Schyn-heyligh

(1979)–G.A. Bredero– rechtenstatus




[pagina 221]
Ga naar margenoot+Derde bedrijf, eerste toneel. [naar Hooft] Katryn, in dienst-meyds cleeren. De doolwegh op de welck mijn geest nu is ghebracht, Door het schielijck weder-keeren onverwacht, Van Wybrand Wydermeer, is van sulcker naturen Dat ick mijn ghedachten niet eensjes en mach sturen 960[regelnummer] Op d' heymelijcke twist tusschen mijn vaer en moer,Ga naar voetnoot960 Door welck ons heele huys nu is in rep en roer, Maer ick denck hoe ick best mijn opset aen sal legghen. Wat geef icker oock om wat mijn ouders sullen segghen, Of wat sy sullen doen, indien dat sy verstaen 965[regelnummer] Dat ick aldus ghecleed ben over straet gegaen. Ick was vol hoops, en had oock gaeren stracx ghestorvenGa naar voetnoot966 Doen ick mijn Vryer sagh, die soo langh heeft ghesworven, Maer met de goede hoop my soo verquickten siet,Ga naar voetnoot968 Soo kon ick aende gheest te geven, raken niet,Ga naar voetnoot969 970[regelnummer] Sulcx dat ick inder daet wel dubbeld ben ellendigh, Naer dien dat my de dood niet hebben wil uytwendigh,Ga naar voetnoot971 Nu ick het leven niet houden wil: maer ter spijtGa naar voetnoot972 Van leven en van dood, so sal ick nu ter tijt Al so veel scherp Fenijns gaen halen, en voort eten,Ga naar voetnoot974
[pagina 223]
[naar Hooft] 975[regelnummer] Dat my leven en dood in 't cort sal doen vergeten.Ga naar voetnoot975 En op dat niemand van mijn aenslagh yet en weet,Ga naar voetnoot976 Soo heb ick mijn terstont op dese wijs ghecleet, Vermits ick duchten dat d'Aptekers jonghens souwenGa naar voetnoot978 Het schadelijck fenijn my anders niet vertrouwen. 980[regelnummer] Daer komt een man die my dient.
Derde bedrijf, tweede tooneel. D. Lamfert Loscop, Katryn Wystme noch een reys, al segh ick het self, sulcken man als ick ben,Ga naar voetnoot981 Die de vremde crachten der kruyen, trots alle Herbaristen, op een prick ken,Ga naar voetnoot982 Ick heb de Herbaria, de Florilegia, al segh ick het self, totaliter in mijn hooft,Ga naar voetnoot983 Ibi est, al segh ick het self, daer sit het, daer com een reys een die 't daer uyt rooft:Ga naar voetnoot984 985[regelnummer] Daerom, al segh ick het self, ofje schoon ab occasu ad ortum gaet,Ga naar voetnoot985 Wijstme, al seg ick het self, noch een reys sulcken man als hier voor u staet. Ga naar margenoot+Ick heb, al seg ick het self, Galenum en Paracelsum beyd doorcruyst,Ga naar voetnoot987 Et id circo, al segh ick het self, teneo totam medicinam in mijn vuyst,Ga naar voetnoot988
[pagina 225]
[naar Hooft] Al segh ick het self, laetse comen, al segh ick het self, wie dat willen, 990[regelnummer] Al die Doctoren van Leuven met haer Sophismata, met haer grepen met haer grillen,Ga naar voetnoot990 Ego, al segh ick het self, ad unum tarto omnes illos.Ga naar voetnoot991 Ick achtse niet meer, al segh ick het selfs, als Pedanten, Pueros, & pupillos,Ga naar voetnoot992 Ick ben Philosophus, Physicus, Logicus, Ethicus, Physiognomicus,Ga naar voetnoot993 Al segh ick het selfs, ende dattet niet al te quacksalver-achtigh stont,Ga naar voetnoot994 995[regelnummer] al segh ick het selfs, ick soude also wel yemant van den steen snijdenGa naar voetnoot995 als de beste, al sout noch vijftigh boeren costen, al segh ick het selfs, ick verstae my op de alghemy, sou ick segghen, de Anatomy, al seghGa naar voetnoot997 ick het selfs, trots alle de Doctoren van 't lant, ende alst met pratenGa naar voetnoot998 te doen is, al segh ick het selfs, tantum est meus facundia, dat al seghGa naar voetnoot999 1000[regelnummer] ick het selfs, als ick op mijn revel-stoel com, ick verdwael schier inGa naar voetnoot1000 copiam verborum & rerum, ick selje daer op een stel op een sprongh met krijt of met cool gaen beschrijven een boom vande oorspronghGa naar voetnoot1002 vande Coortse, al segh ick het selfs, ende bereeckenen haer afcomst van lidt tot lidt, van aver tot aver, die is haer vaer, die haer beste-Ga naar voetnoot1004 1005[regelnummer] vaer, die haer over-bestevaer, die haer broer, die haer susterlingh,Ga naar voetnoot1005 al segh ick het selfs, die afters kijnt, en die eerste lidt, al segh ick hetGa naar voetnoot1006
[pagina 227]
[naar Hooft] selfs, jae datmen die coortse, Al segh ick het selfs, verdaghvaerde, door eenen pedel, al segh ick het selfs, om getuygenisse der waerheytGa naar voetnoot1008 te geven, al segh ick het selfs, ter requisitie van den rector magni-Ga naar voetnoot1009 1010[regelnummer] ficus facultatis medici van Leuven Doctor Gratianus Grimbecq, al seghGa naar voetnoot1010 ick het selfs, sy souden moeten bekennen ende belijden, niet anders, al segh ick het selfs, al gaefjer oock stroppelecoorde, al segh ick hetGa naar voetnoot1012 selfs, als dat Doctor Lamfertus Loscopius Amersfordensis Stichtius, Ultra-Ga naar voetnoot1013 jectinus sulcken kennis heeft van haer afcomst, staet, qualiteyt, ge-Ga naar voetnoot1014 1015[regelnummer] legentheyd, en stirredomstantien, datter, al segh ick het selfs, geenGa naar voetnoot1015 houwen aen en is, al segh ick het selfs. katryn Ick dien hem niet te steuren in sijn Sermoen,Ga naar voetnoot1017 De man maeckt sijn sinnen te bijster veel te doen,Ga naar voetnoot1018 Siet dese Paracellisten zijn Aptekers en DoctorenGa naar voetnoot1019 1020[regelnummer] Van beydts.
[pagina 229]
[naar Hooft] lamfert Hoe sullense staen al dese Professoren, Al segh ick het selfs, als ick nu doe drucken voor den dach En in 't licht doe comen, de schoone tractaten, al segh ick het selfs, Die ick onder handen heb, al segh ick het selfs, de venasectione,Ga naar voetnoot1023 de lotione, de gestione, & de pulsu, ick argueer, al segh ick het selfs,Ga naar voetnoot1024 1025[regelnummer] tot een haer toe, al segh ick het selfs. katryn Goeden dagh Domine Doctor.Ga naar voetnoot1026 lamfert Et te salvere jubeo, quis es? katryn Ick verstae u niet heer, ick en can gheen Latijn. lamfert Ga naar margenoot+En ick gheen duyts, al segh ick het selfs, Ego sum solitum,Ga naar voetnoot1028 Al segh ick het selfs, cum uxor, cum pueris, cum ancilla, cum
[pagina 231]
[naar Hooft] 1030[regelnummer] rusticus in villa, al segh ick het selfs, anders niet als latijn Te spreken, al segh ick het self, en connen sijt niet verstaen Sy moghen 't laten, al segh ick het self. katryn Sijnse niet wel beraen, die by dusdanige cloecken,Ga naar voetnoot1033 Gesontheyt, beterschap en 't lieve leve soecken? 1035[regelnummer] Ja soecken mochtmenser, maer 't gheender my toe noodGa naar voetnoot1035 Mochtenser vinden, dat 's voornamelijck de dood. lamfert Quis es tu? Hoc est, waer comje van daen, waer woonje,Ga naar voetnoot1037 En wie heeft u ghesonden, al segh ick het self, En wat is u begeeren, al segh ick het self. katryn 1040[regelnummer] Ick ben de Dienstmaeght van mijn Juffrou Anne Gryns,Ga naar voetnoot1040 Dat 's alliens, en ick had gaeren wat fenijns.Ga naar voetnoot1041 lamfert Quid faceres cum? hoc est, al segh ick het self, wat soujer me doen?Ga naar voetnoot1042 katryn Maer wy hebben t' onsent so veel muysen en ratten,
[pagina 233]
[naar Hooft] Dat wyse niet connen vangen met vallen noch met katten, 1045[regelnummer] En dat schelmse goet dat het een hiel groot gat In mijn Huyck ebeten, Docter ick segh jou dat,Ga naar voetnoot1046 Sy hebben van mijn vrou een paer fluwele muylen Aen stucken ghekapt, en nou doetse niet dan pruylen,Ga naar voetnoot1048 En is tegen ons een hielen dagh te euvelijcke quaet,Ga naar voetnoot1049 1050[regelnummer] En daerom com ick by jou, Domine, om raet.Ga naar voetnoot1050 lamfert Wat gebrabbel heb ick hier, al segh ick het self, Die elementsche meer, al segh ick het self,Ga naar voetnoot1052 Sietmen voor een rottecruyts man aen, al seghGa naar voetnoot1053 Ick het selfs, tis by gort de croon, PileumGa naar voetnoot1054 1055[regelnummer] Soud ick segghen, van de faculteyt te na, al segh ick het self, Maer qui nesk is simulare nesk is regnare,Ga naar voetnoot1056 Ick sel mijn houden, al segh ick het self, als of ick het My niet aen en trock, al segh ick het self, en in plaets Van rottecruyt, haer tarwen-meel geven met slaep-cruyt 1060[regelnummer] Vermenght, dat de rotte wel groeyen en toe nemen, al segh Ick het self, en kappen by gort al haer beste kleeren aenGa naar voetnoot1061
[pagina 235]
[naar Hooft] stucken, al segh ick het self, sy moghen leeren, al segh ick het self, Respectum draghen, al segh ick het self. katryn Ay lieve Domine gheeftme toch sulcke fenijnen,Ga naar voetnoot1064 1065[regelnummer] Daerse van langher hand af sterven en verdwijnen,Ga naar voetnoot1065 Op dat de dieven toch wat lijden voort verdriet En schade, die ons van de schellemen gheschiet. lamfert A morte Repentino libera nos,Ga naar voetnoot1068 katryn Wat 's dat gheseyd Domine, suldijt gaen halen? lamfert Ita.Ga naar voetnoot1069 katryn 1070[regelnummer] Sluyt sijn latijnse reden niet beter als sijn duytse woorden, Sy waeren ghenoegh om Katten en Honden mede te vermoorden: Ga naar margenoot+Ick laet rotten of muysen staen.Ga naar voetnoot1072 lamfert Siet hier meysjen hier ist.
[pagina 237]
[naar Hooft] katryn Hoe salmen 't ghebruycken Domine, dat wod ick dat ick wist?Ga naar voetnoot1073 lamfert Ghy sult het menghen, al segh ick het selfs, met 1075[regelnummer] Schoon reghen-water, al segh ick het selfs, En setten 't dan in een schotel, al segh ick het selfs, In loco, hoc est, ter plaetse, daer, al segh ick het selfs,Ga naar voetnoot1077 De rotten haer dagelijcksen burgherlijcken ommegangh hebben,Ga naar voetnoot1078 Al segh ick het selfs, Conversationem civilam, handel en wandelGa naar voetnoot1079 1080[regelnummer] hebben, al segh ick het selfs. katryn Hoe veel moetje hebben Domine? lamfert Een Schellingh voor de consulatie, al segh ick het self,Ga naar voetnoot1081 En vijf stuyvers voor 't fenijn, facit, laet sien,Ga naar voetnoot1082 Vijf en ses is twaelf, al segh ick het selfs, Ick schelje met een paer schellinghe quijt.Ga naar voetnoot1084
[pagina 239]
[naar Hooft] katryn 1085[regelnummer] Ist heel fijn dan? lamfert Van 't alderfijnste datter gemaeckt wert, Al segh ick het selfs. katryn Daer is jou gelt: goeden dagh. lamfert Gaet henen, tu venies matrem tuam bene domum, hoc est,Ga naar voetnoot1087 Al segh ick het selfs, ghy sult u moer wel 't huys comen. Nunc Tempus est, al segh ick het selfs, dat ick gae visenterenGa naar voetnoot1089 1090[regelnummer] Mijn patientien, hoc est, den Advocaet Grillensteyn,Ga naar voetnoot1090 Al segh ick het selfs, Cayendyck en Neskenhuysen,Ga naar voetnoot1091 Ego habeo tantam practicam, al segh ick het selfs,Ga naar voetnoot1092 Dat ick wel een muyl-esel van doen hadde, Al segh ick het selfs, als de liberalitasGa naar voetnoot1094 1095[regelnummer] Van de luyden, al segh ick het selfs, het afwerpenGa naar voetnoot1095 Mocht, al segh ick het selfs.

