Logo DBNL
Verspreide sermoenen (1948)

Verspreide sermoenen

(1948)–Johannes Brugman–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

12 1Een seer suverlick sermoen van drierhande tafelen: 2die sullen wij nu claerliken beduden op dat 3woert: ‘Du heves een taefel bereeit.’1-3

4‘Gaet voer-bij herwaerts ende verciert ons die taefel, ende 5dattu gereit hebste in dijnen handen, dat deilt den ande- 6ren mede.’

7Susteren, ghi hoert alrede wael, waer mijn herte hentien7 8wil. Ghi weet oeck wael, dat ic niet en meynde die taefel 9daer dese arme romp mede gespiset wort, meer ic meynde 10die taefel der ynniger zielen.10

nbsp;

11Sal<o>mon hadde voel vriendynnen, mer onder hem al- 12len hadde hij een moerynneken, die om alre-liefste was.12 13Des-gelikes hevet onse lyeve Here een moerynneken ende 14noch een brunneelliken ende noch voel meer brunneellikens.14 15Geesteliken te verstaen soe is dat morynneken die men- 16schelike natuer, ende die brunneellikens die helige Kerke,16 17ende die voel brunneellikens dat sijn die geloevige sielen.

 

18Onse lieven Here had alsoe groete begeerte totter men- 19scheliker natueren ende totten zielen te verloesen, dat hem 20die mijnne der zielen neder-toch uutten schoet des Vaders20 21inden licham der uutvercarere maget Maria sijnre liever 22moder. Mer hi bleef hier een corte tijt nae-dat hij lange 23begeert was. Een vraghe hier-op: Here, mij verwoendert23 24des, nae-den dat gij soe lange tijt begeert waert ende doe 25gij gecomen waert, dat gij soe corte tijt bij ons bleeft. 26Want een mensche, den nae sijnen lieven vrient herteliken 27seer verlanget heeft ende groete begheerte hevet ghehadt 28toe sien, ende wanneer hi gecoemen is, dat hij dan soe 29haesteliken weder en-wech scheit, dat vermeeret die droef- 30heit. Al des-gelikes ist mitten olden vaderen. Sij hadden 31om u seer neernsteliken geroepen ende u wael wijf-dusent 32jaer begeert mijt screyen ende suchten. Doe gij quamt, en 33liet gij u niet dan xxxiij jaer sien, ende gij waert rech als 34een wendeleer ende een wechverdich man ende als een die 35vuir gehaelt hevet, als die propheete Jherimias gespraken 36hevet. Want gij waert recht als een die sijn coern maeit: 37ghi maeident, gi dorstent, gi wondet ende pijnden u weder37

38en-wech te comen. Trouwen, Here, ic riet u oec, want gij38 39wort hier quelliken gehantiert.39

 

* * *

40‘Gaet voer-bi herwert ende bereidet ons of verciert ons die 41taefel.’

42Wij lesen inder heliger scrieftueren van drien tafelen: die 43ierste taefel is die taefel der figueren ende der scriftuere-43 44[re]n, die ander taefel der gracien, die derde taefel der 45glorien.

 

* * *

 

46Onse lieve Here hevet drie taefelen bereit: een inder 47woestijnen, die ander opt hoy, die derde inden aventmael.

 

48Die ierste taefel was die taefel der vostijnen, daer hij vijf- 49dusent mensche spijsden van vijf garsten-brode ende van 50luttel vissche. Die vijf garsten-broede beteikenen die vijf 51bueke Moysi, ende recht als die garste scarp ende hart is 52ende blieft hem inden tande hangen: alsoe waren die vijf 53Moyses-bueken. Ende die figueren ende prophecien in den 54olden testement waren duister ende swaer te verstaen, ende 55die olde vaders lagen daer-aen en knachden recht als 56<aen> een corste ende en conden niet verstaen. Sij had-56 57den die corst ende wij hebben die krume: dat sij hadden 58inder figueren, dat hebben wij in waerheit.

59In der bibelen steet gescreven, doe onse lieve Here die 60kijnder Israhel leyden uut Egipten int land der beloeften 61doer die vostine, doe hadden sij gebreck van brode ende 62van noet-droefen. Doe mormeyerden sij teghen God ende62

63seiden: ‘En mach God niet een taefel bereyden inder 64wostijnen?’ Recht of sij seggen wolden: ‘Neen, hij en 65heves geen macht.’ Mer dat logen sij valschelick. Doe 66liet onse lieve Here regenen manna, dat is hemels-broet, 67alsoe aver-vloedeliken, dattet daer lach op der eerden al- 68soe wit recht oft gerijpt of gesnyet hed geweest, ende68 69hadde alle sueticheit van smake in hem. Dit was een fi- 70guer van den heligen Sacrament. Mer sij waren ondanc- 71baer ende spracken: ‘Wan, hoe suet is dit broet! Ons71 72walget van deser sueter lacker-spisen.’ Daer-om begeer-72 73den sij vleis, dat sij in Egipten plagen te eten.

 

74Die ander taefel hadde onse lieve Here bereit inder wos- 75tijnen opt hoy. Daer gaf hi der scharen tarwen-broet, 76dat was smakeliker dant garsten-broet, ende dat beduyt 77die helige scriftuer, die wij nu hebben.

 

78Die derde taefel had hij bereit inden avent-mael. Daer 79gaf hi puck der terwen, dat was sijn helige licham. Doe79 80daer-af gehaeft ende gebrast was, doe ginck men daer-af 81maken een panne-croese, dat was dat helige Sa<c>ra-81 82ment. Jhesu was daer gast ende weert, ende des anderen 83dages wart hi gebraden aen den cruce.

