Spraakkunst van het hedendaagsche Spaansch. Deel 2

[p. 21]

Een en twintigste les
De betrekkelijke voornaamwoorden derde groep van onregelmatige werkwoorden (Pedir)

De betrekkelijke voornaamwoorden (los pronombres relativos) zijn in het Spaans que (soms met lidwoord), cual (altijd met lidwoord) en quien (nooit met lidwoord). Het gebruik van deze betrekk. vrnw. loopt enigszins uiteen. Que kan voor personen en zaken worden gebruikt, en het blijft onveranderd. Als objeto directo krijgt het nooit het voorzetsel a.

Las personas que se marchan	de mensen die weggaan
El asunto que nos ocupa	het onderwerp dat ons bezig houd
El libro que me mandan	het boek dat men mij zendt
La casa en que vivo	het huis waarin ik woon
El perro que he comprado	de hond die ik gekocht heb

Soms wordt, ter verduidelijking of ter voorkoming van misverstand, het lidwoord toegevoegd. Bijv.:

La novia de mi hermano la que llegó ayer

de verloofde van mijn broer die (n.l. de verloofde) gisteren is gekomen

Ook de zgn. onderwerps- en voorwerpszinnen worden met el que, la que enz. ingeleid. Bijv.:

El que te llama es tu padre	degene die je roept is je vader
El jurado ha piemiado a los que se han distinguido	de jury heeft degenen die zich hebben onderscheiden beloond
Lo que me cuenta él me parece inverosímil^1))	hetgeen hij me vertelt komt me onwaarschijnlijk voor

Tot goed begrip van zinnen als los que estudiamos wij die studeren bedenke men dat hier het antecedent nosotros is weggelaten.

1) De naam onderwerps- en voorwerpszin wordt door deze voorbeelden verduidelijkt. ‘El que te llama’ is het onderwerp van ‘es tu padre’, en zo is ‘los que se han distinguido’ het voorwerp van ‘el jurado ha premiado’.

[p. 22]

Het betrekkelijk vrnw. el cual, la cual, lo cual, los cuales, las cuales kan voor personen en zaken worden gebruikt. Het wordt vooral gebruikt om misverstand te voorkomen, of ter vervanging van que indien dit al enige malen is gebruikt. Het kan ook verder verwijderd staan van het woord waarop het betrekking heeft, terwijl que daar onmiddellijk op moet volgen. Bijv.:

La hermana de Pedro, la cual está enferma	de zuster van Piet, die (ni. de zuster) ziek is
Las obras de este autor sobre las cuales hay un artículo en esta revista	de werken van dezen schrijver waarover een artikel staat in dit tijdschrift
Estos jóvenes, muchos de los cuales son estudiantes, son aficionados a la música	deze jongelui, van wie velen student zijn, houden veel van muziek
Estuve tres semanas en Toledo, al cabo de las cuales me marché a Badajoz	ik vertoefde drie weken in T. daarna (letterl. aan het eind daarvan) vertrok ik naar B.

Quien, meervoud quienes, wordt uitsluitend voor levende wezens gebruikt. Het wordt evenals el que, la que gebruikt ter inleiding van een onderwerpszin. (In het Nederlands te vertalen met wie, al wie). Quien kan niet in bepalende bijzinnen worden gebruikt, alleen in verklarende bijzinnen.¹⁾

Quien (= el que) calla otorga	wie zwijgt stemt toe
Los señores de P., con quienes estoy aquí, se marcharán pronto	de heer en mevrouw P., met wie ik hier ben, zullen spoedig vertrekken
Mi maestro, a quien respeto mucho, está de viaje	mijn leermeester, voor wien ik veel eerbied heb, is op reis

Quien sluit vaak het antecedent in. Bijv.:

Hay quienes creen que	er zijn mensen die geloven
Busco a quien pueda mandar noticias sobre	ik zoek iemand wien ik bericht kan zenden over

Lo que en lo cual worden gebruikt als zij terugslaan op de inhoud van de gehele voorafgaande zin. Bijv.:

1) Een bepalende bijzin is een onmisbaar element in de zin. Bijv. De man die daar loopt is mijn oom. Een verklarende bijzin is een toevoeging ter verduidelijking. Hij kan gemist worden. In het Nederlands staat hij tussen komma's. Mijn vader, die dokter is, komt ieder jaar bij me logeren.

[p. 23]

Pedro llegó tarde, lo que me extrañó mucho	Piet kwam (te) laat, hetgeen me zeer verbaasde
Juan se comportó muy mal conmigo, a lo cual no presté atención	Jan gedroeg zich heel slecht ten opzichte van mij, waaraan ik geen aandacht schonk (vrij: ‘maar ik schonk er geen aandacht aan’)

Men merke wel op dat el voor que en cual het lidwoord is. Het wordt dus verbonden met het voorzetsel a (al) en met de (del) en het heeft niet het accentteken.

