Schyn-heyligh

(1979)–G.A. Bredero– rechtenstatus




[pagina 309]
Vierde bedrijf, eerste tooneel. [naar Hooft] Steven, Dirck, Rieuwert, Slockspeck. steven Doe jy't woort, ick stae soo langh wat aen d'een zy. dirck Hebje wel gehoort dat Lang-haer is 'thuys gecomen? rieuwert Och jae, die tijdingh heb ick me flus al vernomen.Ga naar voetnoot1443 dirck Van joncker Wybrant me?Ga naar voetnoot1444 rieuwert Ook al. dirck wat seljer in doen?
[pagina 311]
[naar Hooft] rieuwert 1445[regelnummer] Niet. dirck Wel ghy scheertme so ick uyt jou can vermoen.Ga naar voetnoot1445 rieuwert Ick verstaet mijn niet.Ga naar voetnoot1446 dirck Wilje dat sy de Dochters trouwe, Die ons vast zijn belooft? rieuwert Diese mist mach sijn hooft klouwe.Ga naar voetnoot1447 dirck Wel wat is dit voor spreken, ick bid jou dese reen swijght, Wy begheeren de vrouwe. rieuwert Siet toe dat ghyse krijght.
[pagina 313]
[naar Hooft] dirck 1450[regelnummer] Wy sullen u gehoorsaem zijn indien ghy u woort wilt houwe. rieuwert Mijn woort en wasser niet. dirck Wiens dan? rieuwert Mijn tonghs, dirck Dat's de jouwe. dirck Die schoonste schoon?Ga naar voetnoot1452 rieuwert Ick hoor gaeren datse u behaegt. dirck 'T is een schand. rieuwert Dat magh het wesen.Ga naar voetnoot1453
[pagina 315]
[naar Hooft] dirck Dit moet God zijn gheclaeght, Ons toecomende Schoon-vader dien wyer oock voor houwen: rieuwert 1455[regelnummer] Mijn toecomende Swaghers.Ga naar voetnoot1455 dirck Wel hier en is gheen mouwen Aen te setten, 'k gis dat de vreught of de droefheyt Van hare wedercomst, in sijn hooft en haspelt leyt.Ga naar voetnoot1457 rieuwert Noch 't ien noch 't aer. dirck Waer toe toch al dit spotten? rieuwert Die't weet die seyt het u.Ga naar voetnoot1459 dirck Hoe staen wy hier als sotten: 1460[regelnummer] Waer henen Joncker Steven?
[pagina 317]
[naar Hooft] steven Ick gae om geen gerucht Te maken by de straet, want ick heb al de lucht Doorsnoffelt en doorsmuycht: com gaen we met malcanderen,Ga naar voetnoot1462 Sy mogen wacht houden, 't sal hoop ick wel veranderen.Ga naar voetnoot1463
Ga naar margenoot+Vierde bedrijf, tweede tooneel. Rieuwert, Slockspeck, Dach-dief. slockspeck Tvolck sal niet weten hoe sy 't met u hebben. rieuwert Ach! ach! ach!Ga naar voetnoot1464 slockspeck 1465[regelnummer] Siet toe past op den haspel.Ga naar voetnoot1465 rieuwert O mijn! 'k heb sulcken lach, Die door gegaen is, sijn scha, die weer ghecomen is ter goeder uyren.Ga naar voetnoot1466
[pagina 319]
[naar Hooft] slockspeck Siet daer Dach-dief aen comen grijnsen, hoe langh of het sal duyren?Ga naar voetnoot1467 dach-dief Catryn, Catryn, Catryn. rieuwert Wat heeftse? dach-dief Sy is, sy is, sy is rieuwert Wat? dach-dief Wegh gheloopen, mijn dunckt ick mijn sinnen mis:Ga naar voetnoot1469 1470[regelnummer] Och't moeyt mijn soo. rieuwert Waer henen? dach-dief Ick weet het niet waer sy is ghebleven.
[pagina 321]
[naar Hooft] rieuwert Ick wil een stuck aenreckten dat inde Cronijck wert geschreven,Ga naar voetnoot1471 Met de fortuyn het hooft te bieden, en pas jy datje wat raeckt,Ga naar voetnoot1472 Krijge wyse se wort van ons levendigh gherabraeckt.Ga naar voetnoot1473 slockspeck Sy sou haer rechte loon hebben. rieuwert Vat ghyse, rijtse aen stucken. slockspeck 1475[regelnummer] Ach! ach! ach!Ga naar voetnoot1475 rieuwert Meenje datmen dit niet en sal drucken? slockspeck Wat weet ick het. rieuwert Waerom niet? slockspeck Maer om dat haer vonnis of Haer sententie niet is afghelesen by 't Hof.Ga naar voetnoot1477
[pagina 323]
[naar Hooft] rieuwert Loopt katten, uylenspieghels, loopt ooleke rabouwen.Ga naar voetnoot1478 dach-dief Wel wat spel is dit, o mijn ick can mijn lach qualijck in houwen. slockspeck 1480[regelnummer] Siet ghy niet hoe den baes, om dat hy is vol verstants, Den brits heeft vande fieltery, die hem de fortuyn altansGa naar voetnoot1481 Dus loosselijck speelt. dach-dief Moy, heel moy, 't moet zijn gepresen. rieuwert Gaet in, en comen de gheen die flus in huys wilde wesen,Ga naar voetnoot1483 Laetse in comen, comt Steven en Dirck weer, 1485[regelnummer] En weygert niemant niet, al quamender vry wat meer. slockspeck Een schoone resolutie, 't zijn Konincklijke sticke,Ga naar voetnoot1486 Nu wy gaen 't saem in huys, en sullen 't so beschicke. Dach-dief en Slockspeck binnen, Rieuwert blyft staen.