 

* * *

 

84Sancte Lucas scrieft in den ewangelio van den vrient, die 85des nachtes quam tot sijnen vrient ende bat oen om drie 86broede te lenen, dat is: dat broet der kennenisse, dat86 87broet der mijnnen ende dat broet der crachten.

88Die Vader seit: ‘Kent mij ende mijnet my ende dient mij.’ 89Wij en cunnen of wij en willen noch wij en vermoegen 90nyetes niet van ons selven. Dat wij niet en cunnen, dat 91sullen wij eyschen vanden Soen; ende dat wij niet en wil- 92len, dat sullen wij eysschen vanden heligen Geest; dat wij 93niet en vermoegen, dat sulle wij eyschen van den Vader.

 

* * *

 

94Wy lesen van drier-hande tafelen in der heliger scriftuere: 95<die eerste tafel, dat is die tafel der heiliger scriftue-95 96ren;> die ander is die tafel der gracien, dat is die tafel 97des heligen Sacramentes; die derde taefel is die tafel der 98glorien ende der crachten. Die ierste tafel lesen wij, die 99ander geloeven wij, die derde hapen wij.

 

100Die ierste is die tafel der scriftueren, die had lange ge- 101slaeten geweest. Daer was een put in Aram ende hij was 102wonderlike diep ende daer lach enen groten steen op, ende102 103daer gijngen die hierden ende die hierdinnikens ende hue-103 104den die cudde ende oer vee. Ende het geviel dat Jacob 105die patriarch daer voer-bi-ginc ende sach die hierden ende 106die hierdinnekens ende hoer cudde, ende hi sach sij arbei- 107den ende sij hadden dorst, ende hij ginck sij alle voer-bij. 108Mer onder hem allen sach hij die schone Rachel, daer hij 109sijns hertzen oge op gewoerpen had. Doe hij sach, dat sij 110arbeiden ende dat oer doersten, doe greep hi tien man 111crachten ende nam den steen ende warp den af, dat hij 112wijentelden. Doe sprack Jacob tot Rachel: ‘Nu drin- 113cket, mijn alre-liefste!’ Ende Rachel dranck, ende die 114hierdekens ende die hierdijnnekens droncken ende hoer 115vee, ende Jacob dranc alre-ierst.115

116Bij Jacob versteet men Cristo, die quam ende sach drie116 117cudden. Ende dat ierste cudde waren die gevallen enge- 118len, die <ginck> hij voer-bi ende hadde daer geen ont-118 119farmenisse op. Dat ander cudde was die olde sijnnagogen, 120die sach hi oec ende ginck voer-bi. Mer doe hij sach dat 121derde cudde, dat waren die-ghene die totten geloeve be- 122kiert sullen werden, die beteikent sijnt bij der schoenre 123Rachel, daer hij sijns hertzen oge op geworpen hadde, 124want Rachel beduyt alsoe voel als een scaepken Gades: 125doe hij sach, dat sij arbeiden ende dat sij dorst had, doe 126greep hij tien mans cracht ende warp den steen van den 127put.

128Die put beteikent ons die helige scriftuer. Dat water be- 129teikent ons dat verstant der heliger scrifturen. Ende dat129 130water was seer diep inden put ende daer lach enen groe- 131ten steen op den put: want dat verstant der heliger scrif- 132tueren was hem te diep te verstaen, ende sij hadden hem 133bedect gelick dattet water bedeect was inden put mitten 134steen. Ende die olde vaders lagen ende arbeiden om den 135steen af te doen ende die scriftuer te verstaen. Want wat135 136meynd-dij, dat die propheeten al verstonden dat sij pro- 137fentierden, David ende die ander propheeten? Neen, sij 138niet. Mer alsoe voel verstonden sij als hem noet ende be-138 139hoerlicke was te verstaen. Mer doe Cristus quam ende 140aenden cruce geslagen wart ende sijn sijde opgedaen140 141wart, doe greep hi tien mans crachte ende warp den steen 142af. Doe wart die put gheopent, dat is die helige scriftuer. 143Want doe wart den apostelen den heligen Geest gesant, 144doe verstonden sij die scrift, doe wost Peter te seggen 145van David ende van Johel. Sancte Peter was een grof145

146visscher ende en had niet ter schoelen gegaen: wat woste 147hij van David ende van Johel? Mer doe die helige Geest 148quam, doe worden hoer herten van bijnnen verlucht, dat 149sij die helige scrift verstonden ende verclaerden, want doe 150was die steen af-gedaen.

 

151Ende dat water ende dat bloet <vloeyden> uut sijnre sij-151 152den: dat water, dat oer die bruit daer-in wasschen solde, 153ende dat bloet, dat sij oer daer-mede cieren solde.153

154Wij en sullen niet allene hebben dat water sonder dat 155bluet, mer wij sullen hebben dat water ende dat bloet. 156Want wat dat wij hoeren vander heliger scrift of vander 157mensheit of vander kijnsheit ons lieven Heren of van der 158wijsheit Gads, dat sal altoes gemenget wesen mijtten 159bluede, dat is dat lijden Cristi.

 

160Die tafel, die baven dat cruce ons Heren stont, die was 161gescreven in drier-hande tongen: in ebreuenschen, in grickx161 162ende in latijn.

