Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen

IX. Eene vlaamsche vrouw.

Gedurende een paar weken nog vocht Uilenspiegel tegen den lust, die hem bekroop, om in Vlaanderen en Brabant op avonturen uit te gaan en het volk tegen de Franschen op te ruien.

Dit was zijn hoofddoel.

Het bloed kookte hem in de aders, als hij naging hoe onverschillig de menschen bleven, bij het leed dat ze te verduren hadden en de plagerijen waaraan zij, vanwege het Fransch janhagel, blootgesteld waren.

In de stad was daartegen niets te doen. Niet alleen waren de burgers te goed bewaakt door de Zonderbroeken, en was opstand onmogelijk, maar ze waren daarbij te laf en hielden te veel aan hunne huid, om iets tegen de verdrukkers te wagen.

Op den buiten, in de dorpen, zou het wellicht geheel anders gesteld zijn, en 't was op de boeren, dat Tijl al zijne hoop gevestigd hield.

Vlaanderen, het vaderland vrij! dat was zijn droom geweest, daarop had hij aanhoudend zijne gedachten gevestigd gehouden, gedurende de lange uren, dat hij in den kelder was opgesloten als in eene gevangenis.

De voorzegging der heks zou weldra waarheid worden: Uilenspiegel zou de geest en de redder van zijn land wezen, of, hij zou trachten het te zijn.

Wat er ook van zij, Uilenspiegel kon op 't laatst den aandrang om zijn zwerversleven weer aan te vatten, niet weerstaan, en eenen avond, dat hij met Nele bij den haard gezeten was, sprak hij:

- Gij hebt me nog immer lief, Nele?

- Als het licht mijner oogen, Tijl.

- Het zou u veel pijn doen als ge mij moest verliezen?

[p. 290]

- Tijl, ik bid u, spreken wij over zulke zaken niet. Ik zou zonder u niet kunnen leven.

- En als het moest, Nele?

- Het zou onmogelijk wezen, Tijl. Met al de wilskracht die er in me is, zou ik het niet overwinnen. Ik zou van smarte doodgaan.

Tijl vatte Nele's hand in de zijne en drukte ze innig.

- Ik dank u, Nele, voor deze woorden, zoo sprak hij. Gij geeft mij moed, gij sterkt mij. De taak zal me des te lichter vallen, als ik weet dat eene vrouw, die mij innig lief heeft, mij in hare gedachten volgt en met ongeduld mijne terugkomst verbeidt.

Nele keek hem met vragende en angstige blikken aan.

- Uwe terugkomst?

- Ja, Nele, ik moet u verlaten.

- Neen, Tijl, dat moogt ge niet doen, dat zult ge niet doen.

- Het moet.

- Wat is er dan gebeurd?

- Ik heb er geruimen tijd tegen geworsteld, Nele, maar het is sterker dan ik. Langer kan ik het niet aanzien hoe ons land door de Fransche gelukzoekers wordt uitgezogen en hoe ons volk door dat vreemde gespuis wordt behandeld en mishandeld.

- Wat kunt ge daaraan verhelpen, Tijl?

- Ik, niets, maar ik kan van dorp tot dorp gaan - zooals ik vroeger gedaan heb om mijne jeugd door te brengen - om den moed in de menschen terug op te wekken. Den weg, dien ik in mijne jonge jaren nutteloos heb afgelegd, waarop ik poetsen en boevenstreken heb gezaaid, kan ik nu bewandelen om mijn vaderland te dienen.

- Men zal u gevangen nemen.

- Het is mogelijk.

- U dooden.

- Het zij dan zoo.

- En ik dan, Tijl?

- Ik zal met uwen naam op de lippen sterven en gij zult voor mij bidden, mij blijvem beminnen, en trotsch op me wezen, omdat ik gestorven ben zooals het een Vlaming past!

- Zal het volk naar u luisteren? Zult ge niet nutteloos uw leven wagen?

- Ik geloof te zullen slagen. Het volk is moedig.

- Het tegenovergestelde heb ik hier steeds gezien.

[p. 291]

- Het volk is aan 't morren...

- Maar 't blijft daarbij.

- Zoolang het geen leider vindt, ja. Maar heeft het eens iemand aan het hoofd, die 't volk begrijpt en door het volk begrepen wordt, dan staat het op en 't morren wordt een luiden eisch. 't Volk is als een kind. Zoolang het alleen staat, durft het de stem niet verheffen en niet vooruit treden, maar, zoodra het zich gesteund voelt, zoodra het aangewakkerd wordt, komt het op voor zijn recht.

