Logo DBNL
Verspreide sermoenen (1948)

Verspreide sermoenen

(1948)–Johannes Brugman–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

6 1Van der mynnen Gods

2‘Kint, ghef mi dijn herte.’ Ende hier-om soe seecht ende 3vermaent ons die godlike mynne altoes, ende en laet num-3 4mermeer een oghenblic lanc van den kerstenen menschen 5van binnen te vermanen, nemt hi hem selver anders wel5 6waer, ende seecht: ‘Kint, ghef mi dijn herte.’

7Ic bid u dan, alre-liefste, ‘gevoelt van Gode in guetheiden,7 8ende in eenvoldicheiden uwes herten sueckt hem.’ Een 9reyne herte, ontfenclic der godliker gracien, dats als een 10claer doerschinende lampe, vervult mitter edelre balsem 11der gotliker gracien, altoes een eerlike liechte ende vue-11 12richlic borne voer den hoegen werdigen throen des alre-12 13mynlicsten Jhesu, tot sijnre ewiger eeren.

14Want die alre-mynlicste God [die] alsoe grondelosen 15guet is ende alsoe volcomen ende vol van allen begeer-15 16licheiden, dat, al hadde een guet mensche alles dinges16 17wonsche, hi en mochte God niet bat nae sinen wille won- 18schen dan hi is.

19Och, of ghi eens van al uwen leven mochte smaken der19 20alre-minlicster milster natueren der guetheit Gods! Voer- 21waer ende sonder twivel wi solden voel anders van herten21

22voelen. Want die grondelose godlike mynne die is alsoe 23ongemetelike vol ende overvloyende in wesen der guetheit, 24dat se hoer niet onthalden en can, si en moet altoes tot in24 25ewicheit uutvloyen mit allen gueden ende sunderlinge in25 26deser tijt met sijnre gracien, een ewelic herte instortende26 27na sijnre ontfenclicheit. Want dan die overvloiende vol-27 28heit der guetheit Gods dwinget die godlike mynne dat se 29uutvloyen moet, alsoe dat se niet onthalden en can: hier- 30om soe sueckt se altoes bequame ende ontfenclike vaet30 31der menscheliker herten, daer si hoer uutvloyende ghenade 32in-storten mach.

33Ende si is oec uutermaten milde, alsoe dat, waer hoer 34enige woninge bereit is overmits eens vredesamen suveren34 35herten, soe en can se niet een oghenblic lanc hoer onthal- 36den, si en moet daer-in comen wonen. ‘Ende daer-om 37begheer ic dijn herte, niet dat ic des iet te doen hebbe,37 38mer uut puerre mynnen ende uut grondeloser guetheit, 39op-dat ic mi selven, met al dat ic ben, di ende dinen her- 40ten moege gheven.’

41Och, hoe wel mercte dat die prophete David daer si41 42seecht: ‘Bereit is mijn herte, mijn God, bereit is mijn 43herte, God mijns herten ende God mijn deel in ewichei- 44den.’ ‘God mijns herten,’ spriect hi, ‘lieve Here, allen 45creatueren ontreck ic mijn herte, ende di alleen gheve ic 46mijn herte, ende du alleen ghevest genuechte mijnen her-46 47ten, ende du alleen moegest genueghen mijnen herten; al 48ander dinghen en moeghen niet genoech wesen mijnen 49herten.’

50Op-dat ghi dan, alre-liefste, gherne ende mit gehelen toe- 51keer u herte moeget gheven der godliker guetheit ende 52mynne, soe moegedi merken vijf manieren, overmits dat52 53die ewighe godlike mynne staet nae uwen herten ende be-53 54geert dat, op-dat si dat moeghe beghaven ende vervullen54 55mit hoer selven ende met al dat si is.

56Ten iersten soe heist die gotlike mynne overmits hoeger56 57werdicheit dat menschelic herte, dat men hoer dat biede. 58Ten anderen male, ist sake dat mens hoer niet bieden en58 59wil om den heische hoere hogher werdicheit, soe bidt die59 60godlike mynne overmits hoere grondeloser guetheit, dat 61men hoer dat herte gheve.