163Die ebreusche tonge was moder van allen tongen, die 164grickxsche tonge was die wijste tonge, die latijnsche tonge 165dat was die edelste tonge. Ende die hadde Cristo sunder- 166linge vercaren, want hij was een coninck der joden, hij was 167een lere der grieken, ende hij was een verloeser der roem-167 168scher Kerken.

 

* * *

 

169Die ander tafel, der gracien, dat is die tafel des heligen 170Sacramentes, als David seit: ‘Du hebste een tafel voer 171mijn ansicht bereit tegen die-ghene die my bedrucken.’

172Want en had onse lieve Here hem selven niet gelaten in-172 173den heligen Sacrament, den apostelen en hadde niet ge-173 174nueget wat hij hem anders gelaten had. Oec en hed ons174 175God hem selven niet gelaten in enen ewighen testement, 176wat solden wij dan geweest hebben?

177Want hoe roekeloes of woe onbereit dat een mensche is,177 178hij bereit hem ummer een luttel als hij ten heligen Sacra- 179ment gaen sal, of hij hevet ommer te[t] vreisen.

 

180Die wijse man seit: ‘Als ghi genoedet wardet ter war-180 181scappen, soe merket nauwe, wat men u daer voer-set, ende 182weet, dat gij alsulke dijngen sijt schuldich weder toe be- 183reiden.’

184Onse lieve Here hevet ons voer-gesat drie- of viere-hande 185gerichte. Hij hevet ons voer-gesat sijn godheit ende sijn 186mensheit ende alle guet dat inden hemel ende inder eer- 187den is. Wat sullen wij hem weder voer-setten als hi ons 188voer-gesat hevet?

189Want onse lieve Here weet wael, woe armen luden te- 190moede is, dat sij niet en moegen geven drie- of viere-han- 191de gerichte, mer hij can wael mijt armen luden lijden.191

192Wij sullen onsen lieve Heren voer-setten drier-hande ge- 193richte: dat ierste is puerheit, dat ander is willighe armoe- 194de, dat derde is willige vercleijnni<n>ghe.194

 

195Wij sullen begeeren veroetmoedicht ende vernedert ende 196ongeacht toe wesen, recht als beslabde kijnder, die inder196 197koeken lopen, daer men niet op en acht.197

198Onse lieve Here duet mijt ons als een guet vader mijt

199sijnen kijnderen. Alsoe lange als sij cleijn en<de> jonck 200sijn, soe laet men sie lopen slabben inder koeken. Mer als200 201sij wat meere sijn, soe set men se aen een cleyn taefelken 202besijden des vaders tafel. Ende als sij dan volwasschen 203sijn ende men sie bestaden sal, sijn sij des geloeft aen des203 204vaders taefel te sitten beneven sijnre sijden.

205Wij sullen hier wesen recht als beslabben kijnder ende 206ongeacht ende cleyn in ons selven.

 

207Die helige Drievoldicheit gevet ons noch drie gerichten.

208Die Soen geest ons hem selve hier inder tijt inden heligen208 209Sacrament. Die helige Geest <geeft> ons sijn gracie 210ende sijn mijnne. O hemelsche Vader, wat suldij ons ge- 211ven? Die hemelsche Vader antwoert ons: Weest ierst 212welpkens ende crupt onder die tafel ende leest die crumen 213op ende veroetmoedicht u. Soe suldij comen tot mijnre 214bekennenisse ende vander bekennenisse tot mijnre mijnnen. 215Ende dan sal ic desen rump uut-werpen ende schudden215 216ende verkiesen u <...>

 

217<...> sal hi gaen totter older weduwe, dat is totter heliger 218Kerken, ende die sal hem leren dat hij doen sal. Ende 219dese leert hem, dat hij die gebade der heliger Kerken hal- 220den sal ende dat hij gaen sal tot Boas, dat is tot Cristum. 221Die hevet maeyers gesant, dat sijn sijn predikers. Ende hij 222seget hem, dat hij sal gaen vergaderen ende lesen die aren 223die hem ontfallen, dat sijn die woerde der heliger scrif- 224tueren, die sij ons leren. Dan seget onse lieve Here tot 225sijnen maeyers, dat is tot sijnen predickers, dat sij hem 226voel sullen laten ontfallen. Somwilen sullen sij hem in-

227storten wijn der berispijnge ende somwile aly der ver-227 228troestinge.

229Gelick als guede menschen wanneer sij wat guets hoeren 230in colacien, soe pijnt hem een yegelick wat te onthalden, 231ende wanneer sij dan bij-een sijn, soe seget een yegelick 232wat hij guets gehoert hevet: gelick als Ruth ende oer mo- 233der te-samen een koeck macten vanden aren, die sij gele- 234sen hadden, ende waren vrolick te-samen: alsoe verblijden 235hem guede menschen te-samen, als een yegelick seget wat 236hi guets gehoert hevet. Ende woe een mensche ducker dat236 237woert Gades hoert, hoe dat hi mer verlucht wort van 238bijnnen ende meer begeert te hoeren.