[pagina 241]
Derde bedrijf, derde tooneel. [naar Hooft] Schyn-heyligh, Symon. schyn-heyligh De Heer sterckt u in liefde, ontmoet ick u hier mijn heer? symon Goeden dagh vrient, ghelieft u yet? wat is u begheer? schyn-heyligh Ick heb een groote saeck met uwer liefde te verrichten, 1100[regelnummer] En bid den Heer nae der liefden dat hy u verstant wil verlichten. symon Wat magh dat zijn? schyn-heyligh Maer dewijl ghy besloten zijt, Bruyloft te houden van u twee Dochters Katryn en Alyt, So sou ick uwer liefden raden na der liefden aert, Ga naar margenoot+Dat ghy met het huwelijck van Iaquemyn oock voort mee vaert. symon 1105[regelnummer] Wat Alyt, wat Katryn, en wat Iaquemyn? Mijn dunckt dat ghy niet wel met u hooft bewaert moet zijn, 'T is vande geck, al mee droncken, al mee droncken,Ga naar voetnoot1107
[pagina 243]
[naar Hooft] Fijn man ghy hebt meer gelaen, als ick u heb gheschoncken.Ga naar voetnoot1108 schyn-heyligh De liefde dringht mijn gemoet om uwer liefden te raen 1110[regelnummer] Wat mijn dunckt dat u best is om aen te gaen, Voorwaer Joncker Eelhart is een eelman na mijn gissen, Van treffelijcken adel, en goe getuyghenissen, Al het hy wat wilt gelopen, hy is noch bedaert, dat 's best,Ga naar voetnoot1113 En soo 't spreeckwoort seyt, niet gekoot best, beter eerst als lest.Ga naar voetnoot1114 symon 1115[regelnummer] Hy is wel ghequelt die met gecken ghequelt is. schyn-heyligh Hoe dus vreemt me Joncker 't schijnt dat u hooft ontstelt is. symon Ick segh datje deur-gaet, eer ickje voeten maeck.Ga naar voetnoot1117 schyn-heyligh Ick gae in der liefden: dit is wel een vreemde saeck, De man die maeckt sijn selfs so veel becommeringhen, 1120[regelnummer] Dat hem 't hooft omme loopt van al de sware dinghen, Ick sorgh van synen 't weghen blijft hy noch langh so mal,Ga naar voetnoot1121
[pagina 245]
[naar Hooft] Dat hy 't hans of morghen in een door-kist raken sal,Ga naar voetnoot1122 Sijn Petemoeys dol-huys soo ick hoor,Ga naar voetnoot1123 Dat hanght hem gewisselijck aen 't oor:Ga naar voetnoot1124 1125[regelnummer] Wat zijnder al geslachten daer de kay is in 't bloet,Ga naar voetnoot1125 'T is al evenwel prijckeleus werck met dat krancksinnige goet,Ga naar voetnoot1126 Sy comt altemets eens op donderen princepalijck dunckt mijnGa naar voetnoot1127 Alsse begoten wert met brande moris of spaense wijn,Ga naar voetnoot1128 Soo wortse wel so groen in weynigh uren van een morghen,Ga naar voetnoot1129 1130[regelnummer] Datmen een heele Somer voor geen verdorren heeft te sorgen,Ga naar voetnoot1130 Maer dees is juyst op sijn quaetste, niet mal-ghenoegh om te sluyten,Ga naar voetnoot1131 Noch niet wijs genoegh om alleen te gaen, 't hylick sal niet stuyten:Ga naar voetnoot1132 Wil hy sijn Dochter Eelhart niet geven met sijn danck,Ga naar voetnoot1133 Ick wed ickse hem doe nemen tegen sijn wil en dat eer lanck:Ga naar voetnoot1134 1135[regelnummer] Ick sel de dochter oprockenen en daer toe verwecken,Ga naar voetnoot1135 Datse met de Vrijer haes-op ander hayden sel trecken,Ga naar voetnoot1136 Haest datse yewers tot een Nicht wert gehuysvest en gehooft,Ga naar voetnoot1137 Hy heeftme beloo moye hondert daelders belooft,Ga naar voetnoot1138 Dat en is voorseker geen brock om te vermuylen.Ga naar voetnoot1139