[pagina 325]
Vierde bedrijf, derde tooneel. [naar Hooft] Rieuwert, Wouter. rieuwert Wie sou gelooven dat dien heylighen man so draeGa naar voetnoot1488 Had connen wegh drijven mijn bekommeringh en schae, 1490[regelnummer] Ga naar margenoot+Die ick in mijn hart droegh met veel verdriet en quellen, O fortuyn, ick acht u niet meer als voor een vande vuylste vellen,Ga naar voetnoot1491 Jae voor een appel-teef, een vlas-teef, en een snol,Ga naar voetnoot1492 Een sletvinck, en een sengh-kat, ien weer-maeckster en een kol.Ga naar voetnoot1493 wouter Daer is den baes, heerschop de ringh magh ick of makenGa naar voetnoot1494 1495[regelnummer] Vijf-en-negentigh pont vlaems, maer ick meense wel tot hoogher som sel raken,Ga naar voetnoot1495 Soo ghyse vercoopen wilt, daer isse en daer sijnse noch De hondert pistoletten, want ick en canse tochGa naar voetnoot1497 Niet ghewisselt crijghen, als met tien ten hondert schaden:Ga naar voetnoot1498 Nu gae 'ck na de lijnwaet winckel, ghy mooght u voorts beraden, 1500[regelnummer] Ick sal schicken dat'ck de craghen krijgh voor jou.Ga naar voetnoot1500
[pagina 327]
[naar Hooft] rieuwert Gaet waert u slechts belieft, 'ck ben wel gerust als ick dit hou,Ga naar voetnoot1501 O fortuyn hoe nae beginje van anghst in jou pack te pissen,Ga naar voetnoot1502 Daer sentse alree ien van haer alderbeste ghewissen,Ga naar voetnoot1503 En trouste boden uyt, om mijn te paeyen weer, 1505[regelnummer] Maer dat selje weten fortuyn, Rieuwertjen en achtje niet meer, Noch en weet u gheen meer danck voor ketens of pisteletten, Ick salt u verleeren mijn te willen op den dijck setten,Ga naar voetnoot1507 Ick acht u giften niet meer als een hoopen dreck ende slijck, Want vier ick u mijn leven niet ick wert wel keyser-rijck.Ga naar voetnoot1509
Vierde bedrijf, vierde tooneel. Dirck, Katryn. dirck 1510[regelnummer] Ick en Stille Steven wy zijnder qualick aen, Wy weten niet of wy voor of achter gaen,Ga naar voetnoot1511 Hy is vervoert door liefd', en haet die hy by vlagen, Tot Alyt en Lang-hayr, rechtveerdigh heeft ghedraghen, Soo doe ick van ghelijck, door liefde tot Katryn, 1515[regelnummer] Helaes! hoe sal 't int lest noch afloopen met mijn, Die denck het gheen ick wel niet dencken soude willen, En heb ghedacht op 't minst datmen denckt, watte grillen,Ga naar voetnoot1517 Ick denck wanhoopigh dol te werden van ghemoed, En sulcken dencken is gheoorelooft, noch goed, 1520[regelnummer] En ick dacht aen mijn dood, op 't minst mijn siel te krencken, Het welckmen immers is wel onghewoon te dencken,
[pagina 329]
[naar Hooft] Daer nae heb ick ghewenst de heughnis in mijn hertGa naar voetnoot1522 Te houden, overmits daer door ghekoffert wertGa naar voetnoot1523 Ga naar margenoot+De naem, de liefste naem, van mijn vercoren mensche,Ga naar voetnoot1524 1525[regelnummer] Die mijn in tegen-deel, 't vergeten nu doet wenschen, Want daer gheheugenis noch goed' ghedachten zijn, Daer is noch scharp ghevoel, van weedom smert noch pijn.Ga naar voetnoot1527 katryn Ick ben ghesint een naem, van eeuwigh, na te laten,Ga naar voetnoot1528 Van de liefden die ick Joncker Dirck uytermaten 1530[regelnummer] En vande trou die ick Heer Wybrant toonen sal. dirck En tot meer deerlijckheyt so sal door 't wreet ghevalGa naar voetnoot1531 Mijn lijden eewigh zijn, en blincken by de vromen,Ga naar voetnoot1532 Want daer geen leven is, en can gheen dood oock comen.Ga naar voetnoot1533 katryn O me Joncker Dierick.Ga naar voetnoot1534 dirck Me Juffrou voort gebracht, 1535[regelnummer] Van de natuur tot pronck en wonder van haer macht.
[pagina 331]
[naar Hooft] katryn Oyme.Ga naar voetnoot1536 dirck Heeftet my niet op mijn leden geleghen. katryn Ick heb besloten na een redelijck beweghen,Ga naar voetnoot1537 Dat een oprechte straf van wreetheyt wrake doet,Ga naar voetnoot1538 Op de onbehoorlijckheyt van mijn te saft ghemoet,Ga naar voetnoot1539 1540[regelnummer] Dat mijn nu heeft gebracht tot eyschen en begeeren, De oorsaeck van mijn dood.Ga naar voetnoot1541 dirck O Heere alder heeren. katryn Ick sou wel willen dat ick niet en wilde noch wou Een saeck die ghy wenscht, dat ick niet willen sou. dirck Ayme!
[pagina 333]
[naar Hooft] katryn Al can ick na wensch niet halen noch niet houwenGa naar voetnoot1544 1545[regelnummer] By al de glory van so veel befaemde vrouwen, Die door de minne zijn ter dood ghebracht, al stilGa naar voetnoot1546 Soo wijck ick niemand in cloeckmoedigheyd noch wil, Soo dat'ck mijn Vrijer niet te leur sal stellen heden, Noch u mijn Bruydegom, vernoeght en weest te vreden.Ga naar voetnoot1549 dirck 1550[regelnummer] Waent ghy dan dat ick ben beholpen met u dood? katryn Ick segh het om dies wil, alsoo de felle nood,Ga naar voetnoot1551 My u gheschende Bruyd, sal uyt den ooghen halen:Ga naar voetnoot1552 Soo salse u voor 't oogh der sielen steets bestralen, Met blinckend' eewigh lof.Ga naar voetnoot1554 dirck Seght dat, als ghy verstaet 1555[regelnummer] Dat sonder toestaen en de willen tot het quaet,Ga naar voetnoot1555 Iemant in sonden valt, ghy doolt mijn uytgelesen. katryn Het schijnt wel dickwils so, want schijn is 't halve wesen.