239Vort soe hiet Boas Ruth, dat sij genoch lesen solde ende 240dat sij oer broet mede doepen solde inden edick. Dat is, dat 241wy ons oefenen sullen inden lijden ons Heren. Want wan- 242neer dat wij totten heligen Sacrament gaen sullen, soe sijn 243wij schuldich dat leven ende dat lijden <ons> lieve He- 244ren te-voeren te aerdencken ende ons daer-in te oefenen,244 245gelick als onse lyeve Here selven gesege [n]t hevet in den 246ewangelio: ‘Alsoe duck als gi dijt doet, soe suldit doen246 247in gehoechgenisse mijnre passien.’247

248Ende als wij hem geheel ontfangen, soe sullen wi ons 249selve te-voeren geheel op-offeren, want wij warden mer249 250van hem ontfangen. Ende alsoe voel als wi verenicht wer- 251den mitten wil Gads in gelatenheit ons selven ende in251 252vernietelheit ons selves, alsoe voel wi ontfangen. Ende 253gelick als Ruth [t] voer Boas voete ginc liggen ende ver- 254oetmoeden haer, alsoe sullen wij oec dat voet-einde ierst 255verkiesen ende veroetmoediden ende vercleijnden ons ge-255

256lick als Ruth[t] dede: soe sal Boas, dat is Cristus, ons 257verheffen ende verkiesen ons tot sijnre uutvercarenre bruit.

 

* * *

 

258Die derde tafel is die tafel der glorien: ‘Gaet voer-bij her-258 259wert ende bereit ons die tafel’ der glorien.

 

* * *

260Inder mynnen boeck steet gescreven: ‘Etet ende drinckt,260 261mijn vrienden, ende wardt droncken, mijn alre-liefste.’

262Alle kerste-menschen wort geheiten dat sij eten sullen, 263ende den vrienden wort geheiten dat sij drincken sullen, 264mer den alren-lyefsten wort gebaden dat sij droncken264 265warden sullen. Die alre-lyefste sullen sijn geestelike men- 266schen, want sij hem mijt anders geenen dingen en dorven266 267becummeren dan mijt God.

 

268Ick heb menige fyguer gelesen inder bibelen, ende nye 269en vant ic schoenre historie die gelicker was der vrouden269 270des ewigen levens dan die figuir van Aszwerus. Aszwerus270 271doe hi was yerst coninck geworden, int ierste jaer sijns 272rikes, doe was hij slecht ende en hielt genen staet noch272 273genen hof. Ende doe noeden hi slecht die-gene, die in die

274stat van Susa woenden, ende doe gaf hij garsten-broet. 275Int anderde jaer sijns rijkes doe hielt hij een luttel staets, 276ende doe noeden hij alle sijn landes [he] princen ende 277doe gaf hi roggen-broet, dat was wat smackelicker dant 278garsten-broet. Mer int derde jaer sijns rijkes doe hielt hij 279vollen feest in die stat van Susa, die duerden C dage ende 280lxxx daghe, ende daer-toe noeden hij alle sijn lantscap 281ende alle sijn heren ende princen ende sijn vorsten, die 282onder hem geseten waren. Ende hij satte sij al nae orde 283nancien, elck na sijnre weerdicheit, ende doe gaf hij weiten-broet, 284dat is smackeliker dant ander.

285Bij Aszwerus verstaen wij onsen lieven Heren. Die mac- 286ten oec drie warscappen. In sijne iersten jaer, dat was286 287inder tijt voer der ewe, doe gaf hij garsten-broet, want 288doe en waren daer niet voel menschen, die onsen lieven 289Heren bekanden of mijnden. In sijn ander jaer gaf hij289 290roggen-broet, dat was wat smakeliker, want doe hadden 291sij die gebaden ontfangen, ende doe warder daer meer 292genoedet tot sijnre warscappen. Mer in sijnen derden 293jaer doe hielt hij vollen feest ende doe gaf hij weiten- 294broet, dat was smakelicker dant ander, inder tijt der gra- 295cien. Ende doe noeden hij sij al tot sijnre warscoppen 296ende gracien, want daer-in warden alle menschen geroe- 297pen, heyden ende joden ende alle die-genen die comen 298willen. Ende hij ordeniert enen yegelick nae sijnre wer- 299dicheit, dat is nae sijnen werdichsten staet der verdiensten. 300Want een iegelicks stoel is gesat inden ewigen leven ende 301een iegelix crone is gemact, mer sij en is noch niet vol- 302mact. Mer onse stoel wort voerwart of achterwarts gesat303 303nae den dat wy ons hier schicken ende nae den dat wij 304voerwarts of achterwarts gaen in dochden. Ende onse

305crone vercieren wij dagelix selven, alsoe ducke als wy305 306onse becaringe weder-staen ende ons selven verwijnnen. 307Ende als wij wat doen dat ons suer wort, soe setten wy 308een schoen perle ende enen coesteliken steen aen onser 309cronen. Ende hoe dattet ons suere wort, hoe dat wij onse309 310crone schoenre versieren. Want somyge lude sijn alsoe 311slecht ende alsoe gesaet, den en wordet soe suer niet, want311 312sijt inder natueren hebben: die en sullen oec alsoe voel 313loens niet hebben als die-gene, die die natuer tegen-heb- 314ben. Ende die-gene die oer natuer gewelt doen, die sullen 315hundert-dusent-werf meer loens hebben.

 

* * *

 

316Vander vrouden des ewigen levens en mach men niet voel 317spreken dan mijt siendeliker geliken<i>sse. Wanneer ic317 318vander vrouden des ewigen levens dencken wil, soe neme 319ic voer my een gelikenisse van eenre schoenre borch. Ge- 320like [nisse] als groete heren die hebben oer cappelanen320 321ende hoer sengers ende hoer cralen, - sij hebben tien of321 322twelf sengers, - al des-gelicks hevet onse lieve Here oec 323sijn sengers ende sijn cralen. Dat sijn sijn engelen, ende 324hij en hefter niet allene tien of twelve, mer hij hefter al- 325soe ontellike voel als stof inder sonnen, ende een yegelic 326hevet sijn sonderlinge gedaente ende sijn sunderlinge me-326 327lodien in sijnre stemmen.