[pagina 247]
Ga naar margenoot+Derde bedrijf, vierde tooneel. [naar Hooft] Dirck, Wybrant. 1140[regelnummer] Noch vrees ick offer wel een boefje by mocht schuylen,Ga naar voetnoot1140 Al is den dag schier om mijn hartje dat tuygt mijn, Dat van Juffrou Katryn ick sal versteken zijn.Ga naar voetnoot1142 Ick ben heel ongherust al wil ick het verbloemen. wybrant Wel hoor ick daer mijn Juffrou Katryn niet noemen? dirck 1145[regelnummer] Nietemin ick maeck alle dinghen ghereet Als Bruygom, dewijl men elck Bruydegom heet.Ga naar voetnoot1146 wybrant Wat praet hy van Bruygom? dirck Ick soud garen verduysteren,Ga naar voetnoot1147 Ick toon een bly ghesicht. wybrant Ick moet hier wat luysteren.
[pagina 249]
[naar Hooft] dirck Ick denck vast om het gheen dat sy sprack stout en vry,Ga naar voetnoot1149 1150[regelnummer] In teghenwoordigheyt van Steven-stil en my: Als 't geluck wou de min, die ick u draegh beletten,Ga naar voetnoot1151 En gingh sich sturelinghs en dwars daer tegen setten,Ga naar voetnoot1152 So soud ick noch bestaen (het gingh oock hoe het wou)Ga naar voetnoot1153 Een dingh daer het landt lustich af waghen sou.Ga naar voetnoot1154 wybrant 1155[regelnummer] Ick weet niet waert vast is.Ga naar voetnoot1155 dirck 'k Vroech haer hoe zijt mocht peysen, Dat sy de jonghman liet om sulcken bootschap reysen. wybrant Hy heeftet van myn voor.Ga naar voetnoot1157 dirck Soo heeftse my geseyt Ten was uyt liefde niet maer uyt medogentheyt. wybrant Wel wat gaet mijn toch aen?Ga naar voetnoot1159
[pagina 251]
[naar Hooft] dirck Overmits dat sy achtenGa naar voetnoot1159 1160[regelnummer] Dat hem de lange reys sijn lyden sou versachten: En dat d'onmoochlijckheyt van 't volbrenghen sijn rou, En oock sijn heete liefd' allengsjes koelen sou. wybrant Oyme helaes! mijn bloet dat mocht hem wel vergieten.Ga naar voetnoot1163 dirck Sy swoer dat niemant haer als ick en sou ghenieten.Ga naar voetnoot1164 wybrant 1165[regelnummer] Ick ben verloren, ach! dirck Alst uurtjen om is maer, Soo gae ick by mijn lief, en maeck het hylijck klaer. wybrant Mocht ick het niet wel dencken, t'hans doen ick haer verkondeGa naar voetnoot1167 Mijn reys en oock mijn naem, dat sy my had uytgesonde Om van mijn ontslagen te zijn, daerom sonder veel bescheytGa naar voetnoot1169 1170[regelnummer] Vaerdichdese mijn af, en sey 'k bid mijn tuwaers beyt,Ga naar voetnoot1170 Ick sal by u komen, sprack sy, soo het scheen met meenen,
[pagina 253]
[naar Hooft] Daer's groot gherucht in ons huys, 'k bid u gaet toch heenen: 'K ben liever lyveloos als trouloos, saydse met bedroeve. Nu ick mach binne gaen en hare komst vertoeve.Ga naar voetnoot1174
Ga naar margenoot+Derde bedrijf, vijfde tooneel. Lubbert en Steven. 1175[regelnummer] Wat leyder mare verstae'ck, mijn leen staen mijn en trillen,Ga naar voetnoot1175 Mijn huysvrou is de bruydt met een Steve de Stille. steven Wat heeft hy mijn te noemen. lubbert Maer alsser geen recht en was Hier inden Haech, so soud ick wel willen datsGa naar voetnoot1178 Die mijn wettige huysvrouwe sou willen afhandich maken. steven 1180[regelnummer] Het hart klopt mijn.
[pagina 255]
[naar Hooft] lubbert Neen dat doent sal icker wel staken.Ga naar voetnoot1180 steven Ick swetet meyn.Ga naar voetnoot1181 lubbert En of een jonghman de lust quam an, Om wat te besoecken gaen, soudemen hem daerom vanGa naar voetnoot1182 Sijn vrou setten? steven Na ick hoor so heeft hij 't van mijn voor:Ga naar voetnoot1183 Ick mach hem spreken aen, goeden dach Monseur, 1185[regelnummer] Mijn dunckt ick heb u wel voor desen tijt ghesien. lubbert Dat mocht wel. steven Ghy zijt hier van daen soo ick recht mien. lubbert Ja ick waerlijck, en hebber oock vrienden en een vrouwe, Met de welck een Steve de Stil maeckt rekening te trouwe: En 't is wel dartien jaer dat 'kse tot mijn bruyt ontfingh.
[pagina 257]
[naar Hooft] steven 1190[regelnummer] Wat avontuur is dit? wel dat is sonderlingh.Ga naar voetnoot1190 lubbert Dat moochje wel seggen. steven Wat comt mijn over! lubbert De gene Diese te trouwen meent, ick sweer hem datter eene Van onser beyden hun leven in schieten sal.Ga naar voetnoot1193 steven Ick arme ellendige! dits voor mijn een misval.Ga naar voetnoot1194 lubbert 1195[regelnummer] Ick sech 't waer tegen eerbaerheen en billickheyden. steven Ick hebbe wel gehoort dat een sekere riewert seyde.Ga naar voetnoot1196 lubbert Secht mijn niet meer, dat is de man daer ick het mee hou.
[pagina 259]
[naar Hooft] steven Indien de tijt om is ten eynde vanden jare, de vrou Vry staet te trouwe, soose van u geen tijngh heeft gekregen,Ga naar voetnoot1199 1200[regelnummer] En alst dan was gheschied, wat conjer dan doch tegen? Soo dat ghyder u muts meucht na werpen, in sulcken gheval.Ga naar voetnoot1201 En soude het Hof Provinciael, nochte den hoogen Raet al,Ga naar voetnoot1202 Met hare mandamenten, interdicten noch relyven,Ga naar voetnoot1203 U niet konnen helpen hoe seer ghyder by wilt blijven. lubbert 1205[regelnummer] Het Hof mach doen alsoot haer op dees saeck verstaet.Ga naar voetnoot1205 Ghebreeckt het mijn aen 't recht, ick wreeck het stracx met quaet,Ga naar voetnoot1206 Al sou 'k van desen dach dees besten hals verbeuren. steven Ick hebber meer gheweten die de vlach voerde van te veuren,Ga naar voetnoot1208 Maer alsse voor 't recht quamen leerde sy kleyn singen daer. lubbert 1210[regelnummer] 'k Weet waerje wesen wilt, jy wilt staen op de seve jaerGa naar voetnoot1210 Drie dagen, maer al warense om ick passer niet op,Ga naar voetnoot1211
[pagina 261]
[naar Hooft] En indien dees nuwe vryer is van uwe vrientschop, Secht hem dat hy met mijn oneerlijck heeft gaen handele.Ga naar voetnoot1213 steven Die gene die het is, swijmt hem, of ghy hem siet wandele:Ga naar voetnoot1214 1215[regelnummer] Ga naar margenoot+Daerom ick gae hem alles terstont te kennen geven. lubbert Doet dat, en 't sal van mijn oock werden deurgedreven, Ick wilt niet aers neergeleyt hebben als met rappier en poinjaert.Ga naar voetnoot1217 Hoe wel ick bewijsen ken, dat tsedert mijn uytvaert,Ga naar voetnoot1218 Brieven geschreven heb uyt Japon en andre wegen.Ga naar voetnoot1219 steven 1220[regelnummer] Hoort. lubbert Wat isser te doen? steven Niemendal het is te degen.Ga naar voetnoot1220
[pagina 263]
[naar Hooft] lubbert Ghy sulterme gereet altoos vinden om te staen,Ga naar voetnoot1221 Soo langh ick een droppel bloet heb en sal 'k u niet ontgaen.Ga naar voetnoot1222
Derde bedrijf, seste tooneel. Slockspeck, Quistyt en Lubbert. slockspeck Tmost een langhe waghe zijn, Tmost een langhe waghen zijn,Ga naar voetnoot1224 1225[regelnummer] Daermense al op soude voeren, Knechjens die de nellebooch roeren,Ga naar voetnoot1226 Meysjens die gheen maeght en zijn. Wat segjer toe Quis-tyt? quistyt La ha, fa la, fa la, fa la, fa la, fa la, fa la, fa la, fa la. slockspeck 1230[regelnummer] Wel wanneer sult ghy doch na miester Pieter gaen streven.Ga naar voetnoot1230
[pagina 265]
[naar Hooft] lubbert Sulcken Rompslomp heeft mijn schoon-vaer al sijn levenGa naar voetnoot1231 Gheweest, soo weet hy staech sijn saken over te leggen.Ga naar voetnoot1232 slockspeck Wat snoes-haen komt daer aen? wel wat of hy wil seggen? lubbert Staet wat aen d'een zy, ick moet hier wesen in. slockspeck 1235[regelnummer] Jy bent an een verkeert huys, wy zijn dat niet van sin. lubbert Nou laetme deur. quistyt Wel hey jy moet hier toch niet wese. lubbert Jy luyden soecktet, en ghy sultet vinden gae ick vreseGa naar voetnoot1237 Van uwent wegen noch, want ick slader lichtlijck op.Ga naar voetnoot1238
[pagina 267]
[naar Hooft] slockspeck Al soetjes vrient, wy passen hier niet op u qua kop.Ga naar voetnoot1239 lubbert 1240[regelnummer] Ick ben een vanden huys. slockspeck Waert ghy een goude keten Ick soude u ghelooven: maer nu ghy een mensch zijt, nu weten Wy van u niet.Ga naar voetnoot1242 lubbert Ick ben de man van Alyt, Swagher van Joncker Rompslomp.Ga naar voetnoot1243 slockspeck Treckt van leer Quis-tyt, Sal hy tegen onse danck al dringende in huys komen?Ga naar voetnoot1244 lubbert 1245[regelnummer] Salmen mijn dit spelen? wel, dit schijnen wel droomen. slockspeck Staet af segh ick noch eens, of dat gater door jou vilt.Ga naar voetnoot1246
[pagina 269]
[naar Hooft] quistyt Toeft soo langh het heerschop komt, en segt dan watje wilt.Ga naar voetnoot1247 lubbert Roeptmen de oude Juffrou dan ick selse maer iens spreken.Ga naar voetnoot1248 slockspeck Sy hettet veel te drock, hoe staeje hier te preken, 1250[regelnummer] Ja sy quam niet al wasser sijn Excellensy veur.Ga naar voetnoot1250 lubbert Juffrou Alyt dan? quistyt Het komt haer ongelegen gaet deur.Ga naar voetnoot1251 lubbert Een vande meysjes dan? slockspeck Ghy hebt hier gien vermogen.Ga naar voetnoot1252 quistyt Lapt de deur toe so wayt hem gien roock in sijn ooghen.Ga naar voetnoot1253