[pagina 335]
[naar Hooft] dirck De cuyscheyt van het hart dunckt mijn beter te zijn Als lichaems mijdentheyt met een ghemaeckte schijn.Ga naar voetnoot1559 katryn 1560[regelnummer] Dat is wel waer.Ga naar voetnoot1560 dirck Ist so: en kundy dat wel mercken, Bevestight dan u woord met levendige wercken.Ga naar voetnoot1561 katryn Wel of men can of niet? want al de schelmery Van een godloose vrou, en comt in 't minst niet by Het breken van de trou, die sy met hooge eeden 1565[regelnummer] Sweert haren man voor God en syner heyligheden, Die sy ten tuyge roept.Ga naar voetnoot1566 dirck Laet lijden straf de geen, Om wiens wil dat ghy waent so sondigh t' overtreen, Doet my het gene dat ghy voor u hebt ghenomen.Ga naar voetnoot1568 katryn 'T gheen men met woorden seyd, behoortmen nae te comen:
[pagina 337]
[naar Hooft] 1570[regelnummer] Ga naar margenoot+En 't gheen daer men sich toe verbind met eeden groot, Voeght oock datmen sich quijt door daden of door doot. dirck Ach! welcken vreughde wast mijn ziele wel voor desen,Ga naar voetnoot1572 Te hebben tot een Bruyt, so braven onvolpresen Wtnemende Juffrouw! katryn Het lesen en na-sien 1575[regelnummer] Van edel goddelijck schrift der voortreffelijcke lien, En heeft my gheen meerder noch wetenschap gegeven,Ga naar voetnoot1576 Als tot wel-sterven, laes! meer als ick con beleven: En overmits ick weet dat de onwetenheytGa naar voetnoot1578 Het leven prijst en acht, en de voorsichtigheytGa naar voetnoot1579 1580[regelnummer] De dood noch looft noch laeckt: so sal ick onverandert,Ga naar voetnoot1580 Met onvertsaecht ghemoet, dat noch en waelt noch wandert,Ga naar voetnoot1581 Met een gewillighe hand, innemen dit fenijn. dirck Ghy sult niet. katryn Och ik moet.
[pagina 339]
[naar Hooft] dirck Wel so ghy't drinckt laet mijn Mijn deel mijns doods in 't glas, of wildy 't niet in swelghen, 1585[regelnummer] So salt u vroulijck hert in geener wijse belghen, Dat ick met u ghedult 't leven deelachtigh sy.Ga naar voetnoot1586 katryn Nu mijn rampsaligh lot heeft na sijn wil met my.Ga naar voetnoot1587 dirck Onthout van woorden u terwijl ick my vergeve. katryn Oyme! 'k macht niet sien. dirck In dien ick levend bleve, 1590[regelnummer] Soud ick mijn selven dan niet haten waerde vrou, Als ick, al waert ghy dood, u eewigh minnen sou?Ga naar voetnoot1591 Ick heb de teeringh dan wel schalcklijck onderkropen,Ga naar voetnoot1592 De cortswijl dien sy had aen mijn hartsweer te hopen. katryn Och waert dat ghy niet leet, ick leet noch smert noch rou.Ga naar voetnoot1594
[pagina 341]
[naar Hooft] dirck 1595[regelnummer] 'T gelieft u immers wel, dat ick u selschap hou, In d' eewige duysternis, vol akelighe vreesen, Daer sal u mijnen brand een licht en fackel wesen:Ga naar voetnoot1597 Ick sal u leytsman zijn, op de schrickelijcke reys, En versekeren u selfs tot midden in t' palleysGa naar voetnoot1599 1600[regelnummer] Der onder-aertsche Goon, maer sooder in het midden Des hemels, eenigh God is mooghlijck te verbidden, Of die de trouwigheyt der minnaren aensiet, Met medoghentheyt van haer gheleen verdriet, Dien bid ick vriendelijck dat hy ons wil bestellen,Ga naar voetnoot1604 1605[regelnummer] Daer onse geesten steets elck anderen versellen. katryn Hier is de tijd mijn lief, de tijd, de layde tijd,Ga naar voetnoot1606 Die nu na ander tijd te wachten niet en lijd, Och had ick maer 't geluck, dat my een schrijver stelde, Onder 't geluckigh tal der doorluchtige helden, 1610[regelnummer] En maeckten soo vermaert dees onbekende vrou, Die in dit blickjen tijds, moet proef doen van haer trou,Ga naar voetnoot1611 Aen Joncker Wybrant, Ach! mijn sieltjen, ach! ach armen, Daer tusschen wil ick u met dese blancke armen,Ga naar voetnoot1613 Die noyt mocht beuren recht te ketenen met geprangh,Ga naar voetnoot1614 1615[regelnummer] U schouders, hals, en borst, noch oock den ommevangh, Ga naar margenoot+En uwer syden beyd die ick nu heb ontslaghen,Ga naar voetnoot1616 Wat soeter wellust u sou hebben toegedraghen,
[pagina 343]
[naar Hooft] Haer knoopen toeghedruckt in het omvaedemen stijf, In de versamelingh des Houwelijcx tijd verdrijf.Ga naar voetnoot1619 dirck 1620[regelnummer] O mijn Katrijne lief! o mijn Katrijne och! katryn Na dien heer Wybrant wy onse uytvaert noch,Ga naar voetnoot1621 Met uyterlijck gegrey, noch dat wy onse doodenGa naar voetnoot1622 Vereeren, nae 't ghebruyck, met tranen: ist van nooden, Dat wy het oper-eynd des moedigheyds bestaen,Ga naar voetnoot1624 1625[regelnummer] Op dat ick door dat punt en middel magh ontfaenGa naar voetnoot1625 Het uyterste oorlof, en dat ick u bereydeGa naar voetnoot1626 De laetste heusheyd van ons al te droevigh scheyden. dirck So veel als mijn belanght, ick geefse u met bescheyd,Ga naar voetnoot1628 Dat u siel mijn aenspreeckt, die haer ankomst verbeyd. katryn 1630[regelnummer] Dat sal niet anders gaen, mijn siel sal d'uw verwachten, Selfs in u eyghen borst tot sy door 't hijgend jachtenGa naar voetnoot1631 En 't siel-toochjens getees sal hebben afgheleyd,Ga naar voetnoot1632 De doodelijcke last van hare menschlijckheyd.

