Verspreide sermoenen
(1948)–Johannes Brugman–
Auteursrecht onbekend|
Regelnummers proza verbergen
| |
10 1Vanden Gueden Vrijdage2Die heilighe Kerke heeft huden hoer ambacht ghetreckt en-Ga naar voetnoot2 3de ghenomen van den exemplaer Cristi, daer-nae wy onseGa naar voetnoot3 4leven sullen richten ende corrigeren. Hier-om soe mach dit 5woert sijn des Vaders, die totter heiliger Kerken sprieckt 6dat God tot Moyses sprack: ‘Sich ende maeckt nae denGa naar voetnoot6 7exemplaer, dat dy op den berch ghetoent is.’ 8Nu sullen wy sien, als wy die passie overlopen hebben, wat 9huden die heilighe Kerke bedenckt ende <wat> dat betey-Ga naar voetnoot9 10kent nae den exemplaer Cristi.
11Dat ierste is, dat die altaren werden ghebloyt ende ont-Ga naar voetnoot11 12deckt. Dat altaer is Cristus, die huden van sijnen cleideren 13was bloet-ghemaeckt. Cristus hadde drierhande cleider. 14Die ierste waren mateerlike cleider. Van desen waert hyGa naar voetnoot14 15vanden ridderen ghebloet. Hier-af scrijft David: ‘Sy heb-Ga naar voetnoot15 16ben onder hem mijn cleider ghedeilt.’ | |
[pagina 82]
| |
17Hy hadde oec een ander cleet: dat was sijn lichame, dat 18was dat cleet der sielen. Van desen cleyde was huden die 19siele ghebloet ende beroeft ende was van hem ghelaten, alsGa naar voetnoot19 20hy voer hadde ghesproken. Daer-af scrijft sante Johannes: 21‘Hy neychde sijn hoeft ende gaf op sijnen gheest.’ 22Cristus hadde oec gheestelike cleider: dat waren die aposte- 23len, die Cristum cierden ende cleiden; want als Ysayas 24scrijft van Cristo: ‘Mit desen allen als mit enen ornamente 25salstu werden ghecleet.’ Van desen cleyderen waert hy ghe- 26bloet ende van hem allen ghelaten, als Cristus voer hadde 27ghesproken, als sante Johanne seecht: ‘Ghi sult ghescheiden 28werden ende my sult ghi alleen laten.’
29ɑ Ten anderen mael soe beweent die heilighe Kerke .iij. 30nachte ende .iij. daghe den doet ons lieven Heren ende 31maeckt donckernisse. Hier-mede ghieft men te verstaen, dat 32die sonne .iij. uren doncker was ende Cristus doet beween- 33de, of dat drierhande creatueren beweenden sijnen doet. 34Dat een was die eerde die beefde, ende die sonne die 35donckerde hoer, ende die enghelen <weenden>, als YsayasGa naar voetnoot35 36scrijft: ‘Die enghelen des vreden sullen bitterlike weenen.’ 37Die ierste creatueren sijn puer lichamlic, die anderen puer 38gheestelic, die derde sijn van desen tween ghemaeckt als 39die menschen, als waren die apostelen ende die heilighe 40vrouwen, die oec seer weenden. 41Ende die heilighe Kerke weenden oec, dat Cristus .iij. 42daghe ende .iij. nachte in den grave lach.
43ɑ Dat derde is, dat men die clocken niet en luydt. Dat is 44daer-om, want huden sweghen alle die clocken. 45Cristus hadde .xij. clocken: dat waren die .xij. aposte- | |
[pagina 83]
| |
46len. Die een clock brack: dat was Judas. Onder die an- 47deren was een grote clock: dat was sante Peter, die totGa naar voetnoot47 48enen mael boven die enghelen luyde, doe hi sprack als 49sante Matheus scrijft: ‘Du biste Cristus, des levendighen 50Gods Soen.’ Dese clock verloer hoeren klanck, doe hi 51Cristum loechende. Ende oec alle die ander apostelen, 52want sy lieten CristumGa naar voetnoot52. 53Een clocke was oec: dat was Cristus selve, die in sijnen 54leven niet af en liet van luyden, dat was van predicken. 55Ten lesten waert dese clocke opverhaven in dat clockhuysGa naar voetnoot55 56des crucen. Daer gaf hi enen sueten klanck in den oren 57des Vaders, doe hi sprac: ‘Mijn God, mijn God, waer- 58toe heefsdu my ghelaten?’ Hy gaf oec een luyt derGa naar voetnoot58 59groter mynnen, doe hy sprack: ‘Wijf, siet hier 60dijnen soen.’ 61Hy gaf oec een luyt der groter pijnen in die oren alle der 62lude, die daer by-waren; hier-af scrijft Jheremyas: ‘O 63ghi alle, die over die weghe gaen, merckt ende besiet of 64enyghe pijn is, die mijnre pijnen ghelijckt.’ Dese clocke 65die luyde of sy riep alsoe voel, dat sy heesche waert ghe-Ga naar voetnoot65 66maeckt; hier-af scrijft David: ‘Ic hebbe ghepijnt gheroe-Ga naar voetnoot66 67pen, ende mijn kele is heesche ghemaect.’ Ten lesten 68brack dese klock, ende te .v. steden waert sy doer-ghe-Ga naar voetnoot68 69boert, ende doe sweech sy ende ten lesten verloes sy hoeren 70klanck. 71Een ander clock was oec: dat was Maria, die alsoe suet 72luyde, dat sy den Soen Gods van den hemel dede comen, 73doe sy sprack: ‘Siet die deerne des Heren.’ Sy luyde oec 74alsoe suet, dat sante Johannes hem verblijde in sijnre moe- 75der lichame. Dese clocke waert huden mitten sweerde des | |
[pagina 84]
| |
76rouwen doerboert, daer-af scrijft Lucas, ende daer-van 77verloer sy hoeren klanck. 78Een ander clock was oec: dat was die ghemeynschap alre 79creatueren. Dese gaf drierhande gheluyt. Want sy pre- 80dickde die macht Gods, van hoere groetheit; Gods wijs- 81heit, van hoere ordininghe; ende Gods guetheit, van hoere 82orberlicheit. Dese clocke sweech huden, alsoe voele datGa naar voetnoot82 83sy te-male ghescheynt was. Hier-af seecht sante Bernaert:Ga naar voetnoot83 84‘Van deser sunden nam wonder ende vreyse die ghemeyn-Ga naar voetnoot84 85schap alre creatueren, ja dat sy wel-nae tot hoere iersterGa naar voetnoot85 86duysternisse waer comen.’ Daer-om oec die phylosophen, 87doe sy saghen, dat die sonne verghinck teghen natuer, doeGa naar voetnoot87 88spraken sy: ‘Die ordeninghe der natueren sal verghaen, 89of die elementen lieghen, of si sijn ghebonden, of God der 90natueren lijdt ende die elementen hebben compassie over 91hem.’
92ɑ Dat vierde is, dat men huden die tafel slaetGa naar voetnoot92. 93Dat beteykent dat roepen des crucen, dat riep over die 94quaetheit der Joden ende over die ontscholt Cristi. TenGa naar voetnoot94 95anderen mael beteykent ons dat roepen des bloets, ende 96dat riep mit ons ende teghen ons. Mit ons riept ende ey-Ga naar voetnoot96 97schet ontfermherticheit van den Vader; hier-af seecht 98sante Pauwels: ‘Ghi sijt gheghaen totter stortinghe des 99bloets, dat bat seecht dan Abels bloet.’ Dit bloet roeptGa naar voetnoot99 100oec teghen ons sunderen, als Job seecht: ‘Eerde, en be- | |
[pagina 85]
| |
101decke mijn bloet niet, noch mijn roepen en moet in dyGa naar voetnoot101 102vijnden stat te sculen.’ Dat bloet Cristi dat is verborghen 103in hoere memorien, want sy en hebben sijns egheen ghe- 104denckenisse in hoere verstentenissen, want sy en hebbenGa naar voetnoot104 105hem in egheen meditacie of ghepeyns of oec in hoerenGa naar voetnoot105 106wille, want sy en hebben egheen devocie of ynnicheitGa naar voetnoot106. 107Ten anderen mael: die luyt der tafelen beduyt dat schen-Ga naar voetnoot107 108delike roepen, dat in der hellen was. Want doe Cristus 109die helle ende die poerten der hellen te-brack, doe riepenGa naar voetnoot109 110gheweldelike die enghelen: ‘Ghi princen, duet op u poer-Ga naar voetnoot110 111ten, want die coninc der glorien sal daer in-ghaen.’ Die 112heilighe vaders die jubeleerden, ende die verdoemden 113weenden, ende die duvelen die huylden. Aldus was die 114gheluyt ghemenghet van den-ghenen, die daer weenden 115ende die hem verblijden. Hier-om is ghescreven dat nyement 116en mochte bekennen dat roepen ende dat wenenGa naar voetnoot116. 117Ten derden mael soe slaet men die tafel om te wecken die 118bedruefenisse ende rouwen, want huden soe swijcht die 119heilighe Kerke van allen sanghe der blijtscappen ende 120maeckt sanck des rouwen. Die clocken swijghen, ende die 121tafelen, die voer die clocken luyden, sijn die lamentacien,Ga naar voetnoot121 122dat is die yamersanckGa naar voetnoot122.