[pagina 271]
Ga naar margenoot+Derde bedrijf, sevende tooneel. [naar Hooft] lubbert Gants lijden wat derteler overghever snoo ghespuysGa naar voetnoot1254 1255[regelnummer] Van knechs, soo heeftmen Schoonvaer nou rechtevoort in huys.Ga naar voetnoot1255 Dit komt om datmen haer soo veel heeft toe gaen geven.Ga naar voetnoot1256 Kort moetmense houwen, of men heefter sijn levenGa naar voetnoot1257 Gien deech mee, nu ick mach gaen wandele nae 't Hof, En sie dat 'k mijn Schoon-vaer vin en seggen hem hier of.Ga naar voetnoot1259
derde bedrijf, achtste tooneel. Schyn-heyligh, Iaquemyn. 1260[regelnummer] Daer staet Juffrou Iaquemyn. iaquemyn Zijt wellekom mijn Heer. schyn-heyligh De Heer sterckt u in u liefd. iaquemyn Ick danckje seer. Is de brief al bestelt, aen mijn lief serveteurtje?
[pagina 273]
[naar Hooft] schyn-heyligh Och jae, en ontfinghse oock met een kussent honneurtje.Ga naar voetnoot1263 De liefde die ghy in u hart tot hemwaerts draeght, 1265[regelnummer] Is hem het aengenaemst dat hem ter werelt haeght.Ga naar voetnoot1265 iaquemyn Och ist waer datje seght! schyn-heyligh 't Is soo, 't kan aers niet wesen: 't Is een perrel van een knecht, vol deuchden uytgelesen,Ga naar voetnoot1267 Dat de natuur noch eens sulcken man scheppen wou,Ga naar voetnoot1268 'k Meen datse met al haer macht genoech te doen hebbe sou. iaquemyn 1270[regelnummer] 't Is loflijck en ick beelt oock vastlijck inme sinnen.Ga naar voetnoot1270 schyn-heyligh De sedigheyt, de gevoechlijckheyt, 't schijnt dat in hum allien binnen.Ga naar voetnoot1271 iaquemyn Ach lieve doch!
[pagina 275]
[naar Hooft] schyn-heyligh Sijn trou en sijn oprechtigheyt, die winnen 't hart Van al de werelt wijt, ja de best ick by hem tart.Ga naar voetnoot1273 iaquemyn Mijn bloet! schyn-heyligh Soo weet hy hem te schicke naer tijts gelegentheytjes:Ga naar voetnoot1274 1275[regelnummer] Hy kan over een geklooft rietjen gaen, netjes en hiel freytjes,Ga naar voetnoot1275 Hy kan lichten en swaren. iaquemyn Watten bescheydentheyt.Ga naar voetnoot1276 schyn-heyligh Hy is deftigh met defteghen, en vrolijck met de vrolijckheyt,Ga naar voetnoot1277 Liefelijck met de sachten, vermakelijck met de boertrijcke,Ga naar voetnoot1278 Openhartich met de vrijen, eerlijck met de treffelijcke.Ga naar voetnoot1279
[pagina 277]
[naar Hooft] iaquemyn 1280[regelnummer] Ach! ick bid datje al sijn begaeftheden opweckt.Ga naar voetnoot1280 schyn-heyligh In kort, hy denckt, hy wenst, hy begeert, hy snackt, hy sprecktGa naar voetnoot1281 Niet, als dat met sijne gheschicktheyt over een kome.Ga naar voetnoot1282 iaquemyn Ach hoe luckigh ben ick! schyn-heyligh Dit moet zijn waergenomen:Ga naar voetnoot1283 Ga naar margenoot+Hoort, oude lien zijn oude lien en enden vast haer tijt,Ga naar voetnoot1284 1285[regelnummer] En jonghe lien, zijn jonge lien, dat ghy te wacker zijtGa naar voetnoot1285 Zijn sy te traech, te stijf, de ouderdom door de jaeren,Ga naar voetnoot1286 Die gants zijn afgemat door 't krimpen van haer aaren, Zijn te ghelijcken niet by u lien, die soo radt, Als quicksilver zijt, daerom ick segh jou dat 1290[regelnummer] Soud ghy so lang wachten, tot u ouders u souwen uythouwen,Ga naar voetnoot1290 Ghy mocht licht sterven, eer ghy eens quaemt te trouwen. iaquemyn Wat raed ghy mijn dan nu? 'k bid ghymen 't best aenprijst.
[pagina 279]
[naar Hooft] schyn-heyligh Maer dat ghy inder daet doet 't geen ghy in 't pampier bewijst.Ga naar voetnoot1293 iaquemyn Kond ick slechs ick sou, maer ick sel niet wel keunen.Ga naar voetnoot1294 schyn-heyligh 1295[regelnummer] Och, och! ghy keunt soo wel, wat meugher tegen kreunen.Ga naar voetnoot1295 iaquemyn In wat manieren doch? schyn-heyligh Maer komt en gaet met mijn, Ick sal u brenghen by u troost u medecijn! En dan somme sommarum, sult ghy 't saem soo wel maken,Ga naar voetnoot1298 Dat u vader blijdt sal zijn, dattet huwelijck voort sal raken, 1300[regelnummer] Hoe eer hoe liever. iaquemyn Ach! ick ben gants niet getoyt.Ga naar voetnoot1300 schyn-heyligh Wat leyt daer aen, al moy, 'k bid sulcks toch niet uytstroyt.Ga naar voetnoot1301
[pagina 281]
[naar Hooft] iaquemyn Och neen, ick soud dus doend wel een geckin ghelijcken.Ga naar voetnoot1302 schyn-heyligh Wat niemendalle: och! ghy moet soo nau niet kijcken, Men moet de tijt waer nemen, eer datse krijcht een kier.Ga naar voetnoot1304 iaquemyn 1305[regelnummer] Wacht toch een weynich dan, dat ick mijn wat op-cier. schyn-heyligh Comt dan wat rasjes weer, ick sal u hier verbeyen.Ga naar voetnoot1306 iaquemyn In een ommesien tijts sal ick van binnen scheyen. schyn-heyligh So desen aenslach mijn niet averechs om en keert,Ga naar voetnoot1308 Sal ick d'hond slachten die aen kleyne lapjes leertGa naar voetnoot1309 1310[regelnummer] Het leer eten, en soo heb ick oock voorghenomen, Soo veel te klaren als mijn tellekes voorkomen,Ga naar voetnoot1311 En wert yemandt mijn doent ghewaer, ick sal hem dies Betalen mette spreuck vande Propheet septiesGa naar voetnoot1313 Cadit justicie, en dierghelijcke spreucken.
[pagina 283]
[naar Hooft] iaquemyn 1315[regelnummer] De knechts zijn inde kelder, de meysjes inde keucken, Mijn moeder inde kamer, mijn susters zijn by haer, Hier is niemant van kennis die ons nu wert ghewaer, Com gaeuwe volenden ons voorgenomen wercke.Ga naar voetnoot1318 schyn-heyligh Volght mijn van aftere na op dattet niemant mercke.Ga naar voetnoot1319 iaquemyn 1320[regelnummer] Och! daer comt, volck aen.Ga naar voetnoot1320 schyn-heyligh Com slaenwe dit ras om.
Derde bedrijf, negende tooneel. Rieuwert, Slockspeck. Is dat gants lichters recht? het is veel eerder krom,Ga naar voetnoot1321 Ick hebt de Procureur generael altemael gaen verklaren, Hoe dat ick met mijn wijf die flaers al ben ghevaren:Ga naar voetnoot1323 Ga naar margenoot+Doen hymen had gehoort seyd hy Riewert houtet dicht,Ga naar voetnoot1324
[pagina 285]
[naar Hooft] 1325[regelnummer] Want sny jy eens jou neus, jy schent jou hiele aensicht: Denckt 't is jou huysvrou, en ghy hebt kinderen te vryen: Vergeten is veer best, stelt deus mallery ter syen.Ga naar voetnoot1327 Men doet over dusdanighen misverstant gien recht, Dat tusschen man en vrou, hoe binje toch so slecht,Ga naar voetnoot1329 1330[regelnummer] Daer blyven noch genoech ongedecideerde parten,Ga naar voetnoot1330 Al moeyt hem 't hof nu niet met uwe beuselmarten.Ga naar voetnoot1331 Dan nou pacienty, doe 'k mijn mond by gort iens op,Ga naar voetnoot1332 Doe ickse iens op, 't barst wel teffens uyt mijn krop:Ga naar voetnoot1333 Ick sel by den elimalimenten hiele manden vol kalle,Ga naar voetnoot1334 1335[regelnummer] Ja 't selder uyt gaen oft uyt een hoosvat quam valle: Daer komt Slockspeck aen, wel hoe dus wilt-wayich en dus woest?Ga naar voetnoot1336 slockspeck Gans duysent duyckers Heerschop. rieuwert Wel hoe heb jyt dus noest?Ga naar voetnoot1337 slockspeck Ach! ach! ick kom met ramp die u is opghedrongen. rieuwert Hoe na is flus het wijf quaet inde put ghesprongen?Ga naar voetnoot1339
[pagina 287]
[naar Hooft] slockspeck 1340[regelnummer] Al argher. rieuwert Slaetme de kop of. slockspeck Jae watten reveligh kallen,Ga naar voetnoot1340 Ten eersten is Katryn in een despraetheyt gevallen,Ga naar voetnoot1341 En raest, en baert, en tiert, en slaet haer handen in 't haer,Ga naar voetnoot1342 Dat het een steenen hart bewegen sou door 't ghebaer,Ga naar voetnoot1343 Dat ghy haer hoorden eens, ghy trilden wel van vreese. rieuwert 1345[regelnummer] Wybrant van Wydermeer sal wederom gekeert wesen. slockspeck Daer na is Iaquemyn gheteghen op de bien,Ga naar voetnoot1346 En men weet niet waer heen, of men weet niet met wien. rieuwert Sy mocht de donder doen.Ga naar voetnoot1348
[pagina 289]
[naar Hooft] slockspeck Ay wilt jou niet verbasen,Ga naar voetnoot1348 Voort hetter aende deur ien geweldich wesen rasen, 1350[regelnummer] Een vreemt uytheems snoeshaen, seggende dat hy was De man van u Alyt, en wou in huys heel ras. rieuwert Wat komt mijn teffens op, waer sal ick mijn noch keeren?Ga naar voetnoot1352 slockspeck Met dees gewapende hant, heb ick hem moeten weeren. rieuwert Ten waer dat ick hem niet te voren had verwacht,Ga naar voetnoot1354 1355[regelnummer] 't Waer om mijn sinnen te missen. slockspeck 'k Prijst dat jyt niet en acht. Ick meende van avond de kruycke heel fraytjes te beschicken,Ga naar voetnoot1356 En daer komt de boose sathan en breeckt ons vreucht an sticken. rieuwert 'k Weet langer niet te seggen, ick ben een bedruckt man.Ga naar voetnoot1358
[pagina 291]
[naar Hooft] slockspeck Waer wilt ghy met mijn heen? rieuwert Daer mijn niemandt vinden kan.
Ga naar margenoot+Derde bedrijf, thiende tooneel. Snoep en Schyn-heyligh. 1360[regelnummer] Theerschop is soo in u ghehouden als oyt sijn leven,Ga naar voetnoot1360 Hy wil niet alleenlijck de hondert daelders gheven, Maer hondert ponden vlaems.Ga naar voetnoot1362 schyn-heyligh Danck heb sijn goedigheyt. snoep En u behendigheyt, raet, en subtijl beleyt. schyn-heyligh Ick en kon niet laten de wercken der liefde 1365[regelnummer] Te oeffenen, dewijl 't hem van my soo geliefde. snoep Dan seggen de Geusen noch datter gheen mirakelen schien.Ga naar voetnoot1366
[pagina 293]