- Gij gaat den opstand prediken.

- De opstand tegen de verdrukkers...

- U opofferen en wat zal de belooning zijn?

- De belooning?

- Men zal u steenigen.

- Dat is mij gelijk, indien ik maar in mijn pogen slaag.

- Als gij voor 't vaderland gestorven zijt, zal niemand meer van u spreken.

- Dan gij, Nele, en dat is me voldoende. Ik vraag geene belooning, en, als men later over dezen slechten tijd spreekt, en men denkt eventjes aan mij, als aan een dergenen die getracht hebben het vaderland uit den bangen nood te redden, dan zal mijn geest daarmede vollen vrede hebben!... Het doet me spijt, Nele, u over zulke zaken met niet meer eerbied te hooren spreken. Men denkt aan geen gevaar en geen belooning, als het Vlaanderen's verdediging geldt.

Nele sloeg haar beide armen om zijn hals.

- Denkt ge dat ik één woord gemeend heb, van al wat ik u daar gezegd heb?

- Neen?

- Ik wilde niets onverlet laten, om u bij mij te houden, maar ik wist op voorhand wat uw fier antwoord zou wezen. Ik min u meer nog, Tijl, nu ik trotsch op u kan zijn, nu gij u zoo edel voordoet. Ga, mijn Tijl, ga en werk voor het Vaderland. Ik zal bidden voor 't welslagen uwer taak, zooals het eene Vlaamsche vrouwe past.

- Nele, Nele, wat maakt ge mij gelukkig!

Een stond bleven ze sprakeloos, in eene innige omhelzing.

- Zeg geen woord van dit alles aan moeder, hernam Tijl. Daar dring ik vooral op aan. Zij is oud en zou niet kunnen begrijpen, dat ik weg moet. Zij zou mij niet laten heengaan, Nele, zij zou mij smeeken bij haar te blijven,

[p. 292]

en wie weet of zij mij niet zou doen wankelen. Gij versterkt mij in mijn voornemen, zooals het eene Vlaamsche vrouw betaamt, maar moeder zou het tegenovergestelde doen. Zoolang ben ik van haar verwijderd geweest, zoolang heeft zij in bange vrees geleefd, omdat zij niet wist wat er met mij omging. Zeg haar niets. Ik zal doen, alsof ik voor eene korte reis afscheid van haar neem. Het zal wellicht eene lange reis worden, maar gij zijt daar om de oude vrouw te troosten, moed in te spreken. Ik weet dat gij zooveel van haar houdt als van mij, Nele, dat ge haar innig lief hebt. Daarom vertrek ik met gerust gemoed. Haar zoon gaat henen, maar eene dochter blijft bij haar.

- Ja, Tijl, ik bemin haar zoozeer, als ik van mijne moeder zou kunnen houden. Dat is ze trouwens in alles voor mij geweest. Daarenboven, Tijl, uwe moeder moet de mijne wezen!

Des anderendaags reeds vertrok Uilenspiegel.

Hij zegde aan zijne moeder dat hij naar Gent reisde en er eenige dagen zou verblijven.

Meermaals omhelsde de oude vrouw haren zoon, hield hem aan hare borst gedrukt als zegde haar een voorgevoel dat hij langer zou toeven, dat weer een weg bezaaid met gevaren hem wachtte.

Nele vergezelde Tijl tot buiten de poort der vesting en roerend was ook hun afscheid.

De jonge man ging trachten zich te kwijten van de taak, die hij zichzelf had opgelegd.

Hij ging van dorp tot dorp om de buitenlieden tegen de Fransche verdrukking op te ruien, en meer dan eens stelde hij zijn leven in de waagschaal.

Ware hij op heeterdaad betrapt geworden en had men hem kunnen vangen, een kogel door het hoofd, zonder andere pleegvormen, zou zijn vaderlandschen ijver voor immer verstomd hebben.

De Franschen maakten kort spel met degenen die hen in den weg liepen...

Zeer weinig is er bekend van Uilenspiegel's wederwaardigheden gedurende die enkele weken.

Zoo is de geschiedenis dikwerf stom, waar zij heldendaden zou moeten verheerlijken.

Zij vermeldt zelfs niet eens den naam van de helden, omdat zij hun moedig en edel werk hebben verricht zonder er roem op te dragen, zonder ze te doen gelden...

[p. 293]

Na den slag van Neerwinden vinden wij Tijl terug, daar hij aan het hoofd van een talrijke groep Vlamingen, in het leger der Oostenrijkers had gestreden, om België van het Fransche juk te verlossen.