Verspreide sermoenen
(1948)–Johannes Brugman–
Auteursrecht onbekend|
Regelnummers proza verbergen
| |
7 1Een schone collacie op den Pinxtedach2Huden soe sullen wi beghaen ende vieren mit werdigerGa naar voetnoot2 3innicheit ende mit inniger devocien die hoege feest desGa naar voetnoot3 4heiligen Geest. Want of wi die feesten der heiligen mitGa naar voetnoot4 5alre devocien sijn schuldich te vieren, wie voel meer danGa naar voetnoot5 6sijn wi sculdich mit weerdiger innicheit of devocien hoe-Ga naar voetnoot6 7chelic te beghaen die weerdige feest des-gheens, die der 8heiligen heilich-maker is. 9Beda die heilige leerre seecht, dat wi die feest des hei-Ga naar voetnoot9 10ligen Geest mit weerdicheit begaen, als wi ons altoes alsoe 11vlitigen te leven, dat den heiligen Geest ghelieve endeGa naar voetnoot11 12genoeghe sijn woeninge in ons te maken. Dat geschiet, alsGa naar voetnoot12 13wi in allen tijden, steden ende saken besorghet sijn, hoeGa naar voetnoot13 14dat wi hem mochten behagen, ende vliteliken mochten 15schuwen ende huden daer wi hem in mochten mishagenGa naar voetnoot15 16of daer wi sijn gracie mede mochten verliesen. Soe sal 17hem, kinderkens, altoes ghelieven bi u te wesen, mit sijnre 18gracien ende ghenaden u sterckende, ende vervullende u 19herte mit overvloedicheit alles guets. Ende hi sal onse be- | |
[pagina 68]
| |
20gheerte ontfuncken mitten vuer sijnre liefden om te suekenGa naar voetnoot20 21die vermeringe sijnre gracien: want dat is een seker teiken 22der bewisinge des heiligen Gheest, dat wi stedelic beghe-Ga naar voetnoot22 23ren dat sijn gracie in ons vermeerret werde, ende eenre 24iegeliker gracien of gaven werdicheit ende dancbaerheitGa naar voetnoot24 25bewisen [de], soe-dat sijn gracie ghelieve bi ons te bliven 26ende in ons te woenen. 27Hier-om dan, ist dat wi die weerdighe feest des heilighen 28Gheest mit weerdiger inn<i>cheit willen begaen, soe sullen 29wi onse ghemoede alle-wege op-richten in den hemel, datGa naar voetnoot29 30is: onsen wille, meininghe ende begheerte altoes aftrecken 31van deser besmetteliker suntteliker ydelheit deser vergen-Ga naar voetnoot31 32ckeliker dinghen, op-dat wi mitten apostel moegen spre- 33ken: ‘Onse wanderinge is in den hemel.’ Want dan isGa naar voetnoot33 34onse wanderinge in den hemel, als onse wille, meyninge 35ende begheerte op-gherichte is om te volbrengen dat wael- 36behagen des Heren in allen saken sonder versinnen, endeGa naar voetnoot36 37dat wi ons vliteliken hueden dat wi te gheenre tijt coen enGa naar voetnoot37 38sijn te dencken of te spreken daer wi sijn gracie mede 39mochten verliesen of daer ic onbequame mochte werden 40meerre gracie te ontfangen, ende dat wij onsen lichaem 41onderdanich maken den geest overmits haldinghe der god-Ga naar voetnoot41 42liker ghebode, welke gebode al in tween sijn besloten: 43als dat wi God lief-hebben boven al ende onsen naestenGa naar voetnoot43 44gelijc ons selven, soe-dat wi hem doen als wi wolden dat 45hi ons dede. Want hier-mede wort ons op-gerichte ghe- | |
[pagina 69]
| |
46moede vast-ghemaect ende ghestedicht in die begheerte 47der hemelscher dinghen.