 

328Susteren, ic sal u seggen een wenich vander vrouden des 329ewigen levens, niet dat ic daer geweest heb, mer alsoe als

330my mijn verstant ende die scriften <seggen> ende alsoe330 331ic mijt ogen der mijnnen ende der begheerten gesien heb, 332soe vijnde ic xv grade inden ewigen leven.333-348

 

333Daer is <die> helige Drievoldicheit, een God ende drie 334Personen, gelick der sonnen. Die sonne verlucht alle die 335werlt, nochtant onder-scheit men hoer radien ende hoer 336heite. Ende gelick als die radien vander sonnen voert- 337comet, alsoe is die Soen voert-gecomen van den Vader. 338Gelick dat die heite comet vander sonnen, soe comet die 339mijnne van den heligen Geest. Ende vanden Vader ende 340vanden Soen ende van den heligen Geest comen ons seer 341wonderlike gaven.

342Ghelick als wij inder sonnen merken drie dijngen, dat is 343die sonne, die radien, ende die heite, nochtant ist een 344sonne: alsoe is die helige Drievoldicheit drie Personen 345ende een Wesen nochtant alsoe mercklic ende alsoe onver- 346scheydelike ende alsoe claerlicke als enich dinck. Ende 347gelic als die sonne verlucht al die werlt, alsoe verlucht die 348helige Drievoldicheit al den hemel.

 

349Die godheit is beteikent bi den hoefde, ende die ziele Cri- 350sti is beteikent bij <den> monde, ende Maria bij den350 351halse, ende alle die heligen sijn beteikent bi den licham.

352Die godheit stort hoer glorie alsoe avervloedelike inder 353zielen Cristi recht als een sluse die mijt drifticheit neder-353 354lopt, ende al dat die ziele Cristi ontfanget dat stort sij 355alsoe voert in Maria ende alsoe voert in die mijnste heili- 356gen die <in> den ewigen leven sijn.

357Doe onse lieve Here ghetransfugu<r>eert wart op den 358berch van Taber, doe wart sijn aen-sicht claer als die 359sonne ende sijn cleder wit als die snee. Dat sijn ansicht 360claer was als die sonne, dat hoerden God tot. Ende dat 361sijn cleder wit waren als <die snee>, dat hoeren ons toe.361 362Ende alsoe als die claerheit der sonne gaet baven witheit 363des snees, alsoe gaet die glorie Gads baven die glorie der 364heligen.

365God is inden heligen ende die <heiligen> sijn in God.365 366Ende sluytten alsoe in-een, men en mach geen scherlaken 367of dammes soe subtil in-een weven, dat die draden op-een367 368slutten als die heligen op-een slutten inden ewigen leven.

369God hevet een webbe geweven van begijn der werlt, ende369 370die heligen sijn daer-in geslagen rech als draden in een 371webbe. Ende die wever wevet noch, ende sal weven hent371 372anden jonsten dach. Ende wij hapen, dat wij oec in dat 373webbe geslage sullen werden.

374Mijt alsoe groter mijnnen sijn die heligen in God vere- 375nicht, dat sij liever niet en wolde wesen dan dat God 376niet en weer. Ende sij wolden liever neder-dalen ter hel- 377len dan dat Gades glorie niet en weer. Gelick als men 378leest van sancte Augustinus, doe onse lieve Here hem 379vraechden ende seide: ‘Augustinus, hoe lief hebstu my?’ 380doe antwoerden Augustinus ende seide: ‘Here, ic heb u 381alsoe lyef, dat ic God weer ende du Augustinus warste, 382soe wolde ic Augustinus wesen ende laten u God wesen!’

383Die heligen inden ewigen leven die bekennen malcande-383 384ren, wen sij gecomen sijn ende die sunden die sij gedaen384 385hebben, mer niet tot enigen verwitten of in eniger schan- 386den. Ende sij bekennen oec, wat verdienst God in eenre 387yegeliker zielen gewracht hevet. Ic sie u nu al op uwen387 388rugge hier voer my sitten, mer dan sal ic u sien doer u 389herte ende doer uwen gront, ende alle dat guet ende al 390dat quaet dat gij ye gedaen hebt, mer tot uwer schanden390 391niet, mer tot uwer groter glorien.

392Wat sullen wij inden ewigen leven doen? Daer en sullen 393wij niet arbeiden ende noch geen werck doen. Wat sullen 394wij dan doen? Daer en sullen wij anders niet doen dan 395gapen ende kicken.

 

396Nu sijn daer voert die ix choren der engelen: cherubijn, 397seraphijn, ende die ander choren der engelen. Daer en 398willen wij nu niet af seggen, mer als ic vort in mijne ver- 399stant begripe, soe vijnde ic noch negen choren, ende soe399 400sijnder te-samen xv<iij> choren.