[pagina 345]
Vierde bedrijf, vijfde tooneel. [naar Hooft] Quistyt en Dach-dief. quistyt Waer hebje gheweest? dach-dief By Lysje Leter-pels dat snolletje. quistyt 1635[regelnummer] Mach het soo bestaen, in bordeelen te gaen, jou polletjeGa naar voetnoot1635 En gayle wuffe guyt, daer 't hier soo drock is op dit pas.Ga naar voetnoot1636 dach-dief Wel t' heerschop seyde dat hem alle dingh al eveliens was,Ga naar voetnoot1637 Ick vraegden hem of ik eens een deel dorstige bier-keelenGa naar voetnoot1638 Al in sijn kelder brocht, of hy oock sou krakeelen, 1640[regelnummer] Hy seyde neen, en of'ck in een hoer-huys liep, en liet hem staen, Hy seyde mee al neen, daerom ben icker gegaen, Om te sien of sijn woorden en oock al sijn wercken, Over een quamen 't saem, dit moest ick eens bemercken.Ga naar voetnoot1643 quistyt Seer wel ghedaen, maer Lang-hayr is after gecomen in.Ga naar voetnoot1644
[pagina 347]
[naar Hooft] dach-dief 1645[regelnummer] Wel hoe is hetter toch altegaer van haer zin?Ga naar voetnoot1645 quistyt Het heerschop steurt hem altoos aen gheenderley saken.Ga naar voetnoot1646 dach-dief De vrou? quistyt Die is so blijd' datse qualick aerd' gaet raken, En Alyt, sy en weet niet wat vrientschap dat 's hem doen sel. dach-dief Wel hy was immers ien mallen bloed, een fielt een licht ghesel,Ga naar voetnoot1649 1650[regelnummer] Ga naar margenoot+Een hooft op schouwer, een kranckop, en sucke vreemde kuren.Ga naar voetnoot1650 quistyt Nu is hy de liefste swagher, soo langh als het gaet duren.Ga naar voetnoot1651 dach-dief De duycker haelt d'ouwe Meer.Ga naar voetnoot1652
[pagina 349]
[naar Hooft] quistyt Houd! d' Heer wilse bevryen:Ga naar voetnoot1652 En Alyt wil Steven giemier onder haer ooghen lyen.Ga naar voetnoot1653 dach-dief Die de vrouwen lest spreeckt die heeftse eerst soo'ck bevijn,Ga naar voetnoot1654 1655[regelnummer] Korts was Joncker de Stille haer licht, haer sonne-schijn,Ga naar voetnoot1655 Sy lonckte, hy wenckte, sy gaf hem duysent soentjes,Ga naar voetnoot1656 Op sijn ghegeven gift, 'ck wil segghen sijn handschoentjes. quistyt Nu vlooghse Lang-hayr soo terstonden aen om sijn hals, En de Stille is een dronckert, en een speulder heel vals, 1660[regelnummer] Een bordeel brock, ick cant niet al, 't geen aen 't lietjen hoort singen.Ga naar voetnoot1660 dach-dief Een vrou en een weer-haen dat benne t'saem ien dinghen. quistyt Ghy spreeckt een Euangelij, want ick bevijn het wis.Ga naar voetnoot1662 dach-dief En den anderen die in abben naers gheweest is,Ga naar voetnoot1663 Om pis-dieven te soecken, wil Katryn voor recht slepen:Ga naar voetnoot1664
[pagina 351]
[naar Hooft] quistyt 1665[regelnummer] Dat verstae ick, wie hoorde sijn dagen sulcke malle grepen, Iaquemyn is haes-op, aen d'een zy. daer comt de Basin,Ga naar voetnoot1666 Of sy 't oock gheluystert het? dach-dief 'K hoop neen, kom gaenwe in.
Vierde bedrijf, seste tooneel. Marry en Lubbert. Gaet henen, gaet henen, en siet of ghy Rieuwert kond vinden, En hem vertoghen hoe sijn dochter u bemindeGa naar voetnoot1669 1670[regelnummer] Ghetroude Vrouwe is, voor Godt en voor de mensch, En siet of ghy hem kond bewegen tot dese uwe wensch, Om te ghedoghen dat ghy 't saem in huys-houdingh meught treden: Ben ick oock gheck, mijn staet soo wel dees redenGa naar voetnoot1673 Soo vry te spreken als mijn man, hoe stae'ck en kaeck,Ga naar voetnoot1674 1675[regelnummer] Mijn comtet immers toe te doen in dese saeck, Te doen als icket verstae, wie sou mijn toch bedille, In 't gheen ick goed vinde, en te willen dat ick wille.Ga naar voetnoot1677