[naar Hooft] schyn-heyligh De liefde gaet het al te boven, soo jy hier aen moocht sien. snoep Ghy hebt mijn Heer van daech van sijn doot gaen opwecken. schyn-heyligh En haer het leven gegheven. snoep Dat zijn twee gebrecken.Ga naar voetnoot1369 schyn-heyligh 1370[regelnummer] Nu wil ick gaen sien de baen klaer te maken van al,Ga naar voetnoot1370 En hoop dattet met haer vader heel wel afloopen sal, Want de broosheyt des vleesch, en de jonckheyt van tye,Ga naar voetnoot1372 En sachtheyt van natuur, hebben de reden op haer sye. snoep Watten schoonen parabel! schyn-heyligh Daer beneffens ist een eer 1375[regelnummer] Voor de vader, een dochter te hebben die haer dus slaet ter neer.Ga naar voetnoot1375
[pagina 295]
[naar Hooft] Aenmerckt eens de schrift die van de liefd' schrijft d'rechte sin, En die geen liefd' en heeft gaet in ignem intermin.Ga naar voetnoot1377 snoep Wat prebelen is dit? nou, hadieu dan tot flus:Ga naar voetnoot1378 Goeden dach Domine. schyn-heyligh Fabula est in lupus.Ga naar voetnoot1379
Derde bedrijf, elfde tooneel. Rieuwert, Slockspeck, Schyn-heyligh. rieuwert 1380[regelnummer] Sy mach het haer wel schamen die lichtvaerdighe karonie.Ga naar voetnoot1380 slockspeck Wie meenje? rieuwert De fortuyn die ooleke slavonie.Ga naar voetnoot1381
[pagina 297]
[naar Hooft] slockspeck Waerom? rieuwert Maer datse haer komt versetten tegens een manGa naar voetnoot1382 Van vijftich jaren, die hem nauwelijcx weeren kan, schyn-heyligh Mijn Heer Rompslomp zijt ghegroet, hoe gatet met u saken? rieuwert 1385[regelnummer] Onse lieven Heer sendt u tot mijn, want ick wetet langher niet te maecken Wat aengaen, soo heeftmen de fortuyn van desen dach gequelt.Ga naar voetnoot1386 schyn-heyligh Ga naar margenoot+Hebt goeden moet, en maeckt u hier in niet ontstelt, 't Sal alles seer wel gaen, vertrout dat sonder jocke. slockspeck Met goeden moet en purgatie geneestmen de Spaensche pocke.Ga naar voetnoot1389
[pagina 299]
[naar Hooft] rieuwert 1390[regelnummer] De man uyt Arabyen is thuys gekomen weer, En die van Magelanus oock. schyn-heyligh Wel isser nu niet meer? rieuwert De dochters opter loop, en voorts een hope schaden. schyn-heyligh Daer vele ramps is, daer 's ghemeenlijck veel te raden.Ga naar voetnoot1393 rieuwert O, O! schyn-heyligh Met een receptie dien ick u in geven sal,Ga naar voetnoot1394 1395[regelnummer] Tegen het ongeluck sullen wy het hoop ick al Te recht helpen. rieuwert Dat woort doet het hart verlichten. schyn-heyligh Ick heb sulcks oock wel eer in mijn gemoet gaen stichten,Ga naar voetnoot1397
[pagina 301]
[naar Hooft] En quelde mijn selve met de slanghe, ketens, en sulcks mier,Ga naar voetnoot1398 Als gloeyenden ovens, peck, solfer van 't helsche vyer.Ga naar voetnoot1399 1400[regelnummer] En telkes als mijn de temtatie des vlees over quame, Schrickten ick voor heyntje pick, en voor Luycefer bename:Ga naar voetnoot1401 Maer so haest als ick een moed greep, had icker den dril van,Ga naar voetnoot1402 Verklaert u inder liefden en treckt u sulcks niet an.Ga naar voetnoot1403 rieuwert Laet ons tot die recepte comen, ick stader nae te wachte. schyn-heyligh 1405[regelnummer] 't Geen datje hebt te doen, dats nergens op te achte.Ga naar voetnoot1405 rieuwert Ja ofmen kan of niet? schyn-heyligh 't Is dat ghy 't slechts maer doet. slockspeck Daer houd ick het oock voor. rieuwert Swygt ghy jou mallen bloet.
[pagina 303]
[naar Hooft] schyn-heyligh De fortuyn is van een aert ghelijck de lichte vrouwen, Die alsse een goe pol hebben, daer sy yets op vertrouwen,Ga naar voetnoot1409 1410[regelnummer] Of die op haer verslingert is, daer gaense soo me an,Ga naar voetnoot1410 Als de kat doet met de muys, maer alsse een litsert danGa naar voetnoot1411 Voor krijghen, die voor een gat niet en is ghekregen,Ga naar voetnoot1412 En dieder met een eynd houts altemet op slaet te deghen:Ga naar voetnoot1413 Ick verseker u datse dan kleyn singen doort ghetou.Ga naar voetnoot1414 slockspeck 1415[regelnummer] En was mijn 'tspreken niet verboden, stracx ick souGa naar voetnoot1415 't Lof van u gheperfymeerde ghelijckenisse gaen verheffen. rieuwert Het gaet mijn oock ter harten, want het zijn re'en die treffen.Ga naar voetnoot1417 schyn-heyligh De diefsche fortuyn is van een aert, ick segh jou dat,Ga naar voetnoot1418 Als een Wijn-verlater die ghewaer wort dat een vat,Ga naar voetnoot1419 1420[regelnummer] Of oxhooft, of pijp, het leckingh of ghebreken,Ga naar voetnoot1420 Soo gaet hy stracx de wijn op een ander dicht vat steken,Ga naar voetnoot1421 En de verloren druppelen gaen hem van 'shartsen bloet.Ga naar voetnoot1422
[pagina 305]
[naar Hooft] Alsoo wil ick seggen, dat de fortuyn aers niet en doet, Als opvullen met ramp, dits mijn vermaen en praten, 1425[regelnummer] En alsse een man raeckt, die een vande lecke vaten Slacht, daer 't niet in en blijft, soo wert haer de kop kroes,Ga naar voetnoot1426 En sy giet haer schelmery op d'een of d'ander droes.Ga naar voetnoot1427 slockspeck Datje een Propheet hoorde sou hy wel beter keunen leeren? rieuwert Ick word een heel aer mensch, komt dat door het studeren? slockspeck 1430[regelnummer] Als een man gaeter mee deur.Ga naar voetnoot1430 rieuwert Ick krijg een nieu hart in men lijf, Mijn dunckt ick voel gien aert 't is aers niet of ick drijf.Ga naar voetnoot1431 schyn-heyligh Ga naar margenoot+Indien ghy u houden wilt aen mijn leer en vermanen, Sult ghy bevinden dat het u druck sal wegh banen,Ga naar voetnoot1433 En al u droefheyt sal ten lacchen gants vergaen. rieuwert 1435[regelnummer] Ick ben de selfde man niet, siet ghy niet een ander staen?
[pagina 307]
[naar Hooft] slockspeck Och jae, jy bent verandert van trony en ghesicht. rieuwert Ick ben wel hondert pont of daeromtrent ghelicht.Ga naar voetnoot1437 schyn-heyligh Gaet in tot ick com sien hoe de medecyn het gaen wercke,Ga naar voetnoot1438 Misere mei secundum, De Heer die wil u stercke.Ga naar voetnoot1439 rieuwert 1440[regelnummer] Ick sal u dan verwachten. schyn-heyligh Ick com u flusjes by.Ga naar voetnoot1440 Schyn-heyligh binnen, Rieuwert blyft staen.	margenoot+ C 4 v^o [tekstkritische noot]956 Hoofdletter D in romein over 4 regels - 969 aende B aenden voetnoot960 heymelijcke: ongelukkig gekozen woord (niet in SHH), gezien het voorafgaande toneel, tenzij het hier de oorspr. bet. ‘huiselijke’ heeft. voetnoot966 vol hoops: nl. ter plaatse te zullen sterven. voetnoot968 met: terwijl, doordat. voetnoot969 Soo kon ick ... raken niet: zo lukte het me niet. voetnoot971 Naer dien dat: omdat; uytwendigh: klaarblijkelijk (?). voetnoot972 ter spijt Van: in weerwil van. voetnoot974 voort: vervolgens. [tekstkritische noot]981 Sierletter W over 9 regels - 982 Herbaristen B Harbaristen - 983 totaliter B toraliter - 985 ad ortum B adorum - 986 sulcken B sucken voetnoot975 Dat: dat het; in 't cort: snel. voetnoot976 aenslagh: plan. voetnoot978 Vermits ick duchten: omdat ik vreesde. voetnoot981 reys: keer; sulcken man als ick ben: iemand als ik (met de implicatie dat zo iemand niet bestaat)aant.. voetnoot982 trots:* zo goed als; Herbaristen: kruidkundigen. voetnoot983 Herbaria: kruidenboeken, het beroemdste is het Cruydtboeck van Rembertus Dodonaeus (1554); Florilegia: bloemlezingen; woordspel met de letterlijke betekenis, of toespeling op de ‘retorische kwaliteiten’ van de arts, waarvoor citatenverzamelingen als het Florilegium Magnum van Jos. Langius dienst konden doen; totaliter: volledig. voetnoot984 Ibi est: daar zit het; daer com een reys een: laat er maar eens één komen. voetnoot985 ab occasu ad ortum: van het eind naar het begin; de normale formule is: ab ortu ad occasum (in het bijz. van de zon: van oost naar west). margenoot+ D 1 r^o voetnoot987 Galenus (130-200) was de beroemdste arts uit de Romeinse oudheid; Paracelsus: befaamd zestiende-eeuws medicusaant.; doorcruyst:* doorvorst, geheel doorgenomen. voetnoot988 Et id circo: en dat geheel en al (?). Circo is wellicht verlatijnst uit ‘rondom’, overal, helemaal; teneo totam medicinam in mijn vuyst: ik houd de hele geneeskunst in mijn vuist, ik beheers ze volledig. [tekstkritische noot]991 tarto B taro - 993-1016 in proza - 996 al B Als - 997 Anatomy A Anotemy (SHH 1091 anatomij) 1000 in copiam verborum & rerum A incopuum verborum & reum (vgl. SHH 1097) - 1005 over-bestevaer B over bestevaers voetnoot990 van Leuven: zie de aant. bij vs. 1009-10; Sophismata: spitsvondige redeneringen; in de traditionele medische opleiding namen disputaties een belangrijke plaats in; grepen, grillen: kunsten. voetnoot991 Ego (...) ad unum tarto omnes illos: ik daag ze allen tot de laatste man uit (tarto is potjeslatijn voor ndl. tarten). voetnoot992 Pueros: kinderen; pupillos: onmondige knapen. voetnoot993 Physiognomicus: gelaatkundigeaant.. voetnoot994 dattet:* indien het. voetnoot995 van den steen snijden: opereren om een (nier-) steen te verwijderen; maar ook: iemand beetnemen door hem te veel te laten betalen, hem snijden. voetnoot997 alghemy: alchemieaant.. voetnoot998 trots:* zo goed als. voetnoot999 tantum est meus facundia: zo groot is mijn welbespraaktheid (Lamferts latijn is niet correct). voetnoot1000 revel-stoel: praatstoel (revelen = raaskallen); in copiam verborum & rerum: in een overvloed van woorden en zakenaant.. voetnoot1002 cool:* houtskool; boom: stamboom. voetnoot1004 van aver tot aver: van geslacht op geslacht; bestevaer: grootvader. voetnoot1005 susterlingh: zusterskind. voetnoot1006 afters kijnt: achterneef of -nicht; eerste lidt: meest nabije verwanten in de opgaande of neergaande lijn, d.w.z. vanuit kinderen de ouders, vanuit ouders de kinderen; het gebruik op deze plaats in de opsomming dient mede om Lamfert belachelijk te maken. [tekstkritische noot]1007 het selfs B het sels - 1009 ter requisitie van den rector magnificus facultatis medici van Leuven Doctor Gratianus Grimbecq A ter requisatie van den rechter manuetiquus facultatus medici van leven Docter Grasianus Grimbecq (vgl. SHH 1112-4) - 1010 segh B segt - 1011 souden B sonden - 1012 stroppelecoorde A strippelecoorde (SHH 1117-8: stroppele coorde; zie WNT XVI, kolom 203-1013 Amersfordensis Stichtius, Ultrajectinus A Amersfordius stichtus, utrajechtius (vgl. SHH 1120-21) voetnoot1008 pedel: bode van de universiteit. voetnoot1009 ter requisitie van: op vordering van (rechts-term, in het bijz. gebruikt met betrekking tot het oproepen van getuigen); rector magnificus facultatis medici van Leuven: rector magnificus van de medische faculteit van Leuvenaant.. voetnoot1010 Gratianus Grimbecq:* Gratiano is een traditionele naam voor de komische figuur van de dokter in de Italiaanse commedia dell'arte. Zie Thijssen-Schoute 1932, blz. 234-35; Grimbecq:aant.. voetnoot1012 stroppelecoorde:* een straf waarbij men de veroordeelde met een touw aan zijn op de rug gebonden handen ophing en één of meer keren plotseling liet neervallen (WNT XVI, kolom 203). voetnoot1013 Amersfordensis Stichtius, Ultrajectinus: uit Amersfoort in het Sticht (bisdom) van Utrecht. Amersfoorters golden als dwazenaant.. voetnoot1014 staet:* gesteldheid; gelegentheyd: toestand, positie. voetnoot1015 stirredomstantien: verbastering van circomstantiën, omstandigheden, met toespeling op een wschl. obsceen stirredom (vgl. Stommen Ridder vs. 1608). voetnoot1017 Sermoen: betoog. voetnoot1018 De man enz.: de man geeft zijn geest wel erg veel te doen. voetnoot1019 Siet: bedenk dat; Paracellisten: voor Paracelsisten, volgelingen van Paracelsus (zie aant. bij vs. 987); zijn Aptekers en Doctoren van beydts: zowel apothekers als artsenaant.. [tekstkritische noot]1021 Al B Als - als ick nu doe A ick nu doe (SHH 1132: als jck nu doe) - 1021-25 in proza* - 1024 argueer A arugeer (SHH 1137: argueer) - 1024 Vgl. SHH 1137-40: Jck argueer, al seg jck het self, en debateer en kloof al seg jck het self al die materiaelen, al seg jck het self, tot een hajr toe, al seg jck het self. - 1026 Et te salvere jubeo, quis es? A Et salvere gubeo quies. (vgl. SHH 1143) - 1028-32 in proza - 1028 Ego sum solitum, [...], cum uxor, cum pueris, cum ancilla, cum rusticus A Ego sam solitam, [...], cam uror, cam prieris, cam ancilla, cam rasticus (vgl. SHH 1145-7) voetnoot1023 de venasectione, de lotione, de gestione, & de pulsu: over de aderlating, de wassing (het lavement?), de behandeling (?), en over het kloppen (de polsslag)aant.. voetnoot1024 ick argueer* (...) tot een haer toe: hier ontbreekt een lijdend vw.; zie de tekstkritische aant. voetnoot1026 Domine: Mijnheer; Et te salvere jubeo, quis es?: ik groet jou ook, wie ben je? margenoot+ D 1 v^o voetnoot1028 Ego sum solitum ... cum uxor, (enz.): ik ben gewoon met mijn vrouw, met de kinderen, met de dienstbode, met de boer op de boerderij. [tekstkritische noot]1035 mochtmenser B machmenser - 1037 Quis es tu? Hoc est, A Qui es tu? Gal est, (vgl. SHH 1155) - 1042 Quid faceres cum? hoc est A Quid faceris cum hoc est (vgl. SHH 1162) voetnoot1033 beraen: geholpen; cloecken: bekwame lieden. voetnoot1035 't gheender my toe nood: wat mij hiertoe brengt (nl. de dood, i.c. de wens om te sterven). voetnoot1037 Quis es tu? Hoc est: Wie ben je, dat wil zeggen. voetnoot1040 Anne Gryns: de naam (niet in SHH) zal gekozen zijn ter wille van het rijm. voetnoot1041 Dat's alliens: maar dat doet er niet toe. voetnoot1042 Quid faceres cum? hoc est: wat ga je ermee doen? dat is. [tekstkritische noot]1053 aen A aen ontbreekt, wel in SHH 1173 - 1054 Pileum A van Pillem (SHH 1174: pileum) - 1055 faculteyt A faluteyt (SHH 1175: facultejt) - 1056 qui nesk is A qui nesk. Is (SHH 1176: qui nesckis) - simulare B simulate voetnoot1046 Huyck: mantel zonder mouwen. voetnoot1048 ghekapt: geknaagd, gebeten. voetnoot1049 te euvelijcke quaet: geweldig kwaad. voetnoot1050 Domine: Mijnheer. voetnoot1052 elementsche: vervloekte, ellendige; meer: merrie. voetnoot1053 rottecruyts man: verkoper van rattenkruit, een van de minst in aanzien staande beroepen. Zie Catalogus Arm in de Gouden Eeuw nr. 42 en afb. 8. voetnoot1054 by gort: bastaardvloek; tis ... de croon ... van de faculteyt te na: het is de eer van de faculteit te na, de eer van de faculteit is ermee gemoeid (WNT VIII, kolom 348, vgl. Moortje vs. 2202: By gord, dat was myn kroon te nae!). Pileum: hier als pedante vertaling van croon; de pileum was een hoofddeksel dat door de romeinen bij feestelijke gelegenheden werd gedragen. voetnoot1056 qui nesk is simulare nesk is regnare: komische verbastering van het spreekwoord qui nescit simulare, nescit regnare, wie niet weet te veinzen, weet niet te regeren. Het sprw. komt voor in de Gemeene Duytsche Spreckwoorden van 1550 (Van Dale, blz. 2599). Nesk bet. gek, dwaas. voetnoot1061 kappen: knagen, stukbijten. [tekstkritische noot]1067 schellemen B schelmen - 1068 katryn: de persoonsaanduiding ontbreekt in A, wel aanw. in B - 1072 meysjen B meysjes voetnoot1064 Domine: Mijnheer. voetnoot1065 van langher hand: langzamerhand. Katryn wil een langzaamwerkend vergif om haar belofte aan Wybrant nog te kunnen nakomen. voetnoot1068 A morte Repentino libera nos: bewaar ons voor een plotselinge doodaant.. voetnoot1069 Ita:* Ja. margenoot+ D 2 r^o voetnoot1072 Ick laet ... staen: om maar niet te spreken van. [tekstkritische noot]1077 In loco, hoc est A In loco hoc est - 1078 dagelijcksen burgherlijcken A burgherlijcken dagelijcksen (SHH 1207: daeghelijxschen burgherljcken; vgl. het latijnse equivalent in r. 1079) - 1079 Conversationem civilam A Confersationem sivilam (SHH 1208: conversationem civilam) - 1081 ick het A ickhet B ick het voetnoot1073 wod: wilde. voetnoot1077 In loco, hoc est: op de plaats, dat is. voetnoot1078 burgherlijcken: zoals in een geordende samenleving voorkomt, normale; ommegangh: omgang, onderling verkeer. voetnoot1079 Conversationem civilam: (correct zou zijn civilem): burgerlijke omgang. voetnoot1081 de consulatie: het consult. voetnoot1082 facit: dat maakt. voetnoot1084 een paer schellinghe: 2 schellingen = 12 stuivers. [tekstkritische noot]1087 tu venies matrem tuam bene domum, hoc est A tu vemus matrem tuam te mudomun hoc est (vgl. SHH 1221-2) B mudomum - 1088 comen. A comen - 1089 Nunc Tempus est A Nu, Tempris est (SHH 1224: Nunc tempus est) - visenteren A visenteren, - 1092 practicam A praticam (SHH 1218: practicam) - 1095 het afwerpen Mocht A het afwerpende Recht (SHH 1232: het afwerpen moght) voetnoot1087 tu venies matrem tuam bene domum: letterlijke verlatijnsing van Ghy sult u moer wel 't huys comen, d.w.z. je zult wel met de kous op de kop thuiskomenaant.. voetnoot1089 Nunc Tempus est:* nu is het tijd. voetnoot1090 hoc est: dat is. voetnoot1091 Cayendyck: een kay is een dwaas (vgl. vs. 2268); Neskenhuysen: nesk bet. gek. voetnoot1092 Ego habeo tantam practicam: ik heb een zo grote praktijk. voetnoot1094 liberalitas: vrijgevigheid. voetnoot1095 afwerpen: opleveren. [tekstkritische noot]na 1096 derde tooneel A vierde Tooneel - 1097 Sierletter D over 9 regels - 1102 van u twee B van twee - 1107 geck, A geck (vgl. SHH 1247) margenoot+ D 2 v^o voetnoot1107 'T is vande geck: het is (volstrekt) dwaas. De constr. met van nu nog in volks- en kindertaal; al mee: ook al (nl. net als de knechten in I, 5). [tekstkritische noot]1114 soo 't spreeckwoort A soo spreeckwoort B so 't spreeckwoort voetnoot1108 Fijn man: beste man (als aanspreking); gelaen: naar binnen geslagen. voetnoot1113 Al het hy wat wilt gelopen: al is hij wat losbandig geweest; noch: nochtans. voetnoot1114 niet gekoot enz.: niet ‘gespeeld’ te hebben is het beste, en beter vroeg dan laat; koten (een kinderspel) wordt in overdr. bet. gebruikt voor een losbandig leven leiden. Er zijn versch. zegswijzen met de bet. beter vroeg gekoot, dan laat. voetnoot1117 deur-gaet: verdwijnt; voeten maeck: (met geweld) wegjaag. voetnoot1121 sorgh: vrees, ben bezorgd. [tekstkritische noot]1129 morghen A morgheu - 1131 mal-genoegh: koppelteken onzeker, de vorm wijkt af van de normale koppeltekens in deze druk - 1133 Wil B Wilt voetnoot1122 door-kist: hok waarin een krankzinnige wordt opgesloten, dolcel. voetnoot1123 Sijn Petemoeys dol-huys: het feit dat zijn peet-tante in een gekkenhuis is (of was). voetnoot1124 hanght hem ... aen 't oor: staat hem bij, staat hem voor de geest. Een bet. ‘hangt hem boven 't hoofd’, die hier zou passen, niet in het WNT i.v. oor. voetnoot1125 daer de kay is in 't bloet: waar krankzinnigheid erfelijk