Tijl Uilenspiegel in Vlaanderen

V. Hoe de heks stierf en Tijl onder drie voorwaarden, haar eenig erfgenaam werd.

Uilenspiegel groeide voorts in het wild op, en zijn nichtje eveneens.

Het meisje, dat Nele heette, had vele plagerijen van Tijl te verdragen, maar, ze bezat een zachtzinnig karakter en hield bovendien zeer veel van haar guitigen neef. Ondanks Tijl's poetsen, bleven ze dus goede vrienden, des te meer daar de jongen geene slechte inborst bezat en voor zijn vriendinnetje zou hebben willen sterven.

Zoo werd hij veertien jaar, een sterke jongeling, die reeds zijn vader bij den arbeid behulpzaam was, maar echter weinig lust toonde om houthakker te worden. Hij werkte wel, maar 't was goed te bemerken, dat het met tegenzin was.

Des namiddags was hij nooit te vinden, hoe zijn vader ook op hem schold en het Nele verdroot niet te weten waar hij dan ging.

Tijl had geen geheimen voor zijn nichtje, hij had haar

[p. 14]

alles medegedeeld wat hij zelf wist, behalve dat hij een dagelijksch bezoek aan de oude Nelle bracht en dat hij lezen kon.

Eenen namiddag, toen hij weer zijn gewoon uurtje in de hut der heks ging slijten, vond hij deze laatste erg krank op de droge bladeren liggen, die haar tot legerstede dienden.

Het was met zwakke stem dat zij hem toesprak:

- Beste jongen, het is met mij gedaan.

- Dat moogt ge niet zeggen, moeder Nelle.

- Ik voel het, jongen. Eer het avond is, zal geen adem meer over mijne lippen komen. Zit neer en luister eens. Ik heb u veel te zeggen.

Uilenspiegel plaatste zich op het houten bankje - een brok boomstam - en, terwijl de oude zijne hand greep, kwam de groote, donkerbruine uil, - die steeds in de hut fladderde en de lieden, die bij de heks om raad kwamen, den schrik op het lijf joeg, want zij zagen in hem den duivel, - op zijnen schouder gevlogen, als wilde de vogel ook het verhaal der oude Nelle hooren.

De heks sprak:

- Ik heb veel geleden, Tijl, zeer veel geleden. Mijne jeugd was zonnig, maar toen ik in het huwelijk trad, is die zon voor goed verdwenen. Mijn echtgenoot is gedood geworden, mijne kinderen zijn gestorven, al wat ik bezat werd mij ontnomen en ik stond gansch alleen op de wereld. Toen ik oud geworden was, moest ik vluchten uit de stad, want slechte menschen hadden mij aangeklaagd als heks en ik zou streng gestraft geworden zijn. Toen kwam ik hier in het woud eene schuilplaats zoeken en besloot de lieden hunne slechte handelwijze duur te doen bekoopen. De goeden moesten het met de slechten betalen.

- Dat was niet eerlijk, moeder Nelle.

- Neen, dat was niet eerlijk, maar tegenover mij hadden ze ook niet eerlijk gehandeld. Het weinige, dat ik van de heelkunde kende en in mijne boeken las, heeft mij veel doen verdienen, want ik heb de kruiden, die ik in het bosch vond, duur doen betalen. En nog meer muntstukken heb ik verdiend met de toekomst te voorspellen. Ze waren bang geworden van de vrouw, die zijlie zelf tot heks hadden uitgeroepen, en ze geloofden de gekste dingen die, naar ik zegde, zouden gebeuren.

- De wereld wil bedrogen zijn, moeder Nelle.

- Dat is nu al voorbij en ik hoop dat de Heer mij zal genadig zijn. Ik heb gemeten met de maat waarmede ik ge-

[p. 15]

meten werd. Ik heb veel voor u over gehad, Tijl, sinds gij hier in mijne hut zijt gekomen, zonder vrees voor de heks. Het scheen me dat de Heer mij in u mijn zoontje zaliger terugschonk. Al wat ik bezit is voor u: mijn geld en mijne boeken. Ge moet me echter drie beloften doen.

- Ik ben er toe bereid, moeder Nelle.

- Mijn lijk in het woud begraven en een houten kruis op mijn graf planten.

- Dat zal ik.

- Mijn Belzebuth medenemen en hem goed verzorgen, tot dat hij ook de eeuwigheid invliegt.

- Ik zal het doen, moeder Nelle, sprak Tijl en streelde den uil over den kattekop.

- En nu de derde, maar moeilijk te volbrengen belofte. Ge moet hier weg, uit het woud, en naar de steden gaan, om er van uwe geleerdheid en mijn goud gebruik te maken, om de brave menschen te helpen en de kwade te straffen. Zult ge dat doen?

Uilenspiegel dacht een oogenblik na.

- Ik zal het doen, sprak hij besloten.

Het ratelde even in hare keel en zij was niet meer.

Uilenspiegel groef haar graf, bad er lang en keerde naar vaders hut met een zakje vol gouden geld, de boeken der heks onder den arm en den uil op zijnen schouder.

De jongen voelde lang de waterlanders in zijn oogen, want hij had de oude Nelle lief gekregen.

Het kropte hem in de keel, en als hij terugdacht aan de lotgevallen der oude, dan welde een treurig gevoel in hem op; gevoel, dat ontstond uit medelijden voor de menschen, die zoo dom waren geweest eene brave vrouw als moeder Nelle uit hun midden te bannen, omdat er beweerd werd dat zij eene heks was.

Tijl was droef en door zijn ziel schoot de eerste straal van 't licht der menschenkennis.