62Ten derden male, ist saeck dat men hoer dat herte niet 63gheven en wil om dat bidden ende begheren hoerre gron- 64deloser guetheit, soe maent die godlike minne overmits 65hoere rechtverdicheit om dat herte, want ment hoer schul-65 66dich is dat men hoer betale.

67Ten vierden male, ist sake dat mens hoer niet betalen en 68wil om dat maenen hoere rechtverdicheit, soe dinghet die 69godlike mynne overmits hoer overvloyende mynne ende 70mildicheit om dat herte ende wil dat coepen.

71Ten vijfden male, ist sake dat mens hoer niet vercoepen 72en wil om-dat hoer mynlike mildicheit daer-om dinghet,72 73soe slaet die godlike mynne hoer almechtige hant daer-aen 74ende wil dat herte mit ghewalt nemen.

 

75Ten iersten soe sal een devoet mensche, die gherne sijn 76herte ende sijn hertelike mynne Gode gheven ende ver- 77enigen solde, die sal aen-sien ende aen-merken die hoge

78ontoeghenclike weerdicheit ende edelheit Gods, die alsoe 79groet is, dat, als sunte Gregorius seecht, ‘al dat men van 80hoecheiden, groetheiden, moegentheiden, edelheiden ende 81werdicheiden van Gode segghen of scriven mach: in-dien81 82dat ment seggen of scriven mach, soe ist der werdicheit 83Gods onwerdich[eit].’

84Aldus dan soe heist die hoghe werdicheit Gods, dat men 85hoer uut grondeloser reverencien ende uut der alre-oetmoe- 86dichster werdicheit ende uut der werdichster oetmoedicheit86 87vriewillich biede dat herte mit al sijnen crachten.

 

88Ten anderen male soe sal een devoet mensche, die gherne 89onsen lieven Here sijn hertelike mynne ende sijn herte 90gheven ende verenighen solde, aensien ende merken die 91grondelose uutvloiende guetheit Gods, die alsoe gronde- 92lose is, dat, hoe dat si meer uutvloiet van guetheiden, myn-92 93nen ende ghaven, hoe dattet hoer genuechliker is ende 94meer lustet uut te vloeyen. Ende si en achtet niet oec, 95hoe groetelike dat men hoer misdaen hevet ende hoe voel 96datter sunden geweest hebben. Ist sake dat se bequaem-96 97heit vint in ons, soe lust hoer die sunden te vergeven, want 98hoer verlanghet nae meerre gracien ende ghenaden uut te98 99vloeien.

100Dese grondelose gotlike guetheit is oec alsoe edel ende 101puer, dat si in ghenen dinghen noch in ghenen van allen 102hoeren werken in gheenre wijs hoer selver of hoer selfs 103orber iet sueckt; want si niements te doen en hevet, mer103 104uut vrier guetheit ende uut puere mynnen ist hoer genue-104

105chelic hoer guede voert te gheven ende mede te deilen,105 106ende mit gaven ende mit gracien uut te vloeyen, ende 107barmhertige ghenade ende mynne ende over te bewisen107.

108Want se dan aldus grondelosen guet is, op-dat se hoer 109grondelose guetheit moege in des menschen herte storten, 110soe bidt si ende begheert alte begherlick van den innighen110 111menschen om sijn herte. Ja, al waren alre heilighen ende 112gueder menschen begherten in-een vergadert, die si ie112 113voer Gode storten, soe en sijn <si> altemale te-gader al- 114soe vuerich ende innich niet, als die guetheit Gods hertelic 115bidt ende begheert van enen gueden mensche, dat hi hem 116geve sijn herte uut puere mynnen. Ende dit is der innigher 117sielen alsoe seer genuechelic, dat God aldus grondelosen117 118guet is, dat die siele meer begheert ende hoer bat smaect118 119die salicheit ende dat wel-varen Gods dan hoer selfs sali- 120cheit ende wel-varen, ende dat hoer meer lust te doen 121Gods wil dan hoer selves wil.

122Aldus dan soe bidt ende begheert die grondelose guetheit 123Gods, dat men hoer uut puere mynnen gheve dat herte 124met al dattet is.