is. voetnoot1126 prijckeleus: periculeus, gevaarlijk. voetnoot1127 Sy comt enz.: zij (de krankzinnigheid) komt af en toe boven (te voorschijn), in het bijzonder dunkt mij, als ze. voetnoot1128 brande moris: brandewijn. voetnoot1129 groen: tierig, levenskrachtig. voetnoot1130 verdorren: verdwijnen, sluit aan bij groen (vs. 1129); sorgen: vrezen. voetnoot1131 te sluyten: op te sluiten. voetnoot1132 hylick: huwelijk. voetnoot1133 met sijn danck: met zijn wil, instemming. voetnoot1134 eer lanck: spoedig. voetnoot1135 oprockenen: opruien, aansporen. voetnoot1136 haes-op ander hayden sel trecken: er van door zal gaan. voetnoot1137 Haest: wellicht, mogelijk; yewers: ergens; tot een Nicht: toevoeging van de berijmer, de nicht wordt verder niet meer genoemd; gehooft: van hoven, een onderkomen, een schuilplaats verlenen. voetnoot1138 beloo: uitroep om een verzekering te bekrachtigen. voetnoot1139 vermuylen: versmaden. margenoot+ D 3 r^o [tekstkritische noot]na 1139 vierde A vijfde - 1140 Sierletter N over 9 regels - 1145 maeck B maeckt - 1146 Bruygom B Bruydegom - 1147 Bruygom B Bruydegom voetnoot1140 offer wel een boefje by mocht schuylen: dat er een adder onder het gras zou kunnen schuilen. voetnoot1142 versteken: verstoken, beroofd. voetnoot1146 dewijl men elck: omdat iedereen mij. voetnoot1147 Ick soud garen verduysteren: ik zou graag een somber gezicht trekken, maar. [tekstkritische noot]1149 sprack B spreecken - 1151-54 in romein voetnoot1149 vast: voortdurend. voetnoot1151 't geluck: de fortuin, het lot; draegh: toedraag. voetnoot1152 sturelinghs: op norse wijze. voetnoot1153 bestaen: durven doen. voetnoot1154 lustich af waghen sou: druk over zou spreken. voetnoot1155 Ick weet niet waert vast is: ik weet niet hoe de vork in de steel zit; mocht peysen: kon bedenken. voetnoot1157 van myn voor: over mij. voetnoot1159 wat gaet mijn toch aen: wat overkomt mij toch? [tekstkritische noot]1164 ick en sou B ick sou - 1166 maeck B maeck t - 1169 sonder B souder voetnoot1159 Overmits dat sy achten: omdat ze meende. voetnoot1163 hem: zich. voetnoot1164 dat niemant enz.: dat niemand behalve ik haar als vrouw zou bezitten. voetnoot1167 t'hans doen: op het moment dat. voetnoot1169 sonder veel bescheyt: zonder veel te antwoorden. voetnoot1170 Vaerdichdese mijn af: stuurde ze mij weg (vgl. de situatie in vs. 909-12); mijn tuwaers beyt: wacht in uw huis op mij. [tekstkritische noot]na 1174 vijfde A seste - 1175 Sierletter W over 9 regels - Wat leyder mare A Wat, leyder, mare (SHH 1324: Wat lejder mare). Kennelijk is het bnw. leyde als het tussenwerpsel leyder (helaas) begrepen. - 1177 De persoonsaanduiding steven staat een regel te laag. voetnoot1174 vertoeve: afwachten. margenoot+ D 3 v^o voetnoot1175 Wat leyder enz.: welke onaangename tijding verneem ik! ik sta te trillen op mijn benen. voetnoot1178 so soud ick ... maken: de zin klopt niet.Vgl. SHH r. 1328-30: Maer alsser geen recht in den Haegh en waer, sou soud jck noch willen sien wie mij mijn wettighe huisvrouw onthouden soude. Misschien moet men na willen in SHB een welsprekend gebaar ingevoegd denken met de betekenis ‘vermoorden’ of iets dergelijks; dats die is dan te verklaren als: d.w.z. hem die. [tekstkritische noot]1181 de lust B die lust voetnoot1180 doent: manier van doen; sal icker wel staken: daar zal ik wel een stokje voor steken. voetnoot1181 Ick swetet meyn: het zweet breekt me uit. voetnoot1182 te besoecken gaen: op onderzoek uit te gaan (understatement voor Lubberts wereldreis). voetnoot1183 't van mijn voor: het over mij. [tekstkritische noot]1195 waer B waert voetnoot1190 avontuur: lotgeval, toeval. Steven heeft het misschien over deze ontmoeting, Lubbert betrekt het op zijn situatie; sonderlingh: vreemd. voetnoot1193 hun leven: zijn leven. voetnoot1194 misval: ongeluk, ramp. voetnoot1196 seyde: de zin is niet af, Lubbert valt Steven in de rede. [tekstkritische noot]1209 alsse B alsser voetnoot1199 tijngh: tijding. voetnoot1201 ghyder u muts meucht na werpen: u ernaar kunt fluiten. voetnoot1202 Hof Provinciael, hoogen Raet: de twee hoogste rechtscolleges in Holland en Zeelandaant.; den hooghen Raet al:* de gehele Hoge Raad. In SHH r. 1363-64 is al anders verbonden: nocht hooghen raedt met al haer mandamenten, etc. voetnoot1203 mandamenten, interdicten noch relyven: gerechtelijke bevelen, verboden, of besluiten waarbij een vroegere rechtstoestand wordt hersteld. voetnoot1205 alsoot haer op dees saeck verstaet: al naar het verstand heeft van deze zaak. voetnoot1206 stracx: dadelijk. voetnoot1208 die de vlach voerde van te veuren: die te voren het hoogste woord hadden. voetnoot1210 seve jaer Drie dagen: juridische termijnaant.. voetnoot1211 ick passer niet op:* ik trek me er niets van aan. [tekstkritische noot]1219 Japon B Hapon voetnoot1213 oneerlijck: onbehoorlijk. voetnoot1214 swijmt: lijkt op. Op grond van het voorbeeld zou men hier swijmt mij verwachten. Vgl. SHH r. 1380-81. Misschien kan swijmt hem, enz. worden begrepen als: lijkt op degene over wie u spreekt, alsof gij die voor ogen ziet. margenoot+ D 4 r^o voetnoot1217 neergeleyt: beslecht; poinjaert: ponjaard, korte degen. voetnoot1218 uytvaert: afreis. voetnoot1219 uyt Japon en andre wegen: uit Japan en van elders. voetnoot1220 te degen: in orde. [tekstkritische noot]na 1222 seste A sevende - 1223 Hoofdletter T in romein over 2 regels - 1229 in romein voetnoot1221 om te staen: om mijn mannetje te staan. voetnoot1222 ontgaen: ontwijken. In afwijking van HC en SHH lijkt Lubbert hier te kennen te geven dat hij weet Steven zelf voor zich te hebben. voetnoot1224 Tmost een langhe waghe zijn: van dit liedje (ook in SHH) is mij geen andere vindplaats bekend (niet in Van Duyse; niet geregistreerd in het Ned. Volksliedarchief van het Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde te Amsterdam). voetnoot1226 de nellebooch roeren: dobbelen (of drinken). voetnoot1230 na miester Pieter: naar meester Pieteraant.. [tekstkritische noot]1237 lichtlijck B lichtelyck voetnoot1231 Rompslomp:* ordeloze figuur. voetnoot1232 staech: voortdurend; over te leggen: te regelen (ironisch). voetnoot1237 Jy luyden soecktet: jullie zoeken blijkbaar ruzie. voetnoot1238 Van uwent wegen noch: en wel op grond van uw eigen handelwijze; lichtlijck: gemakkelijk, snel. [tekstkritische noot]1239 vrient B vient - 1241 soude B sou - 1246 ick noch eens B ick eens voetnoot1239 Al soetjes: kalm aan; wy passen niet op: wij trekken ons niets aan van. voetnoot1242 niet: niets. voetnoot1243 Swagher: schoonzoon. voetnoot1244 danck: wil. voetnoot1246 Staet af: terug!; door jou vilt: door je huid. voetnoot1247 Toeft soo langh: wacht zolang tot. voetnoot1248 ick selse: ik moet haar. voetnoot1250 sijn Excellensy: meestal gebruikt als aanduiding van de stadhouder. voetnoot1251 gaet deur: ga weg. voetnoot1252 gien vermoghen: niets te zeggen. voetnoot1253 Lapt: sla; so wayt enz.: dezelfde uitdrukking in Moortje vs. 851. margenoot+ D 4 v^o [tekstkritische noot]na 1253 sevende A achtste - 1254 Sierletter G over 4 regels - na 1259 achtste A negende - 1260 Hoofdletter D in romein over 4 regels voetnoot1254 Gants lijden: bastaardvloek; wat derteler overghever snoo: wat een onbeschoft, doortrapt, slecht. voetnoot1255 rechtevoort: tegenwoordig. voetnoot1256 haer: hun. voetnoot1257 of men heefter enz.: of me heeft er zijn leven lang geen plezier van. voetnoot1259 seggen hem hier of: om hem hierover te spreken. voetnoot1263 en ontfinghse enz. en hij ontving hem ook met een kus als eerbewijs. voetnoot1265 haeght: behaagt. voetnoot1267 knecht: jongeman. voetnoot1268 Dat: indien. voetnoot1270 loflijck: lofwaardig (?)aant.; en ick beelt:* en ik stel het me ook voortdurend voor ogen. voetnoot1271 gevoechlijckheyt: welvoeglijkheid; binnen: zijn. [tekstkritische noot]1275 geklooft B gelooft voetnoot1273 de best ick by hem tart: ik daag de beste uit zich met hem te meten. voetnoot1274 Mijn bloet: in 17de-eeuwse teksten vaker voorkomende uitroep; Soo weet enz.: zo weet hij zich te voegen naar de omstandigheden van het moment. De lofprijzingen in vs. 1274-80 passen uitstekend in de mond van Schyn-heyligh. voetnoot1275 Hy kan over een geklooft rietjen gaen: (zegs-wijze) hij is heel behendig; ook in Claes Cloet vs. 38, zie de aant. van Van Rijnbach in Bredero, Kluchten 1926, blz. 183; freytjes: fraai. voetnoot1276 lichten en swaren: geven en nemen (vgl. vs. 73); bescheydentheyt: verstand, inzicht. voetnoot1277 deftigh: verstandig en bezadigd, of: zedig, ingetogen. voetnoot1278 Liefelijck met de sachten: beminnelijk in gezelschap van de zachtmoedigen; boertrijcke: grappenmakers. voetnoot1279 eerlijck met de treffelijcke: achtenswaardig, fatsoenlijk in gezelschap van de aanzienlijken. [tekstkritische noot]1281 spreckt B spreeckt - 1291 quaemt B quam voetnoot1280 opweckt: naar voren doet komen (SHH r. 1477 gebruikt hier ophalen: verkondigen, vermelden). voetnoot1281 snackt: zegt, vertelt. voetnoot1282 gheschicktheyt: zedigheid, bescheidenheid. voetnoot1283 Dit moet zijn waergenomen: die kans moet ik waarnemen (terzijde). margenoot+ E 1 r^o voetnoot1284 enden vast haer tijt: komen weldra aan het einde van hun leven. voetnoot1285 