123ɑ Dat vijfde is, dat wy die passien der heilighen be-Ga naar voetnoot123 124ghaen mit blijtschappen, mer die passie Cristi beghaen wy 125mit droeffenissen. Ende dit is die sake waer-om: die pas-Ga naar voetnoot125 126sien der heilighen die leden sy om hoers selfs wille ende | |
[pagina 86]
| |
127omdat sy daer-mede verdienden dat ewige rijcke; ende 128daer-omme verblijden wy ons mit hem, want sy totter 129vrouden comen sijn. Mer Cristus en waert niet om sijnenGa naar voetnoot129 130wille ghedoet, mer om onser sunden wille te verdrijven. 131Het is oec een ander sake, waer-om dat wy weenen sul- 132len. Want die eerde beefde ende weende; die sonne 133weende, doe sy doncker waert. Die vrouwen ende die apos- 134telen weenden: sante Peter weende, Maria weenden, die en- 135ghelen weenden, Cristus selver weenden, als Ysayas scrijft. 136Hadt moeghelic gheweest te spreken, die Vader, doe hyGa naar voetnoot136 137sach sijnen Soen alsoe jamerlike ende onweerdeliken han-Ga naar voetnoot137 138delen, solde hem bedrueft hebben. Onder alle desen, die 139hem aldus jamerliken hielden, en solde billics nyementGa naar voetnoot139 140verblijden.
141ɑ Dat sesde is, dat die misse huden en heeft beghynne 142noch eynde: tot enen teyken, dat die-ghene, die onse be- 143ghinne ende eynde is, van ons is ghevaren. Die-ghene oec, 144die in tribulacien is, die en behoeft egheenre benedixien, 145mer hy behoeft compassien: daer-omme en singhet men 146niet Benedicamus. Die misse en heeft oec gheen myddel,Ga naar voetnoot146 147want die hostie en wort niet gheconsacreert: om dese sake, 148want die ghewaer hostie is huden den Vader gheoffertGa naar voetnoot148.
149ɑ Dat sevende is, dat wy dryewerf knyelen voer dat 150cruce: daer-om, dat wy den-ghenen eeren, die doer ons 151driewerf waert bespot: van Herodes, die Cristum een 152witte cleet aen-dede; van den ridderen, die hem mit doer- 153nen croenden; ende van den Joden in menigherhande 154manieren. | |
[pagina 87]
| |
155Wy doen oeck dat ambacht in gryexscher tongen ende inGa naar voetnoot155 156latijn. Want dese .ij. tonghen beden Cristum aen. EndeGa naar voetnoot156 157die Hebreusche tonghe swijcht, want sy en gheloeft niet 158aen Cristum.
159ɑ Dat achde is, dat wy voer dat cruce op die eerde ne- 160der-vallen ende cussen dat cruce. 161Want Cristus waest, die hem totter eerden neychde omGa naar voetnoot161 162onsen wille, doe hy die menscheit aen-nam. ‘Hy ghinckGa naar voetnoot162 163hem selven uut,’ seecht Paulus, ‘ende nam aen eens 164knechts forme.’Ga naar voetnoot164 165165 Hy neychde hem oec ter eerden, doe hi mitten menschen 166wanderden: ‘Hy is op der eerden ghesien ende heeft mit-Ga naar voetnoot166 167ten menschen ghewandelt.’ 168Hy is overmits der doet ter eerden ghecomen ende oecGa naar voetnoot168 169doer der eerden ghevaren. Hier-af sprieckt Cristus, alsGa naar voetnoot169 170Salomon scrijft: ‘Ic sal doer dat nederste deel der eerdenGa naar voetnoot170 171ghaen, ende sal sien alle die daer slapen, ende wille ver- 172lichten alle die in den Here hopen.’
173ɑ Dat neghende is, dat die heilighe Kerke huden bidt 174voer alle die menschen. 175Ende <die> reden waer-om: want Cristus was huden 176herde ghenadich in spreken, doe hi sprack, als Lucas 177scrijft: ‘Vader, vergheeft hem, want sy en weten niet wat 178sy doen.’ 179Hy was oec herde mylde int gheven, want om een cleyneGa naar voetnoot179 180bede ghaf hy den moerdenaer dat hemelrijck. | |
[pagina 88]
| |
181Hy was oec herde mylde int verloesen, want hi gaf daer- 182omme alle sijn bloet. 183Hier-om soe is die heilighe Kerke oec mylde in bidden 184ende ghenadich in sparen.
185ɑ Dat tiende is, dat alle guede kersten-menschen pleghen 186huden alle die kerken ende die altaren te visenteren, endeGa naar voetnoot186 187het sijn .iij. saken waer-omme. 188Die ierste is: want dese visentacie beteykent dat vanden 189<grave>, of visitacie der apostelen ende der heiligher vrou- 190wen, die sy deden ten grave ons Heren. 191Die ander is Cristus: want hy visenteerde huden alle die 192heilighen die van aenbeghinne der werelt gheweest heb- 193ben, doe hy totter hellen voer. 194Dat derde is: die heilighen sijn huden herde mylde, want 195sy sijn als op desen dach van den kerker verloest, ende 196in dat hemelsche rijcke verhoecht.Ga naar voetnoot196 197Hier-om dan soe vysenteren die guede lude die heilighen, 198die verloest sijn ende in hemelrijck verhoecht: dat sy hemGa naar voetnoot198 199verwerven aen den mylden Cristum dat ewighe rijcke. 200Dat gonne ons die Vader ende die Sone ende die heili- 201ghe[ghe] Gheest. Amen.
(gent, Universiteitsbilbiotheek, hs. 1301, fol. 186r-191v) |
|