[pagina 353]
Ga naar margenoot+Vierde bedrijf, sevende tooneel. [naar Hooft] Alyt, Lubbert, en Marry. alyt Waer wilt ghy gaen mijn hart? lubbert Hier dichte by mijn troosje. alyt Krijten sal 'ck so jyt doet: lubbert 'K sal wt blijven maer een poosje.Ga naar voetnoot1679 alyt 1680[regelnummer] Ach niet, ach niet. lubbert Ick kom op staende voet strack weer.Ga naar voetnoot1680 alyt Och, och, laet sulcx doch, want ick het niet begheer. marry Maeckt haer niet aen 't schreyen?
[pagina 355]
[naar Hooft] lubbert in een omsien sal 'ck hier weer wesen. alyt Ick wilt niet hebben doch, doet mijn sin, mijn uytgelesen. lubbert Wel aen ick latet dan, terwyl 't u sou wesen een cruys:Ga naar voetnoot1684 1685[regelnummer] Kom gaene wy dan in, en verwachten hem in huys.
Vierde bedrijf, achste tooneel. Wouter, Symons knecht. wouter Ick heb mijn heerschop wel seven jaer langhe Ghedient, nu schelt hy mijn voor een dief, en half gehanghe, En loochent dat hy de pistoletten noch den ringhGa naar voetnoot1688 Van mijn niet heeft ontfanghen: is dat niet sonderlingh? 1690[regelnummer] Ick soude dencken dat ickse aen een ander had gaen langhe,Ga naar voetnoot1690 Had ick hem niet gekend, aensen hayr, aensen baerd, aensen wange, Gelijck aen hem de perlen en de ketens gegeven zijn,Ga naar voetnoot1692 Inde plaets van eenen ander, maer 't is te rechten lijn,Ga naar voetnoot1693 Niemant en sel my onse Heerschap lieren kennen,
[pagina 357]
[naar Hooft] 1695[regelnummer] Dan nou hy heeftmen gesackt, en gaetmen over al schennen,Ga naar voetnoot1695 Al evewel sal ick noch toonen een teken van trouheyd, Hoe wel hy mijn nu dees snoo dievery op leyd,Ga naar voetnoot1697 Want hy heeft gants te gaer dit altemael vergeten,Ga naar voetnoot1698 Om mijn te eyschen af dees perlen en dees keten, 1700[regelnummer] Oock sel hy krijghen berouw, so ick wel vastelijck meen, Want hy maghme qualijck ontbere, siet daer comt hy aen treen.
Ga naar margenoot+Vierde bedrijf, negende tooneel. Slockspeck, Rieuwert en Wouter. Heerschop belieft jou dat 'k na huys gae strijcken.Ga naar voetnoot1702 rieuwert Ja, maer ick beding offer de brant in was, dat jyt selt staen ankijcke,Ga naar voetnoot1703 En komen mijn een oratie doen, hoeter me is vergaen. slockspeck 1705[regelnummer] Och graech! daer gae ick heen, het is garen ghedaen. rieuwert Wat heb icker mee te doen, of mijn yemandt staet te beyeGa naar voetnoot1706 Binnen of buyte, en ofse lacchen ofte schreyen: En offer mier ten acht'ren als te voren is als nu.Ga naar voetnoot1708
[pagina 359]
[naar Hooft] wouter Om dat ick niet begeer, t'onthouden, 't geen 't luck u 1710[regelnummer] Verleent heeft, houd daer is het een met het ander. rieuwert Ick sech fortuyn dat ghy een trijp zijt, heel loos en schrander.Ga naar voetnoot1711 wouter Belieft het u mijn afscheyt met vruntschap niet te gheven So moet ick patienty hebben voor de dagen vanme leven.Ga naar voetnoot1713 rieuwert Ick gae. wouter Daer treet hy heen, en wil mijn nu niet eens 1715[regelnummer] Adieu seggen, 't was gien noot had hy noch wat reensGa naar voetnoot1715 Daer toe, soo mocht hy hem quaet maken:Ga naar voetnoot1716 Maer dits de loon en dienst voor 't behartighen vansen meesters saken.
Vierde bedrijf, thiende tooneel. Symon, Wouter. Wouter.Ga naar voetnoot1718
[pagina 361]
[naar Hooft] wouter Ist moogh'lijck dat de lieden schaemt noch eer In haer lijf hebben? symon Hoort hier set u wat neer. wouter 1720[regelnummer] Ick wil mistroostich worden dat mijn sulcx na werdt ghegheven.Ga naar voetnoot1720 symon Ick heb het spreeck-woordt wel ghehoort menichmael vanme leven, Dat die een reysje steelt, die doet een sond heel groot, En die hem laet bestelen doeter wel duysent snoot. wouter Nu heb ick u de perlen en ketens weer ghegheven. symon 1725[regelnummer] Wanneer? wouter Doen ghy terstont hier by mijn aen quam streve:Ga naar voetnoot1725 Ick word schier aers, dat ghy hier dus loosselijck staet en teemt,Ga naar voetnoot1726 Kond ghy mijn sack niet gheven, sonder datje mijn eer beneemt?Ga naar voetnoot1727
[pagina 363]
[naar Hooft] symon Ick denck vast, en herdenck, en al denckende herdenckende,Ga naar voetnoot1728 Sal 'k u een tijdingh brenghen die u niet sal wesen krenckende. wouter 1730[regelnummer] Ga naar margenoot+Dats waer, doch de luyden te kruyssen, te kruyssen, inne danGa naar voetnoot1730 Haer wonden weer te kussen, daer houd ick gants niet van. symon Mijn verstant schietende met den pijl des overlegges, Wtten booch des ghedachts, heeft het wit en 't al seggesGa naar voetnoot1733 Getroffen. wouter Hebt ghy nu eenige potterye bedacht,Ga naar voetnoot1734 1735[regelnummer] Dien ghymen op woud laden dat ick sou hebben gewracht? symon Neen. wouter Wat dan? symon Maer dat 'k mijn broeder heb gevonden.
[pagina 365]
[naar Hooft] wouter Dat sou mijn gramschap lichten, kond ghymen dat verkonden.Ga naar voetnoot1737 symon Ick ben thans een man ghemoed die mijn soo wel gheleeckGa naar voetnoot1738 Van aensicht, baert, en haer, en van stem, soo ick spreeck, 1740[regelnummer] Ghelaet: ja dat noch meer van al is te verwonderen,Ga naar voetnoot1740 Van kleederen, dat ick dacht komtmen geest voormen opdonderen:Ga naar voetnoot1741 Ja, ick dacht waren de lieden hier spiegels inden Haech, Ick sou meenen dat 'k mijn al in een ander saech:Ga naar voetnoot1743 Dees sal voorseker nu mijn eygen broeder wesen, 1745[regelnummer] Daer dese brabbelingh tusschen u, en mijn is uytgheresen,Ga naar voetnoot1745 Ick weet niet hoe het komt dat 'kt niet eer heb bevroet. wouter Het mocht wel, was het waer, het was voor mijn heel goet.Ga naar voetnoot1747 symon 't Gaet vast, let eensjes op de peerlen, en het handelenGa naar voetnoot1748 Vande keten en de ringh, hoese weer over zijn gaen wandelen, 1750[regelnummer] En vande pistoletten. wouter Dat sal soo wesen recht.