 

401Doe ic dit al aver-sach, doe dachte ic in mij selven: 402‘Waer moegen wesen die patriarchen?’ Doe sach ic om. 403Daer sach ic enen schonen sael. Daer was een tafel ge- 404dect, daer-aen saten die patriarchen. Daer sat Abel, Noy, 405Abraham, Ysac ende Jacob ende vort die patriarchen. 406Ende daer sat Jhesus middes onder, ende daer had oer 407die helige Drievoldicheit aver die tafel [gestrect] gestort 408ende vervulden sij al mijt glorien. Doe sprac Jhesus: 409‘Selich sijn die patriarchen, kijnder der ontfarmherticheit!’ 410Doe antwoerden sij weder: ‘Gebenedit moestu sijn, pa- 411triarch der patriarchen!’ Doe vrachden ic hem: ‘Wat

412lude sijddij ende hoe sijddij hier toe-gecomen?’ Doe ant- 413woerden sij mij weder: ‘En weet gij niet, wat lude wij 414sijn? En laet u niet verwonderen! En hebdij niet gelesen 415dat daer gescreven steet: Selich sijn die barmhertigen, 416want sij sullen barmherticheit vercrigen? Ende want wij 417onse tijttelike have den armen meden-deilden, daer-om is 418ons barmherticheit weder-geschiet.’

419Doe dacht ic inwendelike inder memorien in mijnre zie- 420len: ‘Waer moegen dan wesen dese manne die profeten?’ 421Doe sach ic gijnder enen schoen kelre, niet alsulken kelre 422als hier inder tijt sijn. Daer was die tafel gedect, daer 423lagen die vaten mijtten wijn ende mijtter romennyen ende423 424mijtter melmesijen, mer niet alsulken dranck als hier is.424 425Daer saten die propheeten: Isaias, Jheramyas ende Daniel 426ende die ander propheeten die geprofentiert hadden vander 427gebuerten ende vander mensheit ons Heren. Daer was Jhe- 428sus mijdden onder als een propheet der propheeten. Daer 429ginc hij schijncken ende tappen mijt vollen toyten ende429 430sij droncken dat sij borsten. Ende daer spranck David 431mijt sijnre herpen voer der tafelen recht of hij mijns He- 432ren dwaes weer. Doe vrachden ic hem: ‘Wat lude sijddij 433ende woe sijddij hier toe-gecomen?’ Doe antwoerden sij 434my weder: ‘En weettij niet, wat lude wij sijn ende woe 435wij hier gecomen sijn? Ende en laet u niet verwonderen! 436En hebdij niet gelesen inder scriftueren: Selich sijn sij, 437den hongert ende dorst na der gerechticheit, want sij 438sullen versadet werden? Wij hebben geprofentiert ende 439gescreven ende ons hevet verlanget nae der mensheit ons 440Heren ende nu gebrucken wij sijnre tegenwoerdicheit ende440 441werden versadet.’

442Doe dachte ic vort in mij selven: ‘Waer moegen wesen

443dese weerdige manne die apostelen? Sij sullen vort-mer443 444hier-namaels richters wesen.’ Doe sach ic op: doe saten 445sij gijnder baven int richthuus. Gijnden sat sancte Peter 446mijn heerscap mijt sijnen gecrusden bart. Daer sat Pau- 447welus. Dar saten alle die andere apostelen als schepen 448ende raets-lude Gads. Daer sat Jhesus mijdden onder in 449enen schonen troen recht als een eerwerdich mechtich ge- 450weldich coninck. Ende daer was sancte Peter recht als 451een vanden oversten raets-luden. Daer ginc men te rade 452ende wardet al vercalt, woe dat ment hier ende in anderen452 453steden maken solde. Daer was die tafel gedect. Daer453 454schijncten men ende daer droncken sij al uut vollen toyten. 455Doe sprack ic toe sante Peter: ‘Peter brueder, gij sijt 456daer harde wael! Pauwelus brueder, woe comdij hier?’ 457Sij antwoerden: ‘En weettij niet, woe wij hier gecomen 458sijn? Ende en laet u niet verwonderen! En hebdij niet 459gelesen: Selich sijn sij, die arm sijn van geest, want dat 460rijcke der hemelen is hoer?’

461Doe en was ic noch niet <te-> vreden, want ic nergent en461 462sach die jonge apostelen, Franciscus mijt sijnen gesellen. 463Doe dacht ic in mij selven: ‘Waer mach wesen Franciscus 464mijt sijnen gesellen?’ Doe ic nernstelicke toe-sach, soe 465sach ic sie sitten beneven die apostelen. Daer was een 466tafel gedect. Daer sat Franciscus ende sijn gesellen, die 467der apostelen leven geleit hadden ende waren wael te- 468vreden.

469Doe dacht ic voert in my selven: ‘Waer moegen wesen 470dese baenridsen ende dese ridders, dese merteleers?’ Doe470 471sach ic sie gijnder sijtten in die ete-camer. Daer ware die 472tafelen gedect. Daer sat Steffanus, Lauwerencius, Vijn- 473cencius, Jorien ende voert al die merteleers die om den

474gelove Cristi gema<r>telosiert sijn. Ende daer was Jhe- 475sus midden onder als een croen ende loen der me<r>teleers. 476Ende hij dienden hem allen verblijdende, gelick als hij476 477selven seit inden ewangelio: ‘Al voer-bi-lijdende sal ic 478hem dienen.’ Ende woe sij meer mertelien geleden had- 479den, hoe sij scoenre ende glorioser waren. Ende die-gene, 480den hoer halsen af-geslagen waren hier opter eerden, dat 481en was hem tot genen mijs-staen, mer sij waren recht of481 482sij rode krallen omden hals hadden gehadt. Doe vrach- 483den ic hem: ‘Wat lude sijddij ende woe sijddij hier ge- 484comen?’ Sij antwoerden weder: ‘En weettij niet, wat lu- 485de wij sijn ende woe wy hier gecomen sijn? En laets u 486niet verwonderen! En hebdij niet gelesen: Selich sijn sij, 487die parsecucie lijden om <die> gerechticheit, want dat487 488rike der hemelen is oer? Wat schad<et> ons nu, dat 489wij persecucie geleden hebben ende dat wij gedoet sijn? 490Nu ist al vergeten ende nu wordet ons al vergolden ende 491avervloedeliken geloent.’