Juan entregó el libro al que estuvo a su lado	Jan overhandigde het boek aan dengene die naast hem zat (gemeenzaam in onze taal: aan hem die....)
El que se levanta pierde su silla	wie (ook wel: hij die) opstaat raakt zijn stoel kwijt

Het Spaans heeft ook een bijvoeglijk betrekkelijk vrnw., cuyo, hetwelk zich in getal en geslacht richt naar het woord waar het bij hoort. Wij vertalen het met wiens, welks, wier. Bijv.:

Los señores de P. en cuya casa vivo	de heer en mevrouw P., in wier huis ik woon
Mi prima, cuyo marido es médico	mijn nicht, wier man dokter is
Este autor, cuyos libros están agotados	deze schrijver, wiens boeken uitverkocht zijn

Indien men bijzondere nadruk aan een pers. voornw. of aan een zelfst nw. wil geven, kan men dit ook in het Sp. doen met een constructie met betrekkelijk vrnw. Het ww. van de betrekk. bijzin staat dan of in de derde persoon, of het richt zich naar het woord waarop het betrekk. vrnw. terugslaat (el antecedente). Bijv.:

Mi padre es quien (el que) lo manda	mijn vader gebiedt het (het is mijn vader die het gebiedt)
Mis padres son quienes (los que) lo mandan	mijn ouders gebieden het
Soy yo quien (el que) lo mando (manda)	ìk gebied het
De usted es de quien deseo tener noticias	van (over) ù wil ik bericht hebben

[p. 24]

Derde groep van onregelmatige werkwoorden

Een aantal ww. op - ir met e in de stam veranderen de e in i, behalve wanneer in de uitgang een betoonde i staat. Dus pedir vragen, pido ik vraag, pedía ik vroeg, pidiendo vragende, door te vragen. Voorbeeld van de vervoeging:

Presente

INDICATIVO	SUBJUNTIVO	IMPERATIVO
pido ik vraag	que pida dat ik vraag (‘vrage’)	pide (tú) vraag
pides enz.	que pidas enz.	pida (usted)
pide	que pida	pedid (vosotros)
pedimos	que pidamos	pidan (ustedes)
pedís	que pidáis	no pidas vraag niet enz.
piden	que pidan

Imperfecto

pedía ik vroeg enz.	que pidiera, pidiese dat ik vroeg (zou vragen) enz.
	que pidieras, pidieses enz.

Preterito definido

pedí ik vroeg, heb	gevraagd enz.
pediste
pidió
pedimos
pedisteis
pidieron

Subj. futuro

si pidiere indien ik zal vragen enz.

PARTICIPIO PASADO	GERUNDIO
pedido gevraagd	pidiendo vragende, door te vragen

Als pedir worden vervoegd de onderstaande ww. met hun samenstellingen:

ceñir	omgorden^1)
concebir	ontvangen (in de zin van bevrucht worden) ontwerpen, begrijpen
derretir	smelten
elegir	kiezen, uitkiezen
embestir	aanvallen
gemir	zuchten, klagen
henchir	vullen
medir	meten

1) Zie voor ciñó, ciñendo en dgl. les XI.

[p. 25]

rendir	onderwerpen
reñir	twisten, een standje geven
seguir	volgen
servir	dienen
teñir	verven
vestir	kleden

De werkwoorden reir lachen, freir bakken, engreirse hoogmoedig (opgeblazen) worden verliezen in de voornoemde gevallen waarin de e in i wordt veranderd de onbetoonde i van de uitgang, bijv. riendo (voor riiendo), rió, rieron, riera, riese e.a. Freir veri, deelw. gewoonlijk frito.

Seguir met het gerundio betekent doorgaan met. Bijv. sigo leyendo, siga usted escribiendo ik ga door met lezen, gaat u door met schrijven. Sigue enfermo betekent: hij is nog steeds ziek.

Woordenlijst

el portero	de portier, de concierge
el torero	de stierenvechter
cerca	dichtbij
el convento	het klooster
donde (ook wel en donde)	waar, waarin, in welke
la Edad Media	deMiddeleeuwen
alrededor de	rondom
la mayoría	de meerderheid
interesarse a	belangstellen in
servirse	zich bedienen
sírva(n)se	wees(t) u zo goed te
contestar	antwoorden
pronto	vlug
consentido	verwend
contrariar	tegenwerken, dwarsbomen, iemand zijn zin niet geven
la vez	de keer, de beurt
una vez	een keer, eens
emprender	ondernemen
luego	vervolgens
incapaz de	niet in staat tot
indigno	onwaardig
la tapia	de muur, de afschutting
la rendija	de kier, de spleet
el cementerio	het kerkhof
el nicho	de nis^1)
se trata de	het betreft, het gaat over
apoyarse en	steunen op
reclinar	doen rusten, leunen
la petición	het verzoek
acceder a	ingaan op, inwilligen
me pasa algo	mij overkomt iets, mij ‘scheelt’ iets
sacar a uno de (sus) quicio(s)	iemand buiten zichzelf brengen
la almohada el cojín	het hoofdkussen het kussen (van stoel en dgl.)