 

125Ten derden male soe sal een devoet mensche, die gherne 126Gode sijn herte ende sijn hertelike mynne gheven ende 127verenigen solde, die sal aensien ende merken die strenghe 128rechtverdicheit Gods, hoe strengelic ende scerpelic dat se 129ons maent om al dat wi hebben, dat is om al onse ge- 130dachten ende begheerten, woerden ende werken; ende sun- 131derlinge maent si strengelic om onse herte, daert al uut-131 132comt ende dattet princepaelste van den mensche is. 133Ende wel te-rechte maent ons die rechtverdicheit Gods

134strengelic om onse herte, want het is recht ende redelic, 135dat enich meister ende wercman neme van sinen werke135 136arbeits-loen. Ende onse lieve Here die hevet alsoe menich 137meisterlic scoen wercke ghemaect, als hemel ende eerde137 138ende al datter in is, om des menschen wil ende om ver-138 139dinghet loen, als om dat herte des menschen. Ende op-dat 140die mensche uut ondancbaren herten niet segghen en dor- 141ve, dat Gode dese werken gheen arbeit gecost en hebben, 142want ‘hi sprac ende si worden al ghemaect:’ hier-om is 143die Gods-soen, die gotlike mynne, uut sijns selfs vader- 144lande in ver ende vremden lande ende in groter elleynde 145gecomen, ende hevet om dat herte der menscheliker sielen 146drie ende dertich jaer lanc uuter-maten seer trouwelike 147gedient, ende heeft om hoer alsoe menichvoldelicke pijn- 148like bangicheit geleden in allen sijnen heilighen leden, en-148 149de ten lesten dat sijn over-heilige herte scoerde ende sterf149 150enen den alren-schendelicsten doet: dat, soe-als die leerres150 151segghen, dat al die herten, die ie geworden, die swaerheit151 152ende pijne des arbeits noch verstaen noch begripen en 153connen. Voer desen arbeit en begheert hi anders niet te153 154loene dan dat herte der inniger sielen.

155Ende op-dat hem dat herte ommer niet ontoghen of ont-155 156ghaen en solde, soe hevet hi sijns selfs herte voer der sie- 157len uut-gheleecht, op-dat die siel hem sijn herte solde we-157 158der-betalen. Ende dit uut-Iegghen geschieden, doe sijn 159over-heilighe herte doersteken waert, daer als sinte Paulus 160af seit, dat ‘daerin verhuedt sijn alle schatten der wijs-160 161heit’. Ende doe vervulde hi dat die wise man seecht: 162‘Hi sal sijn herte gheven in die volbringinge sijns wercks:’

163dat was int einde sijns levens, doe hi sprac: ‘Het is al 164volbracht.’

165Dit is den devoten herten een alte sueten jubelis, dat die165 166strenge godlike rechtverdicheit hoer van hoere godliker 167mynnen alsoe hevet laten bewegen, dat se alsoe groten ar- 168beit om alsoe luttel loens ende voer alsoe swaren arbeit 169ende dienst wel laten ghenuegen. Ende daer-om soe dunckt169 170den mynnenden herten seer recht ende redelic, dat die 171godlike rechtverdicheit alsoe strengelic in-maent des men- 172schen herte mit allet dattet opt alre-uterste hevet ende172 173vermach. Want dat mynnende herte bekent ende belijt, 174dat al die herten, die ie geworden, den alren-guedertie- 175rensten Jhesum niet betalen en moegen sinen alren-myn- 176sten arbeit, die hi ie ghedede om des menschen wil, daer- 177om want hi soe ongemetelike werdich was, die dat dede.

178Aldus dan soe maent ons die rechtverdige Jhesu, dat <wi> 179uut wel-behagen ende uut mynnen der rechtverdicheit si- 180nen arbeit mit onsen herten ende mit allet dat wi vermoe- 181gen sullen wel betalen: mit bekennen, mit belien oetmoe- 182delike, dat wanneer wi al gedaen hebben nae onsen uter- 183sten vermoegen, dat wi dan nae Jobs woerden een voer183 184dusent niet betaelt en hebben.