492Doe dacht ic vort: ‘Waer moegen wesen dese doctoers 493ende dese leerres?’ Die sate gijnder in die scole ende in 494die librie. Daer sat Gregorius, Ambrosius, Jheronymus,494 495Augustynus, Hilarius. Daer sat Jhesus midden onder als 496een leere der leerres. Dar hadden sij dat boec des levens 497ende slogen die blaeden om ende vonden alle dage nye 498vonden ende nye consten. Ende dat licht der wijsheit ende 499des verstandes dat doer-luchten sij ende doer-scheen sij.

500Doe dacht ic voert in my selven: ‘Waer moegen wesen 501die monnyken ende die nonnen ende die susterkens, die501 502geen oerden en hadden, ende die celle-bruederkens?’ Doe 503sach ic se gijnder sitten in enen schonen bongaert. Daer-in

504waren menger-hande blomen, daer stonden die alre-schoen- 505ste ackeleien, men en mach er hier alsoe niet versieren soe 506als sij daer stonden. Ende dat alre-schoenste dat daer was506 507dat waren lelyen. Daer saten mijn susterkens ende mijn 508bruederkens ende waren wael te-vreden. Doe vrachden ic 509hem: ‘Wat lude sijddij ende woe sijdij hier gecomen?’ 510Sij antwoerden my ende seyden: ‘En weettij niet, wat 511lude dat wij sijn ende woe wij hier gecomen sijn? Ende 512en hebdij niet gelesen dat daer gescreven steet: Selich 513sijn die sachtmoedigen, want sij sullen die eerde besitten? 514Dit hebben wij nu daer-voer, dat wij geslagen ende ver-514 515spraken sijn ende dat wij onse capittel gehoert hebben. 516Wat scadet ons nu? Et wort ons al vergolden.’ Doe ic 517sach dattet hier aldus genuchliken was, doe hed ic daer 518geerne gebleven. Doe seyden sij: ‘Schuddet u uutten rump518 519ende comet bij ons!’ Doe seyde ic: ‘Dat sal ic doen als519 520ic alre-ierst mach.’

521Doe dacht ic in my selven: ‘Waer moegen sijn die vrou- 522wen, die inder echt geweest hebben ende die drie of vier 523kijnder gehadt hebben ende voel lijdens ende droefheit 524gehadt hebben ende nochtant die gebade Gades gehalden 525hebben?’ Doe hoerden ic van veer enen graven sanck. Doe525 526dacht ic in my selven: ‘Wat dinck mach dit wese?’ Doe 527gijnc ic voert. Daer sach ic inder nedersten cameren die- 528gene, die inder echt geweest hadden. Daer was Jhesus al- 529soe mijnliken onder ende Maria was daer oec mydden 530onder als een die oec inder echt geweest had mijt Joseph. 531Sij songen mijt graven gebraken stemmen, mer sij songen 532natuerliken sueten sanck, mer hij was recht als grave or- 533gelen onder die cleijne. Hier en bleef ic niet lange. My

534duchte, dat mijn geselscap hier niet en was, mer doch 535daer was grote genuechte. Ic hed daer geern geble- 536ven, mer nochtant had ic liever geweest bij mijnen suster- 537kens inden schonen bongart of bi mijnen cleynen apostelen. 538Doe dacht ic in my selven vort: ‘Waer moegen wesen die 539weduwen ende veduweren, die, na den dat sij die echt- 540scap besocht hebben, hem in reynicheiden onthalden heb- 541ben?’ Doe hoerden ic enen sanck, die wat cleynre was, 542mijt eenre myddelbaere stemmen. Doe sach ic in die myd- 543delste camer. Daer waren die weduwen ende veduweren. 544Daer waren wael hondert weduwen tegen enen weder, jae 545dusent, want selden vijnt men dat die manne weduwen 546blijven, mer die vrouwen dragen die crone vander wedu- 547wescap. Daer was Jhesus mijdden onder. Ons lieve Vrou 548was oec een weduwe, want en had Joseph niet doet ge- 549weest, onse lieve Here en had sancte Johannes sijn lieve 550moder niet bevalen. Doe vrachden ic hem: ‘Wat lude 551sijddij ende woe sijddij hier gecomen?’ Sij antwoerden: 552‘En wettij niet, wat lude wij sijn ende woe wij hier ge- 553comen sijn? Ende en heb-dij niet gelesen datter gescre- 554ven steet: Selich sijnt sie, die screien, want sij sullen ge- 555troest werden? Wij hebben gescreit ende hebben ons ont- 556halden naeden dat wij die echtscap besucht hebben. Ende 557nu werden wi getrost.’

