Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen

[p. 53]

XIV. Hoe Uilenspiegel kennis aanknoopte met Pierre Gautier en te Oolen kunstschilder werd.

Buiten den veerman, was er nog een man in de boot, een knap jongeling, die een twintigtal jaren kon oud zijn en zwierig gekleed was.

Hij keek Tijl van het hoofd tot de voeten aan en deze nam den vreemdeling evenzoo op.

De jonge man scheen Uilenspiegel vertrouwen in te boezemen, want hij richtte het woord tot hem:

- Een aangenaam weêrtje, heerschap.

Het antwoord werd met zeer sterken Franschen tongval gegeven en luidde nagenoeg:

- Inderdaad een mooi weertje, vooral op de rivier.

Eenige onbeduidende volzinnen werden nog gewisseld en Tijl scheen aan den jongen vreemdeling insgelijks te bevallen, want deze bood hem een pot bruinen aan in het veerhuis, als ze over den stroom waren.

Ze dronken meer dan eenen pot en zoo vernam Tijl dat de jongeling van Frankrijk afkomstig was, Pierre Gautier heette, reeds een jaar in Vlaanderen verkeerde, en in de steden zijn brood verdiende met landschappen te maken en dansles te geven.

- Een aardig land, dat Vlaanderen, zei Pierre. Ge vindt bijna geene menschen die leeren dansen.

- Dat geloof ik, zei Tijl. Ze hebben sinds jaren geleerd naar de pijpen der vreemdelingen te dansen, zoodat ze thans geene les meer moeten nemen.

- Ze zijn dom en onbeleefd.

- Dat is hunne schuld niet. Waarom laat men ze zoo dom? Het is mogelijk dat zij niet zoo beleefd zijn, als uwe landgenooten, maar ze zijn braaf en eerlijk.

- Mijne landgenooten ook.

- 't Is mogelijk, maar 'k heb mijn vader hooren zeggen dat de Franschen, als ze eens in een vreemd land zijn, niets laten liggen dat niet te heet of te zwaar is.

[p. 54]

- Gij beleedigt mijne natie!

- Ik zeg wat ik heb hooren zeggen. Als ik lieg, dan is het in commissie! Laat ons daar nu geen twist bij zoeken. Ieder volk zal, als ieder mensch, zijne deugden en zijne gebreken bezitten. Dat staat niet, zei de wagemaker tot den smid, en ze waren beiden zoo zwart als Lucifer.

- De hand daarop, zei de Franschman. Gij oordeelt juist. Zeg eens, gaan we samen ter bane? Woont gij hier?

- Hier en nergens.

- Zooals ik. En het doel uwer reis?

- Om de wereld.

- Dat is te ver, maar als ge er niets tegen hebt, zal ik u toch een paar dagen vergezellen, want ik zoek een kasteel of eene plaats waar ik met mijne penseelen of mijne beenen iets zou kunnen verdienen.

- We zullen samen zoeken.

En de twee die in 't enge bootje hadden kennis gemaakt, gingen samen de wijde wereld in.

Zoo gaat het in de samenleving.

Een paar poetsen van Uilenspiegel, die hun voedsel en een onderkomen verschaften, brachten Tijl geheel in de gratie van den Franschman, die langer dan twee dagen bij hem bleef.

Een namiddag waren ze op den weg naar Oolen, waar, volgens men hun had gezegd, een rijke edelman op zijn slot woonde die zeer veel van schilderijen hield. Op dien weg haalden zij een dik ventje in, rijk gekleed, met een hoogrood gelaat en een kaal hoofd van dezelfde kleur, zijn hoofddeksel in de hand, en hijgend en blazend onder de warme zonnestralen.

- Heerschap, zei Tijl, zijn we hier op de baan naar het kasteel van den baron van Waterschoot?

- Ja, zei de man, hij is een mijner onderdanen. Ik ben Mus Patrijs, de schout van Oolen. Moet ge bij den baron zijn?

- Hij heeft ons verzocht bij hem te komen. Wij zijn twee kunstschilders.

- Ha, gijlie maakt beeldekens met verf. Dat is zeer schoon. Ge moet zeker het beeld van den baron maken?

