeren besloten schenen hunne priesters te steunen en zich te verzetten tegen het Fransch geweld, werden de kerken gesloten en degenen die hiertegen opkwamen, mishandeld; het klokkenluiden werd verboden en meer andere plagerijen werden uitgevonden, alsof men er zich aan hoogerhand op toelegde de boeren tot het uiterste te drijven.

Nochtans zou zulks slechts aanleiding hebben gegeven tot kleine opstootjes en licht te smoren moeilijkheden, maar de loting, op 5 September 1798 in Frankrijk ingericht, werd ook in ons land ingevoerd.

De ontevredenen maakten er onmiddellijk een wapen van om de boeren tegen Frankrijk op te ruien.