1) In Spanje worden de doden vaak bijgezet in nissen in de muur rondom het kerkhof.

[p. 26]

el quicio	het scharnier
despedir	ontslaan
despedirse	afscheid nemen van
percibir	bemerken
el portal	het portaal
el dintel	de dwarsbalk boven de deur; ook drempel
el bandolero	de struikrover
la imagen	het beeld
el pelo	het haar (in 't algemeen), gemeenzaam ook hoofdhaar
teñirse el pelo	zijn haar verven
convincente	overtuigend
hasta ahora	tot nu toe
no tener cara de	er niet uitzien als
rendirse	zich overgeven, zich gewonnen geven
en torno	rondom
(son) reirse	glimlachen
la burla	de grap, de bespotting
perder de vista	uit het oog verliezen
bordear	lopen langs
la dehesa	de wei
estar hospedado en	gehuisvest zijnte, logeien te
raro	zeldzaam
raras veces	zelden
destrozar	stukmaken, vernietigen
la víctima (ook wel manl. als het mannen geldt)	het slachtoffer
pedir prestado	te leen vragen, lenen van
pedir limosna	bedelen
instructivo	leerzaam
el matiz	de nuance, de schakering
a vuelta de correo	per omgaande
en todas partes	overal
conseguir	bereiken, gedaan krijgen, ‘lukken’
no consigo	het lukt me niet
repetir	herhalen
en alta voz	hardop
corregir	verbeteren
devolver (met onregelm. verled. deelw. devueho)	teruggeven, terugzenden
vestirse	zich kleden
jugar al tenis	tennissen
impedir	verhinderen, beletten
frito	gebakken
huevo pasado por agua	een zacht gekookt ei
comedirse	zich matigen
el peligro	het gevaar
el refrán	het spreekwoord
travieso	ondeugend
la esquina	de hoek (van een straat)debuitenhoek van een huis en dgl.
henchir de plumas	met veren vullen
afirmar	beweren
el campo de tenis	het tennisveld
sitiar	belegeren
desteñir	afgeven (verf)

[p. 27]

ceñirse la espada	zich het zwaard, de degen omhangen, omgorden
la cubierta	de kaft
tras, detrás de	achter
la ventanilla	het raampje
efectuar	verrichten

Oefening A

Lo que él no sabía (= wist) era que su portero había sido torero. Hay cerca un convento en donde se conservan manuscritos de la Edad Media. Los que estaban de pie alrededor de la mesa, y de los cuales la mayoría no jugaba, parecían interesarse más (= meer) al juego que (=dan) los que estaban sentados. Ahora es la juventud la que tiene experiencia. Sírvanse ustedes contestarme pronto. Tu eres como una niña consentida a la que una vez han contrariado. Luego fué Pedro el que cogió la guitarra. He pensado muchas veces lo que sería una posesión sin límites. Fué Concha la primera que habló. Antonio es un hombre honrado al que juzgo incapaz de una acción indigna. El me explicó lo que pensaba hacer (=doen). La tapia tenía unas puertas por cuyas rendijas se distinguía el cementerio con los nichos. Se trata de un hombre a quien todos hemos conocido. El joven buscaba en quien apoyarse¹⁾. en quien reclinar su pecho, a quien confesar su alma. El estudiante terminaba todas sus cartas con una petición de dinero a la cual su padre accedía. El doctor preguntó qué era lo que le pasaba a la mujer. Las novelas modernas, de las cuales el viejo autor tenía noticias por las críticas de las revistas, le sacaban de quicio. Se despidieron de todos. Completamos con la imaginación lo que no percibimos con los ojos. La joven no callaba nada de lo que le (of la) pasaba por la imaginación. Entró en un portal sobre cuyo dintel se distinguía una imagen. Esta muchacha se tiñe el pelo y se pinta los labios. ¿Se viste bien? Me explicaba lo que pasaba, se trataba de una discusión en la que los gritos debían ser pruebas convincentes. No siga usted. Este negro es un boxeador a quien nadie (= niemand) ha vencido hasta ahora. No tiene cara de rendirse. No, quienes se rinden son los otros. En torno había islas verdes con árboles cuyas hojas se bañaban en el mar. No se ría usted, es verdad lo que le cuento. No río, ni (= noch) reí, ni reiré; el que se ríe es usted. Reír es expresión de alegría, reirse tiene un matiz de burla. El viajero perdió de vista el pueblo y comenzó a bordear dehesas en las cuales pastaban toros que le miraban atentamente (= aandachtig). Estoy hospedado en la pensión que me habían

1) Het hulpww. is uitgevallen. Zie gebruik infinitivo les XXIV. Letterlijk staat er: hij zocht (iemand) op wien te steunen, d.i. op wien hij kon steunen.