- Ge raadt het, zei Uilenspiegel, van den baron en al zijne voorouders.

- Die zijn allen dood.

- Dat doet niets ter zake: wij schilderen ook het verle-

[p. 55]

den. Wij kunnen niet alleen schilderen, maar ook tooveren met behulp van mijnen uil.

- Zoo. Ge denkt wellicht dat de baron u zal betalen?

- Natuurlijk.

- Geen kruisduit, beste jongens. Hij is zoo arm als Sint-Job. Ik ben rijk.

- Dat ziet ge aan uwen persoon, sprak Tijl.

- Wilt ge mijn beeld eens schilderen?

- Zeker, als ge maar betaalt.

- Hoeveel moet ge daar voor hebben? Het komt er op geen kroon aan.

- Hebt gij geene voorouders?

- Ja, maar daar geef ik geen knoop voor uit: het waren allen domme boeren, wier beeld ik niet onder mijne oogen zou willen hebben.

- En uwe vrouw?

- Die is zalig in den Heer ontslapen.

- Gij hebt toch kinderen?

- Zes dochters en parels van meisjes.

- Welnu, zei Uilenspiegel, na een blik van verstandhouding met Gautier gewisseld te hebben, voor vijfhonderd kronen schilderen wij u en uwe zes dochters op het doek of op den muur van uw kasteel.

- Vijfhonderd kronen! Dat is te veel.

- Te veel. We doen het goedkoop omdat het voor zeven personen in eens is. Het is te nemen of te laten. Al den tijd dat we voor u aan het werk zijn, moet ge ons daarenboven nog kost en inwoon verstrekken.

De dikke schout dacht een oogenblik na en zei dan:

- Ik kan het beter doen dan de baron. Ik neem aan.

- Dan gaan we mede naar uw kasteel.

- Ik woon eigenlijk in geen kasteel, maar op eene groote boerderij, die wel het slot van Waterschoot waard is. Ge zult er niet te klagen hebben.

- En gij van ons evenmin, antwoordde Tijl.

In het dorp, wiens geschiedenis van den pot met drij ooren overal bekend is, werd Mus Patrijs door de inboorlingen eerbiedig gegroet, die met groote oogen en open mond de twee zonderlinge vreemdelingen aanstaarden, waarvan de eene een grooten houten bak en de andere eene mand met een uil droeg.

De hoeve van Patrijs, op korten afstand van het dorp gelegen, getuigde inderdaad van de gegoedheid zijner bewo-

[p. 56]

ners. Uilenspiegel en Gautier werden er allerbest door de zes dochters ontvangen, die zeer verheugd waren, als vader haar had bekend gemaakt wat er ging gebeuren.

Na een stevig maal genoten te hebben en een goeden pot gedronken, leidde Patrijs de twee schilders op de hoeve rond, om eene plaats te vinden waar de beeltenissen van het gezin levensgroot konden gemaald worden.

In de hoeve werd er geene geschikte plaats ontdekt, en, op voorstel van Tijl besloot Patrijs de graanschuur te doen ontruimen, om daar op de wanden zichzelf en zijne dochters afgebeeld te zien.

Een tiental dagen maakten de twee op de hoeve goede sier, en bleven dagelijks een paar uren 's morgens en een paar uren 's namiddags in de schuur, waar niemand een blik mocht komen wagen.

- Indien een uwer de schildering ziet, vooraleer ze voltooid is, had Tijl gezegd, dan loopt de verf dooreen en ge bekomt niets voor uw geld.

Den eersten dag dat ze in de schuur aan den arbeid gingen, had Gautier tot Uilenspiegel met bedenkelijk gelaat gesproken:

- Gij hebt wat schoons uitgestoken. Ik kan wel een landschap maken, maar een hoofd schilderen, dat gaat boven mijn kunst.

- Bekommer u daar niet om, was het antwoord geweest. Ik zorg voor alles. Neem uwe penseelen en kleur den wand met groen, en rood, en blauw, en geel. Maak er een regenboog van. Voor het overige kunt ge de dochters leeren dansen. Ik heb mijn plan.