dat ghy: terwijl jullie; wacker: actief, levendig. voetnoot1286 de ouderdom door de jaeren, Die gants: de oude lieden die door de jaren geheel. voetnoot1290 uythouwen: uithuwelijken. voetnoot1293 't pampier: d.i. de brief die zij heeft geschreven; bewijst: laat blijken. voetnoot1294 keunen: kunnen. voetnoot1295 wat meugher tegen kreunen: lett. wat kan (je?) er tegen mopperen, m.a.w. er is geen reden er tegen te zijn. voetnoot1298 somme sommarum: (juister: somma sommarum, als in SHH r. 1499-1500): om kort te gaan. voetnoot1300 getoyt: (voor de gelegenheid) gekleed. voetnoot1301 wat leyt daer aen: wat doet dat er toe; uytstroyt: aan anderen bekend maakt (nl. door zich binnen te gaan verkleden). [tekstkritische noot]1313 Propheet A Proffem (SHH 1516 Propheet) voetnoot1302 dus doend: d.w.z. door in deze kleding te gaan. voetnoot1304 Men moet enz.: men moet de gelegenheid gebruiken, voordat ze een wending neemt; kier: keer. voetnoot1306 verbeyen: opwachten. voetnoot1308 So desen aenslach enz.: Tenzij deze onderneming voor mij averechts afloopt. voetnoot1309 d'hond slachten: op de hond lijken. voetnoot1311 Soo veel enz.: zoveel (van dergelijke zaakjes) te regelen als mij telkens toevallen. voetnoot1313 septies Cadit justicie: verbastering van septies cadit justus in die (SHH r. 1516-17), de rechtvaardige valt zeven maal op een dag (naar Spr. 24:16.)aant.. [tekstkritische noot]1316 susters B suster - 1319 mercke. A mercke - na 1320 negende A thiende - 1321 Sierletter* I over 4 regels voetnoot1318 gaeuwe: laten we gaanaant.. voetnoot1319 van aftere:* achter mij (op enige afstand? vgl. SHH r. 1524 Volghdme wat van veere). voetnoot1320 daer comt, volck aen: SHH r. 1526 heeft hier geen komma; is dit een zetfout, of accentueert het leesteken de gejaagdheid van Iaquemyn? voetnoot1321 gants lichters: bastaardvloek, oorspr. bet. volgens De Vries (Warenar 1843, blz. 98) ‘bij Gods gewijde kandelaren’. voetnoot1323 flaers: scheldwoord, vgl. vs. 940. margenoot+ E 1 v^o voetnoot1324 Doen hymen: toen hij mij; houtet dicht: zwijg erover. [tekstkritische noot]1338 die u is opghedrongen B die opghedrongen voetnoot1327 veer best: verreweg het beste. voetnoot1329 slecht: onnozel. voetnoot1330 ongedecideerde parten: onbesliste zakenaant.. voetnoot1331 beuselmarten:* beuzelingen, futiliteiten. voetnoot1332 Dan nou pacienty: Rieuwert spreekt zichzelf kalmerend toe, maar barst daarna los; by gort: bastaardvloek; op: open. voetnoot1333 teffens: tegelijk. voetnoot1334 by den elimalimenten: bij de elementen, bastaardvloek, vgl. SHH r. 1544 bij Gorts elementen; manden: SHH r. 1345 heeft monden; kalle: praten. voetnoot1336 wilt-wayich: buitensporig, vgl. Moortje vs. 1038. voetnoot1337 Gans duysent duyckers: bastaardvloek (Gods duizend duivels); dus noest: zo druk. voetnoot1339 Hoe na is flus het wijf: is mijn vrouw misschien zojuist. [tekstkritische noot]1343 ghebaer B ghevaer voetnoot1340 reveligh kallen: gebazel, geraaskal. voetnoot1341 despraetheyt: wanhoop. voetnoot1342 baert: gaat te keer. voetnoot1343 ghebaer: geschreeuw. voetnoot1346 is Iaquemyn gheteghen op de bien: heeft Iaquemyn de benen genomen. voetnoot1348 Sy mocht de donder doen: ze móest het voor den donder doen, m.a.w. het leek te moeten gebeuren. [tekstkritische noot]1351 van u alyt B van alyt voetnoot1348 wilt jou niet verbasen: laat je niet van je stuk brengen, uit het veld slaan. voetnoot1352 komt...op: overkomt. voetnoot1354 Ten waer enz.: als ik hem van tevoren al niet had verwacht, zou het zijn om krankzinnig te worden (met dubbele ontkenning; vgl. SHH r. 1571-72 Ten waer dat jck het te vooren te gemoet had gesien 't waer om sijn sinnen te missen). voetnoot1356 de kruycke te beschicken: (vaste uitdr.) het feestmaal te organiseren (vgl. Warenar vs. 404). voetnoot1358 bedruckt: ter neer geslagen. [tekstkritische noot]na 1359 A herstelt hier de fout in de scènetelling door deze scène opnieuw als tiende te nummeren - 1360 Sierletter T over 4 regels margenoot+ E 2 r^o voetnoot1360 Theerschop: d.i. Eelhart; in u ghehouden: aan u verplicht. voetnoot1362 hondert ponden vlaems: een pond vlaems is zes gulden. Eelhart heeft dus het bedrag verviervoudigd. voetnoot1366 Geusen: protestanten; schien: geschieden. [tekstkritische noot]1367 moocht B mocht voetnoot1369 gebrecken: aan te vullen met ‘verholpen’ of iets dergelijks? Of is het ironisch? SHH r. 1591 heeft slechts: Dat zijn twee. voetnoot1370 klaer ... van al: vrij van alles, geheel vrij. voetnoot1372 broosheyt: zwakheid; tye: jaren. voetnoot1375 die haer dus slaet ter neer: die zich zo (d.w.z. in een dergelijk adellijk huis) vestigt. [tekstkritische noot]1377 gaet in ignem intermin A gadt ingnem intermin (vgl. SHH 1603) - 1379 in lupus A julupus (SHH 1605: in lupus) - 1380 Sierletter S over 9 regels voetnoot1377 gaet in ignem intermin: voor SHH r. 1603 gaet in ignem aeternum, gaat het eeuwige vuur (de hel) in. Zie voor het tekstkritische probleem de Inleiding, blz. 50. voetnoot1378 prebelen: prevelen; flus: zo dadelijk. voetnoot1379 Fabula est in lupus: omzetting van lupus est in fabula, ‘(zoals) de wolf is in de fabel’, gezegd als iemand onverwachts verschijnt terwijl men van hem spreekt. Deze uitdrukking wordt al gebruikt in Terentius' Adelphi, r. 537 (Van Dale, blz. 2576). voetnoot1380 die lichtvaerdighe karonie: dat onbetrouwbare kreng. voetnoot1381 ooleke: beroerde, ongelukkige; of: slimme, doortrapte; slavonie: (uit: Slavoniër), een teugelloze, overmoedige figuur (?) (WNT XIV, kolom 1613). [tekstkritische noot]1389 Spaensche B Spansche voetnoot1382 haer komt versetten tegens: zich gaat keren tegen. voetnoot1386 Wat aengaen: wat te beginnen; van desen dach: vandaag. margenoot+ E 2 v^o voetnoot1389 de Spaensche pocke: syfilis. De hele zin drukt een onwaarschijnlijkheid uit, zoiets als: ja ja, je kunt me nog meer vertellen. [tekstkritische noot]1392 dochters B dochten voetnoot1393 veel te raden: veel (goede) raad te geven. voetnoot1394 receptie: receptje. voetnoot1397 Ick heb sulcks enz.: ik heb mij zoiets ook wel eens in het hoofd gehaald; vgl. SHH r. 1629: Jck heb wel eer oock half fantastijck geweest. voetnoot1398 en sulcks mier, Als: en zo meer, zoals. voetnoot1399 solfer: zwavel. voetnoot1401 bename: met name, vooral. voetnoot1402 een moed greep: moed vatte; had icker den dril van (SHH r. 1636-37: had jck 'er den Lejdsen dril af): had ik er genoeg van (nl. om mij zo bang te laten maken)aant.. voetnoot1403 Verklaert u:* verheugt u (?)aant.; treckt u sulcks niet an:* (ontbreekt in SHH) deze toevoeging lijkt vooruit te lopen op vs. 1405; in dat geval zou vs. 1404 een uiting van onbegrip zijn. voetnoot1405 nergens op te achte: nergens acht op te slaan, zich nergens iets van aan te trekken. [tekstkritische noot]1422 de B die - 'shartsen volgens SHH 1667 A 'sharsen voetnoot1409 pol: minnaar. voetnoot1410 daer gaense soo me an: daar springen ze zo mee om. voetnoot1411 litsert: slimmerd. voetnoot1412 die voor enz.: die niet voor één gat te vangen is (de lezing van SHH r. 1654-55). voetnoot1413 altemet: van tijd tot tijd. voetnoot1414 ghetou: pak slaag; van touwen: afrossen. voetnoot1415 stracx: onmiddellijk. voetnoot1417 re'en: woorden. voetnoot1418 diefsche: diefachtige; hier in een ruimere bet: doortrapte (het Italiaans heeft scellerata: schurkachtige). voetnoot1419 Wijn-verlater: degene die de zorg heeft voor het overgieten van de wijn. voetnoot1420 oxhooft: wijnvat (± 220 liter); pijp: langwerpig wijnvat; het: heeft. voetnoot1421 stracx: dadelijk; op een ander dicht vat steken: in een ander, niet lekkend, vat overhevelen. voetnoot1422 gaen hem van 'shartsen bloet: gaan ten koste van zijn hartebloed. voetnoot1426 Slacht: lijkt op; soo wert haer de kop kroes: dan wordt ze boos. voetnoot1427 droes: stumper. voetnoot1430 Als een man gaeter mee deur: ga er mee door als een flinke kerel. voetnoot1431 of ick drijf: alsof ik zweef. margenoot+ E 3 r^o voetnoot1433 wegh banen: wegvegen, uit de weg ruimen. voetnoot1437 ghelicht: lichter geworden. voetnoot1438 het gaen wercke: is gaan werken. voetnoot1439 Misere mei secundum: een afgebroken ‘latijnse’ zin. Schyn-heyligh begint kennelijk weer uit zijn brevier te lezen. In SHH r. 1691-96 heeft het Miserere mei, Secundum een natuurlijk vervolg als S. na een interruptie van Rieuwert zegt: ‘Jck sal komen soo ras jck noch wat van mijn getijen gelesen heb. magnam misericordiam tuam.’ De tekst is ontleend aan Ps. 51 (in de Vulgaat 50):3 Miserere mei Deus, secundum magnam misericordiam tuam, Wees mij genadig, o God, naar uw [grote] goedertierenheid. voetnoot1440 by: dit vs. vindt zijn rijmwoord in vs. 1441, het begin van het vierde bedrijf.

Vorige Volgende

Schyn-heyligh

Ga naar margenoot+Derde bedrijf, eerste toneel.

Derde bedrijf, tweede tooneel.

Derde bedrijf, derde tooneel.

Ga naar margenoot+Derde bedrijf, vierde tooneel.

Ga naar margenoot+Derde bedrijf, vijfde tooneel.

Derde bedrijf, seste tooneel.

Ga naar margenoot+Derde bedrijf, sevende tooneel.

derde bedrijf, achtste tooneel.

Derde bedrijf, negende tooneel.

Ga naar margenoot+Derde bedrijf, thiende tooneel.

Derde bedrijf, elfde tooneel.

Over het gehele werk

organisaties