[p. 28]

recomendado los señores en cuya compañía llegué a Madrid. Es una experiencia por la cual el mundo ha pasado raras veces. Son jóvenes que están destrozados por la crisis de nuestra época y cuya reconstrucción será difícil en esta sociedad. Son víctimas de lo que acaba y víctimas de lo que nace. Lo que hemos decidido es marcharnos. Esta ropa destiñe. Este perro me sigue a todas partes. ¿Sigo leyendo? Sí, sigue. Ayer Juan me pidió prestado mi libro. ¿Cuál? El que trata del modernismo en la música. No consiguió convencernos. El cliente mandó que el sastre midiese la tela. El criado me sirve bien. ¿Quiénes son los que suben? ¿Son sus amigos? No, mi padre es el que sube. No señor, la que sube es su madre de usted. El no sirve para ti. Hay quienes creen que la crisis será breve.

Oefening B

Herhaal hardop wat u hebt gelezen. Verbeter de oefeningen die ik heb teruggegeven. U zal bereiken wat u wenst. Deze arme man vraagt een aalmoes. Jan zal u een boek te leen vragen. Wie zijn die (= esas) meisjes? Zij kleden zich goed. Kleed je aan. Wie zijn gisterenavond aangekomen? Wij zijn gisterenavond aangekomen. Ik meende dat het uw vrienden waren die kwamen. Neen, mijn vrienden waren eergisteren al (= ya, vóór het ww.) hier. Het zijn die (= esos) jongelui met wie u getennist heeft. De leerling dien u me heeft aanbevolen werkt ijverig (= con aplicación). Jullie verhindert me door te gaan met lezen. ‘Wat wenst u’, vroeg de kellner, ‘zacht gekookte eieren of gebakken eieren?’ De familie, waarnaar u mij vraagt, woont een eindje verder (= un poco más lejos). De straat waarin zij woont en welks naam me niet te binnen schiet, is de tweede links. Wie het gevaar zoekt komt er in om, zegt (= dice) een Spaans spreekwoord. Een (onvertaald laten) ander Spaans spreekwoord zegt, vraag niet (een aalmoes) aan dengene die zelf (aalmoezen) heeft gevraagd (pret. defin.), dien niet dengene die zelf heeft gediend (pret. defin.). Zij gaven het ondeugende kind een standje. Het gelukte hun niet de fouten in de oefeningen te verbeteren. Wij glimlachten toen hij ons dat vertelde. Kiest u uit deze boeken uit degene die u aanstaan. De schrijver, wiens boeken u bewondert, woont in het huis dat op de hoek van deze (= esta) straat staat. De ouders in wier kinderen u belang stelt wonen in het huis waarachter het tennisveld ligt (= is). De belegerden gaven zich over. De acteur gordde het zwaard om als (= como si) ware hij de Cid in persoon, van wien geschreven staat dat (= que) hij het zwaard ‘te goeder ure’ omgord had (pret. def.). De kaften van de boeken die u op de markt hebt gekocht geven af. De auto, achter welks raampje wij de jongedame herkenden

[p. 29]

die gezongen had, stopte. Rijd door, zei (dijo) een vriendelijke stem. Wij bleven enige (= algunas) weken in Málaga vanwaar wij uitstapjes ondernamen. Vele daarvan waren zeer leerzaam. Wij bezochten de bergen waarin zoveel (= tantos) struikrovers romantische heldendaden hebben verricht, waarvan een goed deel nog voortleeft (= vive) in de herinnering van de boerenmensen met wie wij hebben gesproken. Hetgeen ons ontroert blijft in ons geheugen. Laten wij ons inspannen om te bereiken wat wij wensen. Herhaal wat hij u heeft verteld. Hetgeen hij ons heeft verteld is onwaarschijnlijk, waarmede ik niet beweer, dat het niet gebeurd is. Weest u zo goed de boeken per omgaande te zenden. Matig u. Hij matigde zich. Zij vulden het kussen met veren. Zou zijn moeder nog steeds ziek zijn? Laten wij ons vlug aankleden. Hij zal de drukproeven (= pruebas) verbeteren.