 

185Ten vierden male soe sal een devoet mensche, die sijn 186herte ende sijn hertelike mynne gherne Gode gheven solde, 187aensien ende merken die overvloedige uutvloeyende mildi- 188cheit Gods ende hoe die godlike mildicheit daer gheen 189guet aen en spaert, op-dat se des menschen herte crighen 190mach. Want nae al dien ontelliken arbeide ende nae al 191dien guede, die se daer-aen te coste geleecht hevet, als si

192siet dat si noch niet vercrighen en mach, soe leecht si noch 193voer oghen der sielen duerbarre ende meerre schatte ende193 194juwelen, die si der sielen biedt ende loeft te gheven, ist194 195sake dat se hoer hoer herte wille laten volghen. Want se 196hondert voer een ten iersten biedet, ende wel hondert voel196 197beters weder-gheven voer een, dat die siele van herten la- 198ten ende overgheven can om Gods wil van enighen din- 199ghen, daer hoer herte mit enigher mynnen of mit onpuere 200neyghelicheit op-gevallen is. Ende dit hondertvolt is den200 201inwendigen smaeck Gods ende sijnre gracien, als die siele 202hoer herte afkeert van den creatueren ende van eighen-202 203suekelicheit, ende keret reyn ende ongetoeft tot Gode ende203 204tot godliken dinghen. Ende ist sake dat hem een mensche 205dit hondertvolt niet ontfanghen en hevet noch gesmaect en 206hevet, dat en coemt anders nerghent van-toe, dan dat hi206 207sijn herte noch niet volcomelike overghegeven en hevet, 208ende datter noch winkelen in-sijn, daer iets-wat van ei-208 209ghen-sueckelicheit ende van eighen-wille in-schuylt. Wil- 210len wi dan Jhesus onse herte ende onse hertelike mynne 211overgeven, soe sal hi dat hondertvolt vol-loenen ende al211 212daer-voer weder-gheven. Mer alsoe als een devoet brueder 213tuycht van sinte Bernaerts oerden, die dit hondertvolt213 214hadde gesmaect ende van Gode ontfangen hadde: soe en 215ist niet alleen hondertvolt, mer hondert-dusent-volt ge- 216nuechliker ende beter dan al die genuechten ende gueden 217der werelt.

218Aldus dan willen wi onse herte den creatueren ontrecken 219ende Gode laten volghen. Alsoe voel als wi dat den crea-

220tueren ontrecken ende Gode laten volghen, dat loeft ons 221die godlike mildicheit te betalen mit dat hondert-volt be-221 222ter ende duerbaerre wesen sal. Ende daer toent onse lieve 223Here noch meer sijn uutvloeyende mildicheit, al ist dat 224sake dat hi ons mer hondertvolt en beloeft, dat hi noch- 225tan mit voel meerre mildicheit betaelt hevet voer hondert- 226volt, ende dat hier in deser tijt.

227Aldus dan soe biedt die godlike mildicheit ten iersten 228hondert-volt voer onse herte ende betaelt hondert-dusent- 229volt.

230Ten anderen male soe biedet die godlike mildicheit voer 231onse herte noch voel meer guets int ewighe leven. Want 232die guede, die die godlike mildicheit voer der inniger sie- 233len herte gheven wil ende beloeft te gheven, sijn alsoe 234menichvoldich, datse [datse] alleen die godlike wijsheit 235tellen mach ende niement anders. Ende si sijn alsoe duer- 236baer ende guet ende alsoe overvloedich, dat se dat herte 237of die siele niet gevaeten en can, ende daer-om en sullen237 238si niet altemael in die siele gaen mit al desen gueden ende 239blijtscappen.

240Ten derden male soe biedet die godlike mildicheit voer 241dat herte des devoeten menschen boven al dese voerseech- 242den punten ende gueden noch een onvergheldelic guet,242 243dattet beste guet is: dat God selver is. Ende aldus en 244coept die godlike mildicheit gheen dinck alsoe duer als 245dat herte des menschen, ende si en gheeft den menschen 246weder gheen dinck op eertrike alsoe guets coeps als hem246 247selven. Want gheen dinc op eertrike en is alsoe snoede,247 248dat men alleen mit vollen willen crighen mach: mer onsen248 249lieven Here mach men crighen mit enen vollen willen.