[pagina 367]
[naar Hooft] symon Somma dat ick bevin dat ghy zijt een eerlijck knecht.Ga naar voetnoot1751 wouter Myn docht dat icket schier waer, 't geen ghy mijn op wout dringen.Ga naar voetnoot1752 symon Nu moeten wy vernemen na dese man sijn dinghen,Ga naar voetnoot1753 Na sijn naem, na sijns vaders naem, en na sijn heel geslacht,Ga naar voetnoot1754 1755[regelnummer] En wat voor ien sijn moeder was, dien hem ter werelt bracht, En of hy oock een broeder het, die van hum is gaen vervremen.Ga naar voetnoot1756 wouter Alst u belieft mijn Heer, wy sullen na hem vernemen.Ga naar voetnoot1757	[tekstkritische noot]1441 Sierletter D over 4 regels - 1444 me? A me. - Ook al. A Ook al? (vgl. SHH 1700-1: En van Joncker Wijbrandt? oock al.) voetnoot1443 me: mede, ook; flus: zoëven. voetnoot1444 me: mede, eveneens. [tekstkritische noot]1448 voor spreken B voorspreken voetnoot1445 Niet: niets; scheertme: houdt me voor de gek. voetnoot1446 Ick verstaet mijn niet: ik heb er geen verstand van. voetnoot1447 klouwe: krabben, zijn hoofd klauwen is een gebruikelijke aanduiding voor o.m. geërgerd zijn. voetnoot1452 Die schoonste schoon? d.i. de geliefde die Dirck vreest te verliezen. De persoonsaanduiding Dirck staat hier tweemaal achter elkaar. voetnoot1453 Dat magh het wesen: dat is best mogelijk. voetnoot1455 Swaghers: schoonzoons; geen mouwen enz.: geen touw aan vast te knopen. voetnoot1457 hare: hun; in sijn hooft en haspelt leyt: hem in de war doet zijn (corrupte plaats?)aant.. voetnoot1459 Die 't weet die seyt het u:* die het weet, mag het zeggen. [tekstkritische noot]1464 Sierletter T over 9 regels - Ach A Ack B Ach - 1466 Die door gegaen is, sijn scha A Die door gegaen, is sijn scha (vgl. SHH 1737) voetnoot1462 doorsmuycht: syn. van doorsnuffeld. Steven bedoelt waarschijnlijk dat hij de situatie voldoende verkend heeft om te beseffen dat er voorlopig geen gat in zit. voetnoot1463 wacht houden: zich wachten (voor de gevolgen), vgl. SHH r. 1731-32: zij moghen wacht houden hoe't haer becomen sal. margenoot+ E 3 v^o voetnoot1464 Ach! ach! ach!: Rieuwert lacht. voetnoot1465 Siet toe past op den haspel: pas op dat de zaken niet verkeerd gaan (WNT VI, kolom 103); of misschien hier eerder: ‘houd ze alle vijf bij elkaar’. Vgl. vs. 1457 en HC State pure in cervello (ed.-De Sanctis blz. 291). voetnoot1466 Die door gegaen is, sijn scha enz.: wie er van door is gegaan, 't is zijn eigen risico; wie is teruggekomen, dat is mij best. voetnoot1467 grijnsen: grienen. voetnoot1469 ick mijn sinnen mis: dat ik mijn verstand kwijt ben. [tekstkritische noot]1475 datmen A datme (SHH 1758: dat het in druck gaen sal) voetnoot1471 een stuck aenrechten: een daad verrichten; dat inde Cronijck wert geschreven: die geschiedenis zal maken; wert: wordt. voetnoot1472 pas: zorg. voetnoot1473 se: Fortuna. voetnoot1475 Ach! ach! ach!: Ha, ha, ha! voetnoot1477 sententie: syn. van vonnis. [tekstkritische noot]1478 ooleke B oolcke voetnoot1478 Loopt katten enz.:aant.; ooleke rabouwen:* doortrapte schurken. voetnoot1481 Den brits heeft enz.: genoeg heeft van de schurkenstreken die de fortuin hem thans op zo'n gemene manier levert. voetnoot1483 flus: zoëven. voetnoot1486 sticke: daden. [tekstkritische noot]1488 Hoofdletter W in romein over 2 regels voetnoot1488 so drae: zo snel. margenoot+ E 4 r^o voetnoot1491 vellen: gebruikelijk scheldwoord voor vrouwen. voetnoot1492 appel-teef: scheldwoord meestal gericht tot kijvende vrouwen; vlas-teef: scheldwoord, oorspr. tot vlasverkoopster of vlasspinster (?); het WNT (XXI, kolom 1541) heeft alleen deze plaats. voetnoot1493 sletvinck: slons, sloerie; sengh-kat: scheldwoordaant.; weer-maeckster:* heks die slecht weer teweegbrengtaant.; kol:* toverkol, heks. voetnoot1494 de ringh magh ick of maken: voor de ring kan ik maken. Wouter heeft kennelijk boodschappen gedaan voor Symon. voetnoot1495 Vijf-en-negentigh pont vlaems: een pont vlaems was zes gulden; ick meense enz.: ik meen dat ze wel meer zullen opbrengen. voetnoot1497 pistoletten: naam voor sommige buitenlandse (Spaanse of Italiaanse) gouden munten. voetnoot1498 tien ten hondert: tien procent. voetnoot1500 schicken: zorgen. [tekstkritische noot]1510 Sierletter I over 5 regels - 1517 denckt, A denckt voetnoot1501 wel gerust: goed voorzien. voetnoot1502 hoe nae beginje: begin je soms. voetnoot1503 ghewissen: vertrouwde personen, betrouwbare boden (WNT IV, kolom 2107). voetnoot1507 op den dijck setten: voor de gek houdenaant.. voetnoot1509 vier:* vereer. voetnoot1511 of wy voor of achter gaen: of het goed of slecht met ons gaat. voetnoot1517 op 't minst datmen denckt: aan wat men het minste denkt (nl. te sterven). [tekstkritische noot]1530 sal. A sal - 1531 dirck ontbreekt in A, correctie volgens SHH - 1534 katryn ontbreekt in A, correctie volgens SHH voetnoot1522 heughnis: herinnering. voetnoot1523 overmits: omdat; daer door: nl. door het in herinnering houden; ghekoffert wert: bewaard zou blijven (vgl. Angeniet vs. 1945). margenoot+ E 4 v^o voetnoot1524 mijn vercoren mensche: mijn geliefde, nl. Katryn. voetnoot1527 noch: ook geen. voetnoot1528 van eeuwigh: voor eeuwig. voetnoot1531 gheval: noodlot. voetnoot1532 blincken by de vromen: bewonderd worden door de deugdzamen. voetnoot1533 Want daer geen enz.: degene die al ‘dood’ is door liefdessmart (vgl. de aant. bij vs. 540), kan niet nog eens sterven. voetnoot1534 me: mijn. [tekstkritische noot]1538 Dat een oprechte B Dat oprechte voetnoot1536 Oyme: wee mij; Heeftet enz.: heb ik het niet voorvoeld? voetnoot1537 na een redelijck beweghen: op grond van een redelijke emotieaant.. voetnoot1538 oprechte:* rechtmatige, verdiende. voetnoot1539 onbehoorlijckheyt: verkeerdheid; te saft: te weekhartig (dit slaat op het feit dat ze Wybrant niet heeft durven afwijzen). voetnoot1541 De oorsaeck van mijn dood: lijd. vw. bij eyschen en begeerenaant.. voetnoot1544 niet halen noch niet houwen By:* niet halen bij en het ook niet uithouden naast. voetnoot1546 al stil: als bep. bij ter dood ghebracht zou het een stoplap zijn; wellicht onderbreekt K. zichzelf: laat ik daarover zwijgen. voetnoot1549 vernoeght: syn. van weest te vreden. voetnoot1551 Ick segh het om dies wil, alsoo: ik zeg het daarom: wanneeraant.. voetnoot1552 gheschende:* geschonden: nl. door zich als bruid van Dirck over te leveren aan Wybrantaant.. voetnoot1554 verstaet:* van mening bent. voetnoot1555 sonder toestaen en de willen: SHH r. 1850-51 heeft iets duidelijker daer geen toestemming van wil isaant.. [tekstkritische noot]1567 wil dat B wel daet - sondigh B sondight voetnoot1559 mijdentheyt:* terughoudendheid. voetnoot1560 mercken: opmerken, inzien. voetnoot1561 Bevestight enz.: breng uw woorden dan in praktijk; levendige is een woordspeling: ze moet dit doen, door niet voor de dood maar voor het leven te kiezen. voetnoot1566 ten tuyge: tot getuige; Laet lijden straf de geen: laat diegene gestraft worden (Dirck bedoelt zichzelf). voetnoot1568 ghy voor u hebt ghenomen: gij u hebt voorgenomen (nl. te sterven). margenoot+ F 1 r^o voetnoot1572 wast mijn ziele: was het voor mijn ziel. voetnoot1576 En heeft my enz.: heeft mij niets hogers geleerd dan; noch is merkwaardig in de zin geplaatst, hoort het na wetenschap? De tekst in SHH r. 1873-76 is helderder: dient mij wijder niet, als om beter te sterven dan jck heb geweeten te leven. voetnoot1578 overmits: omdat. voetnoot1579 voorsichtigheyt: wijsheid (HC heeft prudenza; vgl. voor de prudentia als deugd: Veenstra, Ethiek en moraal, blz. 62-64). voetnoot1580 De dood noch looft noch laeckt: onverschillig staat tegenover de dood (SHH r. 1877 heeft: de doodt veracht); onverandert: onbewogen (SHH r. 1878-79: met onverandert gelaet). voetnoot1581 dat noch en waelt noch wandert: dat niet wankelt. [tekstkritische noot]1584 mijns doods B myn doods - 1590 mijn B mijns - 1592 schalcklijck B schalckelijck - 1593 sy A ghy (SHH 1892: se) voetnoot1586 met u ghedult: met uw toestemming. voetnoot1587 na: bijna, welhaast. voetnoot1591 al waert ghy dood: als gij dood zoudt zijn. voetnoot1592 Ick heb de teeringh ... te hopen: ik heb op geslepen wijze aan de kwelling het genoegen ontnomen dat deze aan mijn verdriet hoopte te beleven. Vgl. SHH r. 1890-92: soo heb jck de quellingen willen beroven van 't kortswijl datse aen mijn hartsweer hebben souden. voetnoot1594 waert: ware het. [tekstkritische noot]1596 duysternis B duysternisse - 1604 wil B wilt - 1608 maer 't geluck B maer geluck - l613 Daer tusschen B Daer en tusschen voetnoot1597 brand: brandende hartstocht, liefde. voetnoot1599 versekeren: beschermen. voetnoot1604 dat hy ons wil bestellen, Daer: dat hij ons daar wil brengen, waar. voetnoot1606 layde: nare, droevige. voetnoot1611 blickjen tijds: ogenblikje. voetnoot1613 Daer tusschen ... verdrijf: de zin loopt niet; in de berijming is de gekunstelde formulering van Hooft (en Aretino) nogal verhaspeld. Vgl. SHH r. 1910-15. Daer tusschen: intussen. voetnoot1614 geprangh: omhelzing; van prangen: drukken, omklemmen. margenoot+ F 1 v^o voetnoot1616 die ick nu ... knoopen: waaraan ik heb ontnomen de zoete lust die de omhelzing verschaft zou hebben. voetnoot1619 In de versamelingh des Houwelijcx tijd verdrijf: in de vereniging die het genoegen van het huwelijk is. voetnoot1621 Na dien ... tranen: in SHH r. 1917-20 loopt de zin beter; Wybrant: fout voor Dirck. voetnoot1622 gegrey: geschrei; onse dooden: ons beider dood. voetnoot1624 Dat wy het oper-eynd des moedigheyds bestaen: dat wij het toppunt van moed durven bereiken. voetnoot1625 door dat punt en middel: op die manier. voetnoot1626 uyterste oorlof: laatste afscheid (t.w. van u). voetnoot1628 ick geefse: se slaat terug op het uyterste oorlof (vs. 1626); met bescheyd: op voorwaarde. voetnoot1631 in u eyghen borst: zie de aant. bij vs. 540; tot sy enz.: SHH r. 1929-30 heeft een simpeler formulering: ter tijdt toe dat jck volbraght hebbe mijn doodlijcken arbejdt. voetnoot1632 't sieltoochjens getees: de kwelling van het sterven, de doodstrijd. [tekstkritische noot]1634 Sierletter W over 9 regels - 1637 al eveliens B alle eveliens voetnoot1635 polletje: hoerenloper. voetnoot1636 gayle wuffe guyt: geile lichtzinnige schurk; op dit pas: op dit moment. voetnoot1637 al eveliens: hetzelfde. voetnoot1638 een deel: een troep. voetnoot1643 bemercken: constateren. voetnoot1644 is after gecomen in: is door de achterdeur binnengekomen. [tekstkritische noot]1649 een fielt B en fielt voetnoot1645 hoe is hetter ... van haer zin?: wat vinden zij ervan? voetnoot1646 altoos: volstrekt. voetnoot1649 bloed: kerel. margenoot+ F 2 r^o voetnoot1650 hooft op schouwer: een schijnheilige? (niet in het WNT), vgl. de aant. bij vs. 361, waar de uitdrukking sijn hooft hanght op sijn schouwers zou betekenen ‘hij neemt een deemoedige houding aan’. voetnoot1651 swagher: schoonzoon. voetnoot1652 duycker: duivel; Meer: merrie (hier over Marry). voetnoot1652 Houd! d'Heer wilse bevryen: reactie op de door Dach-dief uitgesproken vervloeking: de Heer moge ze behoeden. voetnoot1653 giemier: niet meer. voetnoot1654 bevijn: merk. voetnoot1655 Korts: kort tevoren. voetnoot1656 hy wenckte: SHH r. 1962 heeft zij wenckte; sy gaf enz.: vgl. SHH r. 1962-63: sy kuste de handtschoenen die hij haer gegeven had. voetnoot1660 ick cant enz.: ik kan het hele liedje niet (na)zingen. voetnoot1662 ick bevijn het wis: ik merk het duidelijk. voetnoot1663 abben naers: het hellegataant.. voetnoot1664 pis-dieven:* alruinwortelsaant.. [tekstkritische noot]1668 Sierletter* G over 8 regels voetnoot1666 haes-op: er van door; aen d'een zy: aan de kant, er van door! (behoort blijkens SHH r. 1974 bij daer comt de Basin). voetnoot1669 vertoghen: laten zien. voetnoot1673 mijn staet soo wel: het komt mij evenzeer toe. voetnoot1674 hoe stae'ck en kaeck: wat sta ik te kletsen. voetnoot1677 te willen: hangt af van Mijn comtet ... toe (vs. 1675). margenoot+ F 2 v^o [tekstkritische noot]1678 Sierletter W over 9 regels voetnoot1679 wt blijven: wegblijven. voetnoot1680 strack: dadelijk. [tekstkritische noot]1686 Sierletter I over 9 regels voetnoot1684 terwyl: omdat. voetnoot1688 loochent dat hy ... noch ... niet heeft ontfanghen: drievoudige ontkenning: Symon zegt dat hij ze niet heeft gekregen; pistoletten: goudstukken (zie vs. 1497). voetnoot1690 had gaen langhe: had gegeven. voetnoot1692 gelijck enz.: sluit aan bij vs. 1690. voetnoot1693 't is te rechten lijn: het is een te duidelijke zaak (?); misschien is deze plaats corrupt, vgl. SHH r. 2004-2006 jck soud het recht wt belijen, en had jck hem soo claerlijck niet gekent. 't Is te rechten lijn komt niet als uitdrukking voor in het WNT i.v. lijn en recht, of in Harrebomée i.v. lijn. [tekstkritische noot]1702 slockspeck, rieuwert en wouter B simen, wouter - Sierletter H over 9 regels voetnoot1695 Dan: maar; gesackt: de zak geven, ontslagen. voetnoot1697 op leyd: beschuldigt van. voetnoot1698 gants te gaer: geheel en al. margenoot+ F 3 r^o voetnoot1702 gae strijcken: ga. voetnoot1703 offer: indien er. voetnoot1706 of mijn yemandt staet te beye: of er iemand op mij wacht. voetnoot1708 En offer ... als nu: en of er meer ten nadele strekt dan ten voordele op dit moment. [tekstkritische noot]1715 noot had hy B noot hy - 1717 loon B lood - meesters B meester - 1718 Sierletter W over 4 regels voetnoot1711 trijp: loeder, kreng. voetnoot1713 patienty hebben: geduldig afwachten. voetnoot1715 't was gien noot ... Daer toe: 't zou niet zo erg zijn, als hij daarbij nog maar wat zei. voetnoot1716 soo mocht hy hem quaet maken: maar misschien zou hij zich dan kwaad maken. voetnoot1718 Wouter: Symon roept zijn knecht. voetnoot1720 dat mijn sulcx na werdt ghegheven: dat ik van zoiets (nl. van diefstal) word beschuldigd. voetnoot1725 streve: lopen. voetnoot1726 Ick word schier aers: ik sta ervan versteld (in SHH r. 2046 door Simon gezegd); dus loosselijck staet en teemt: op zo'n bedrieglijke wijze staat te zeuren (of talmen). voetnoot1727 sack: ontslag. voetnoot1728 vast: voortdurend. margenoot+ F 3 v^o voetnoot1730 Dats waer: zinloze toevoeging in de berijming; inne: en. voetnoot1733 het wit en 't al: het doel en (daarmee) alles; segges: om zo te zeggen. voetnoot1734 Hebt ghy nu ... gewracht: Hebt gij nu een of andere schelmenstreek verzonnen, waarvan gij mij wilt betichten dat ik die heb uitgevoerd? [tekstkritische noot]1747 mocht B mach voetnoot1737 lichten: lichter maken, verminderen. voetnoot1738 ghemoed: tegengekomen. voetnoot1740 ghelaet: voorkomen, houding. voetnoot1741 opdonderen: opduiken, opdoemen. voetnoot1743 mijn al: mij helemaal. voetnoot1745 brabbelingh: verwarring, geharrewar. voetnoot1747 Het mocht wel: het zou wel (zo) kunnen (zijn). voetnoot1748 't Gaet vast: het is zeker zo; handelen: geven en ontvangen. voetnoot1751 Somma dat ick bevin: kortom ik concludeer; eerlijck: rechtschapen. voetnoot1752 Myn docht dat icket schier waer, 't geen ghy enz.: ik dacht bijna dat ik het was, (hetgeen gij mij wilde opdringen, nl. een dief te zijn). voetnoot1753 vernemen: informeren. voetnoot1754 sijn heel geslacht: heel zijn geslacht. voetnoot1756 vervremen: vervreemden. voetnoot1757 Alst: Zoals het.

Vorige Volgende

Schyn-heyligh

Vierde bedrijf, eerste tooneel.

Ga naar margenoot+Vierde bedrijf, tweede tooneel.

Vierde bedrijf, derde tooneel.

Vierde bedrijf, vierde tooneel.

Vierde bedrijf, vijfde tooneel.

Vierde bedrijf, seste tooneel.

Ga naar margenoot+Vierde bedrijf, sevende tooneel.

Vierde bedrijf, achste tooneel.

Ga naar margenoot+Vierde bedrijf, negende tooneel.

Vierde bedrijf, thiende tooneel.

Over het gehele werk

organisaties