558Doe hoerden ic van veerst een dat alre-suetste geluet ende 559een die alre-suetste stemme ende een die alre-suetste pip-559 560kens. Doe dacht ic: ‘Wat mach dat sijn?’ Doe quaem 561ic voer dat alre-overste kemmerkijn, dat was al om ende 562om beslaten. Doe clopten ic daer-voer. Doe vrachden sij 563mij: ‘Wie sijddij?’ Ic antwoerden hem: ‘Hier is Brug-563 564man! Die Here wil, dat ic van elker wat sien sal.’ Mer

565sij en wolden my daer niet in-laten; al hed ic daer tot 566noch-toe gestaen, sij en hedden my niet in-gelaten. Mer ic 567sach doer een retken. Daer sach ic Agnes, Katherijna, 568Barbera ende Ursula ende alle die-gene, die om die mijn- 569ne hoers lieven brudegoms gemertelosiert waren om oer 570reynicheit te behalden. Och, woe wonderliken waren die 571bruitten des lams versiert van den hoefden totten voeten! 572Ende woe wonderlike schoen dingen hadden sij om den 573hals! Doe vrachden ic hem: ‘Wat lude sijddij ende woe 574sijdij hier gecomen?’ Sij antwoerden: ‘En weettij niet, 575wat lude wij sijn? Ende en laet u niet verwonderen! En 576hebdij niet gelesen datter gescreven steet: Selich sijn sij, 577die reyn van [van] herten sijn, want sij sullen God sien?’ 578Die een seide: ‘Ic heb mijn kele af laten steken om mijn 579reynicheit te behalden.’ Ende die anderen seyden: ‘Ic579 580heb mijnen hals af laten houwen om mijn reynicheit te 581behalden.’ Ende sunderlynge seyden sij, sij hadden hem581 582laten villen om oer reynicheit te behalden. Daer was Jhe- 583sus midden onder ende Maria was daer oec midden onder 584als een maget der mechden ende spranck voer ende alle 585die mechden sprongen nae.

586Doe dacht ic voert: ‘Waer moegen die-gene wesen, die in 587die echt niet geweest en hebben ende nochtant quellick587 588gemact hebben butten die echt ende hebben hem bekiert 589tot penitencien?’ Doe sach ic in dat nederste huis. Daer 590sach ic Thaes, Plagia, Maria van Egipten ende Maria 591Magdalena als een capeteynster van hem allen. Ende 592Jhesus nam sij bij den arme als sijn lieve vriendijnnen. 593Doe vrachden ic hem: ‘Wat lude sijddij ende hoe sijdij 594hier gecomen?’ Sij antwoerden: ‘En hebdy niet gelesen:

595Selich sijn die vredsamgen ende die af-gelaten hebben, 596want sij sullen kijnder Gads geheiten werden? Wij heb- 597ben aver-gevloeit in die genuechte der werlt ende wij heb- 598ben af-gelaten ende hebben ons bekiert tot penitencien ende 599daer-om dancken wi nu onsen lieven Heren mijt vroliken 600herten.’ Doe vrachden ic hem: ‘En mach men u nu u 601groete lelike sunden wael verwitten ende voer-halden, die 602gij gedaen hebt?’ Doe spraken sij: ‘Neen, neen. Dat is 603nu al vergeeten.’

604Doe dacht ic voert: ‘Ic en vijnde ommer noch mijn lude 605niet. Hier moet noch ummers mer volcs wesen!’ Ic dach- 606te: ‘Waer moegen wesen die gebaren dwasen ende die 607onnoesel kijnderkens, die nae <den> doepsel gestorven 608sijn?’ Dese vant ic int voer-pertael. Daer was Jhesus 609midden onder, alsoe rechte mijnlike ende vriendelike recht 610of sij voel om sijnen wil geleden hadden. Doe vrachden 611ic hem: ‘Wat lude sijdij ende hoe sijddij hier gecomen?’ 612Sij antwoerden: ‘En weettij niet, wat lude wij sij<n>? 613Wij sijn die-gen, die dwaes gebaren sijn ende die kijnder 614die nae den doepsel gestorven sijn in onser onnoeselheit 615ende overmits den verdienste Cristi behalden sijn, recht 616als die propheet seit: Sij hebben dat begeerlike lant te-616 617vergeves ontfangen. Want somigen hebben hem laten doe- 618den ende somigen hebben heymelike penytencie gedaen 619ende hebben den hemel gestalen. Ende wij hebbent toe- 620vergeves, mer niet al te-vergeves. Want al en hebben wijt 621mijt onsen arbeide niet verdient, nochtant soe hevet onse 622lieve Here voer ons verdient.’ Sij en hadden niet verdient 623ende onse lieve Here en had hem niet meer gegeven dan 624dat sij gedoept solden sijn ende overmits den bloede Cristi 625solden sij behalden warden. Alst eens geviel dat men 626eenen vrachden die dwaes gebaren was, doe hij sterven

627solde, of hij bichten wolde, doe antwoerden hij: ‘God 628en sal my niet meer eyschen dan hij my gegeven en hevet.’ 629Wie had hem dat geleert dan die inwendige vonck des 630heligen Geestes, die in sijnre ziele wrachte? Want nye 631en had hem enich mensche een wijs woert hoeren spreken.631

 

* * *

 

632‘Gaet dan nu voer-bij herwarts’ ende besiet hoe dese632-635 633tafelen sijn bereit van Jhesum, die gebenedit is nu ende 634inder ewicheit. Amen.

 

635Deo gracias.

 

('s-gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, hs. 133 F 31; amsterdam, Universiteitsbibliotheek, hs. I.G. 25, fol. 50r-61r; antwerpen, Ruusbroec-Genootschap, hs. van Kasterlee, fol. 54r-57v.)


Vorige Volgende