48Nu sullen wi merken .iij. dingen, die die heilighe GheestGa naar voetnoot46 49in ons werckt. 50Ten iersten: wemoedighe berouwelicheit, ende dit is datGa naar voetnoot50 51beginsel waere bekeringhen. Ende dat dit die heilighe 52Gheest in ons wirckt ende niet onse geest, dat tuycht re-Ga naar voetnoot52 53den ende alle die heilighe scriftuer-exempel. Want alsoe 54een mensche, die van natueren calt is, bi hem selven nietGa naar voetnoot54 55en can verwermt werden ten-si dat hi bi tvuer coemt: des- 56ghelijcs soe en mach ons geest, die overmits dat hi den 57sunden aenhanget calt gewoerden is, niet werm en wortGa naar voetnoot57 58in godliker liefden ten-si dat hi mitten vuer der gracien des 59heilighen Gheest ontfunckt wort tot wemoediger berou- 60welicheit ende tot vuericheit der penitencien. 61Ten anderen male werct hi in ons: innich ghebet, soe-dat 62hi ons duet suchten ende bidden om verghiffenisse onser 63sunden, ende ingheestet ons tot betrouwen van hopingeGa naar voetnoot63 64der verhoeringe. 65Ten derden mael werct hi vergiffenis der sunden, ende 66dat overmits der mynnen. Want als die apostel seecht, 67‘God is een verterende vuer,’ dat is: hi verteert in ons den 68roest der sunden overmits inwerkinge des heilighen Geest, 69die een vuer is. Ende dit geschiet als wi die sunden laten, 70niet van dwanghe der noet, als van anxte der pijnen, mer 71van godliker liefden. Want die rouwe, die uut mynnenGa naar voetnoot71 72coemt, verdient volcomen vergiffenisse der sunden: ‘want 73die mynne bedeckt die voelheit der sunden’, als Petrus 74seecht. | |
[pagina 70]
| |
75Ende dese drie voerseecht werckt die heilige Geest in onsGa naar voetnoot75 76om alle sunden te verdriven.
77Nae den woerden sante Bernaerde, soe werckt hi noch 78drie anderen in ons om guede werken te werken. 79Ten iersten mael soe vermaent hi die memorie quade ge- 80dachten te veronwerdigen ende guede ende godlike din-Ga naar voetnoot80 81ghen stedeliken in der memorien om te keren ende daer-Ga naar voetnoot81 82mede becommert te sijnGa naar voetnoot82. 83Ten anderen mael leert hi ende onderwijst die reden, op-Ga naar voetnoot83 84dat si niet en dwael. 85Mer ten derden mael ontsteect hi den wil of die mynne 86des menschen om te werken dat guede. Want dat guede 87te dencken, te weten ende te verstaen en hilpt ons niet, 88ten-si dattet overmits den gueden wil te-werck gebrachtGa naar voetnoot88 89werde. Want, als Bernardus die suete leerre seecht: 90‘Dat in-spreken des heiligen Geest is daer-om ende daer- 91toe, dat hi sijnen godliken vrede moege storten in die her- 92ten der geloeviger menschen ende daer-in rusten.’ Daer- 93om seecht die prophete: ‘Ic sal hoeren wat die Here 94spriect in mijnre sielen, want hi spriect vrede in sijnen 95knechten.’ Ende dese vrede coemt daer-van, dat hem die 96mensche geheelike bekeer van allen sunden ende van alletGa naar voetnoot96 97dat Gode contrarie is, ende dat hi mit enen onveynsdenGa naar voetnoot97 98herten die doecht gensselike aengripe ende te-werc set.Ga naar voetnoot98 99Hier-van ist dat die heilige vader Bernardus spriect ende 100seecht aldus: ‘Het sijn menschen,’ seecht hi, ‘die vol sijn 101godlics troest.’ 102Mer nu ist te sien, hoe die mensche is of wesen sal, die 103vol is godlics troestes. | |
[pagina 71]
| |
104Aldus-danich sal hi wesen, dat hi sijn leven beter, aen-Ga naar voetnoot104 105dechtelic ende nernstelic: soe wat dat hi vint in sijnre ver-Ga naar voetnoot105 106stentenisse Gode te mishagen, dat hi hem geheellic [hem] 107daer-van keer. 108Ende als hi iet ghewaer wort in sijnen begheerliken willeGa naar voetnoot108 109dat tot suntteliker neyginge of begheerlicheit hoert, dat 110hi dat sterckelike verdruckende si, ende in hem niet rusten-Ga naar voetnoot110 111de en laet. 112Ende als hi in sijnre memorien hevet becommernis die on-Ga naar voetnoot112 113nutte ende suntelic sijn, dat hi daer-van te-hants gheheel-Ga naar voetnoot113 114like laet ende becommer hem mit gueden ende godlike 115dinghen. 116Alsoe coemt die mensche tot vrieheit ende puerheit der 117consciencien, soe-dat hi is vol godlics troestes ende waelGa naar voetnoot117 118gemoedet, dat is: hi is sterck van ghemoede in allen din- 119ghen, die God op hem verhenget. Ende hi is vroelic endeGa naar voetnoot119 120vol blijtscappen, dat is: hi is een mit Gode, want wie een 121mit Gode is, en mach nummermeer bedroeft werden. HiGa naar voetnoot121 122is willich ende milde van herten, sich selven gheheellike 123onderwerpende Gode ende onder allen menschen, mit enen 124willigen ghemoede bereit te doen soe wat dat totter eeren 125Gods behoert ende tot stichtinge sijns naesten. Hi is ‘bor-Ga naar voetnoot125 126tot Gode in den ghebede, begherende ontbonden te wesenGa naar voetnoot126 127nende in den geest.’ ‘Dach ende nacht is hi denckende inGa naar voetnoot127 128die ewe des Heren. Hi op-richt beide hande ende herte 129ende met Cristo te sijn.’ Hi is een vlitich ende een sorch- | |
[pagina 72]
| |
130voldich bewaere sijnre consciencien, ende hi is een innichGa naar voetnoot130 131naevolger der doecht. Die discipline is hem minlic, datGa naar voetnoot131 132vasten is hem suet, dat waken in den gebede dunct hem 133cort, die wreetheit ende die strengicheit der disciplinen of 134die swaerheit des geesteliken levens is hem een vermakinge.