Den tienden dag meldde Uilenspiegel den schout, dat de zeven beelden voltooid waren.

- Gelieve mij den vastgestelden prijs af te tellen, en ge moogt ons werk komen bewonderen.

Patrijs betaalde de bedongen som.

Op weg naar de schuur, hield Uilenspiegel den man een oogenblik staan.

- Ik heb u iets vergeten te vragen, zei hij. Gij hebt toch uw vader niet vermoord?

De andere keek hem verbaasd aan en kreet:

- Wat is me dat nu voor eene vraag!

- Geen uwer voorouders heeft vader of moeder gedood? Ge moet weten, als men zoo iemand in zijne familie heeft, dan kan men het geschilderd beeld zijner naaste bloedver-

[p. 57]

‘Hier is uw conterfeitsel, heer schout’. (Blz. 57)

wanten niet zien... Dan ontwaart men alleen verwarde kleuren...

- Wees gerust, antwoordde de schout. Mijn geweten is met geene zoo zware zonde beladen en mijne voorouders waren arme boeren, doch kruisbrave menschen.

- Dan is 't goed, sprak Tijl.

Hij leidde Patrijs in de schuur en verschillende plaatsen op de wanden aanwijzende, terwijl Gautier hem verstomd aanstaarde, sprak Tijl:

- Hier is uw conterfeitsel, heer schout. Beter gelijkend kan het toch niet. Hier zijn uwe schoone dochters. Zie hoe Rosa u aankijkt, hoe dat mooie haar van Mina geschilderd is, dat zijn toch wel de prachtige blauwe oogen van Dina, en is dat Katelijn niet gewisseld en gedraaid? En hoe vindt ge dat Isabella en Maria gelukt zijn? Wat zegt ge ervan?

Het zweet brak Patrijs langs alle poriën uit. Hij zag niets dan groene, blauwe, roode en gele strepen en plekken.

- Zou er dan toch iemand in mijne familie vader of moeder vermoord hebben? Dat mag ik toch voor die vreemdelingen niet laten blijken, dacht hij.

[p. 58]

En hij sprak tot Uilenspiegel en Gautier:

- Dat is puik geschilderd.

- En gelijkend niet waar? vroeg Tijl.

- Als twee druppelen water op malkaar.

- Ik ga uwe dochters halen, zei onze guit.

De meisjes waren natuurlijk zeer nieuwsgierig, om hunne beeltenis te aanschouwen, en ijlden naar de schuur, nadat Uilenspiegel haar had medegedeeld, dat de kinderen van ouders die vader of moeder gedood hadden, niets dan door-eengeloopen kleuren konden zien.

Zoomin als de vader, wilden de meisjes bekennen, dat zij zulke ouders bezaten, en allen, vonden de schildering allerschoonst en wonderwel gelijkend, zoodat Patrijs in zijn gedacht versterkt werd, de schilders zijnen dank betuigde en ze een eindje uitgeleide deed, want ze wilden volstrekt dien dag vertrekken.

- Vijfhonderd kronen, zei Tijl tot den schout, dat is een karig loon voor tien dagen. We moeten elders trachten meer te verdienen.

De bijzonderste inwoners van het dorp werden uitgenoodigd om de schildering te komen bewonderen en Patrijs liet niet na hen te verwittigen, dat ze niets zouden zien, als ze de kinderen waren van ouders die vader en moeder hadden vermoord.

Hij hoopte aldus de geheimen van het dorp te onderscheppen.

Al de Oolenaars roemden de schoone conterfeitsels, want niet één durfde verklaren dat hij niets bemerkte dan dooreen-gewreven kleuren. In hun binnenste deden echter allen de overtuiging op, dat een hunner voorouders eene misdaad begaan had.

Een enkel der boeren riep luide dat hij niets op den muur zag dan strepen en vegen, blauw, rood, geel en groen, maar die werd lang in 't dorp met den vinger nagewezen, terwijl allen dachten dat het dom was, zoo openbaar te bekennen wat nooit iemand weten mocht.

Zoo waren de menschen te Oolen. Zoo zijn ze nog overal...