250Want als sinte Gregorius seecht: ‘Die God geheellike wil 251ende begheert, die hevet hem alrede.’

252Ten vierden male soe loeft die godlike mildicheit der sie- 253len, ist sake dat si hoer herte voer al dese guede gheven 254wil die voerseecht sijn, alsoe dat si hoer herte dan mit254 255meerre ghewalt volcomeliker besitten sal dan si te-voeren255 256besat, ende dattet volcomeliker hoer sal sijn dant te-voe- 257ren was, beide hier in der tijt ende nae int ewige leven257.

 

258Ten vijfden male soe sal een devoet mensche, die gherne 259sijn herte ende sijn hertelike mynne Gode gheven ende 260verenighen solde, aen-sien ende aen-merken hoe dat wan- 261neer die gotlike mynne mit allen hoeren voerseechden 262doechden dat herte des menschen niet crighen en can, dat262 263si dan hevet noch een doecht, die hoer in al dat si wil nae 264al hoeren wille pleecht bi te staen, ende die is geheiten 265die almechtige moeghentheit Gods, diet al vermach dat 266die godheit wil. Deser godliker almechtige moegentheit 267spriect die grondelose mynne ende guetheit toe ende 268seecht tot hoer als int ewangelio ghescreven staet: ‘Dwin- 269getse in te ghaen.’ Rechtevoert is die almechticheit bereit269 270te vervullen die begheerte der mynnen ende spriect totter 271sielen of totten menschen dat daer gescreven staet in den271 272prophete: ‘Ic sal u onthalen of afnemen dat stenige her-272 273te,’ dat is dat verhaerde ende onbevoelic herte ende dorre273 274herte, ‘ende ic sal u gheven een vleischelic herte.’274

275Ten iersten dan soe wil die godlike almechticheit hoeren 276uutvercorenen, die hoer hoer herte ontoghen hebben ende 277dat den creatueren gegheven, weder mit ghewalt nemen:

278dats overmits tribulacie, wederspoet ende lijden, overmits278 279welken eenrehande doerne si die weghe der afkieringhen 280des herten der uutvercorenen mede betunen, alsoe dat280 281si werden gedwonghen mit hoeren herten weder te keiren 282tot onsen lieven Here.

283Ten anderen maele soe wil die godlike mynne overmits 284hoerre almechtigher moegentheit hoer uutvercoren in desen 285tribulacien, perikel ende lijden ende verdriet, die hem toe-285 286comen moegen, alsoe crechtelic ende trouwelic bewaren, 287dat hem egheen van al den perikel ende lijden hijnder 288wesen en sal, cleine of groet, ander dan alsoe voel als288 289hem een mensche selven schadelic maect. Ende dat is den 290uutvercorenen een groet troest, dat hoe groet lijden op hem 291valt, dattet hem niet schaden en mach, als sijt lijdsamlic 292ende dancbaerlic ontfanghen van der hant Gods.

293Ten derden male soe wil die godlike mynne overmits hoer 294almechtige hant al dat lijden hoerre uutvercorenen maken294 295te guede, alsoe dattet hem niet alleen gheen hijnder of 296scadelic sal wesen, mer oec groeten orbaer ende bate,296 297willen si dat mit mynnen ontfangen, soe alst hem onse 298lieve Here uut mynnen seynt298.

299Ten vierden male soe wil die gotlike mynne overmits hoere 300almechtiger hant hoeren uutvercorenen niet alleen dat lij- 301den ende verdriet maken te oerbaer ende tot nutticheit, 302mer si wil oeck hoer sunden kieren tot hoere baten ende 303vermeringe der gracien, soe als sinte Bernaert seecht. 304Want een guet mensche, die te-voeren in sunden ende 305in groeten gebreken hevet gheweest, die is naemaels voel te305

306vuerigher, oetmoediger ende vlijtiger sijnen verlorenen tijt 307weder te halen307.

 

(gent, Universiteitsbibliotheek, hs. 1301, fol. 169v-177r)


Vorige Volgende