135Hier-teghen sijn ander menschen, die hoere consciencien 136niet en achtenGa naar voetnoot136. 138Dat ierste quaet, dat si aen hem hebben, dat is een hover- 139dighe traecheit, ende die maecten menschen slapGa naar voetnoot138. 140Ende dit is dat ander quaet, dat hem volget: ende is ge- 140heiten lauheit. Want wemoedicheit oprichtet gemoedeGa naar voetnoot140 141overmits rouwe tot vuericheit der penitencien, mer cleyn- 142moedicheit nederwerpt den mensche in een lauwicheit der 143slappicheit, soe-dat hi niet guets en derre beghinnen of oecGa naar voetnoot143 144opsettenGa naar voetnoot144. 145Dat derde quaet is: hi ontbriect alle-weghe onder derGa naar voetnoot145 146boerden, want als men hem vermaent, soe wort hi ver-Ga naar voetnoot146 147stuert, ende uut hoverdiger opgeblasenheit sijns grontsGa naar voetnoot147 148suect hi ghetuech, niet dat hi hem beteren moege, merGa naar voetnoot148 149om-dat hi biten ende te-riten moege den-ghenen die sijnGa naar voetnoot149 150quaet hevet gheopenbaert. Hi is traech ende onwillich tot 151allen guede. Hier-om is hem noet, dat hi gheslagen endeGa naar voetnoot151 152geprekelt werde ghelijc een trage ende onwillige beest,Ga naar voetnoot152 153mit roeden ende mit spoeren: biden roeden sal men ver- 154staen die mynlike vermaninge, ende biden spoeren dieGa naar voetnoot154 155scherpe correxcieGa naar voetnoot155. | |
[pagina 73]
| |
156Dat vierde is: ledige lichticheit, ende sijn droefheit isGa naar voetnoot156 157cleynmoedicheit. 158Ten vijfden mael: sijn conpunccie of beweghen of berue-Ga naar voetnoot158 159ren is selden ende cort, want hi en heefter gheen bi-blivenGa naar voetnoot159 160bi. 161Ten sesden: sijn wanderinghe is lauweGa naar voetnoot161. 162Ten sevenden: sijn ghepeins is beestelic. Dan is dat ge-Ga naar voetnoot162 163peynse beestelic, als een mensche niet en weet wat hi 164denckt. 165Ten achten: sijn gehoersamheit is sonder innicheit, sijn 166gebet sonder aendechticheit. 167Ten lesten: sijn lexe is sonder stichtinge ende onsmakelic,Ga naar voetnoot167 168want wat dat hi hoert, dat gaet voer-bi sonder vrucht. 169Om dese voerseide quade te ontgaen, soe hebben wi noet 170sonder onderlaet innichliken te roepen: ‘Coem, heilighe 171Gheest, ende vervulle die herten dijnre geloeviger, ende 172ontfunct in hem dat vuer dijnre liefden.’ In desen woer- 173den sullen wi twe dinghen merken: een is crechticheit of 174stercheit, ende dit bidden wi als wi segghen: ‘Vervulle 175die herten dijnre geloeviger;’ dat ander is sorchvoldicheit: 176dat bidden wi als wi segghen: ‘Ontfinct in hem dat vuer 177dijnre liefden.’
178Hier-om dan is dat ons die heilige vader sante Bernaert 179vermaent, dat wi <die> feesten des heiligen Geest mit 180uutnemeliker innicheit ende devocien sullen begaen: datGa naar voetnoot180 181is met vlitiger, vuerigher oetmoedicheit. Want hi alleenGa naar voetnoot181 182rustet opten oetmoedighen, ghelijc als hi selve seecht doer | |
[pagina 74]
| |
183den prophete Ysayas: ‘Op wien sal rusten mijn Geest 184dan op den oetmoedighen ende die des Heren reden ont-Ga naar voetnoot184 185faet.’ 186Ons is noet te merken, hoedanich die oetmoedicheit wesen 187sal, waer-bi dat die heilighe Geest op ons ruste ende sijn 188woeninghe in ons make. Siet, die sal aldus-danich wesen, 189dat wi stedeliken ende sonder onderlaet merken ende 190claerliken leeren bekennen die menichvoldicheit onser ghe- 191breken ende ons ontblivensGa naar voetnoot191.
(gent, Universiteitsbibliotheek, hs. 1301, fol. 169v-177r) |
|