Moortje

[p. 207]

⁺Het derde deel, het eerste uytkomen.

Roemert, Kackerlack, Koenraat, en de stomme Moor Writsart

roemert

 

Maar seecker isset waar, bedanckte sy mijn seer?

kackerlack

 

Gheweldich!

roemert

 

Wat sechdy wasse wel in haar schick?

kackerlack

 

Ja Heer!

 

Dan doch so seer niet om die seer schoone schenckagie,¹¹⁴⁸

 

Als om datse haar wert geschoncken van so grooten personagie!

1150

En dat is 't eerst daar sy haar hooghe moedt op draacht.¹¹⁵⁰

+ D 2 r^o

1148 Dan doch: maar toch.

1150 haar hooghe moedt op draacht: trots op is.

[p. 208]

koenraat

 

'k Sal letten op mijn tijdt misschien of het soo slaacht,¹¹⁵¹

 

Dat ick mach an Moyaal dees mijn Mooriske schencken:

 

Dan siet den Hopman daar, hy sou licht arch dencken.¹¹⁵³

roemert

 

Ja die gracy heb ick; dat al wat ick begin¹¹⁵⁴

1155

Dat heeft een aart, soo dat ick over al wellekom bin!¹¹⁵⁵

kackerlack

 

Als gy wat brenght denck ick, dats mijn genoech bekent.

roemert

 

Daarom sey den Hartich: Hopman ghy bent excellent!¹¹⁵⁷

 

En hy bedanckt mijn staach om dat ick soo kan leven.¹¹⁵⁸

 

Sonder dat, hy hadme de Kornet niet ghegheven.¹¹⁵⁹

kackerlack

1160

O dat gheloof ick wel, ghy verwerft door u gheest

 

En door u groot verstant dat elck u eert en vreest,

 

't Is wonder hoe dat gy met wijsheyt en met reden,

 

En woorden schoon gepronckt u saken kunt bekleden,¹¹⁶³

 

Het volck is verbaast wanneer ghy kickt of bremt,¹¹⁶⁴

1151 (Koenraat houdt zich terzijde tot vs. 1301 b.)

1153 arch dencken: iets kwaads vermoeden.

1154 gracy: genade, gave.

1155 heeft een aart: is iets bijzonders.

1157 Hartich: hertog.

1158 bedanckt mijn staach: is me altijd dankbaar; soo kan leven: weet te leven, savoirvivre heb.

1159 Kornet: commando over een ruiterbende.

1163 schoon gepronckt: sierlijk.

1164 verbaast: ontsteld; bremt: kucht.

[p. 209]

1165

En wat ghy eens versoeckt wert stracx u toeghestemt;¹¹⁶⁵

 

Ghy krijcht meer door u tongh, en geesticheyt bescheyden,¹¹⁶⁶

 

Als and're met haar dienst en bloedich arrebeyden.

roemert

 

't Is de fijne waarheyt.¹¹⁶⁸

kackerlack

 

Sijn hoocheyt bruyckt u raat,

 

Om dat ghy't recht van 't landt so wonderlijck verstaat.¹¹⁶⁹

roemert

1170

Wel bescheyelijck.¹¹⁷⁰

kackerlack

 

Hy most het ooch seer op u houwen.

roemert

 

Ick wasset dien hy 't woort en 't Legher dorst vertrouwen.¹¹⁷¹

1165 eens: maar één keer; stracx: dadelijk.

1166 geesticheyt bescheyden: verstandig oordeel.

1168 fijne: zuivere; bruyckt u raat: raadpleegt u (Stoett).

1169 wonderlijck verstaat: verbazend veel verstand hebt van.

1170 Wel bescheyelijck: (dat is) heel verstandig (van hem).

1171 't woort en 't Legher: het bevel over het leger (hendiadis).

[p. 210]

kackerlack

 

Dat kan ick wel dencken.

roemert

 

Wat dunkje?

kackerlack

 

Een groote saak.

roemert

 

En als hy somtijts wouw eens nemen zijn vermaack

 

In jacht, of in bancket, of dat hy wouw wtspannen,¹¹⁷⁴

1175

Soo koos hy mijn alleen wt soo veel hondert mannen.

kackerlack

 

't Is wonder! wat een geck?

roemert

 

En als 't volck hem verdriet

 

Door al haar tuyldery, recht alliens weetje niet?¹¹⁷⁷

kackerlack

 

Ick weet, ick weet: of hem de walch hadt ghesteken¹¹⁷⁸

1174 wtspannen: zich ontspannen.

1177 tuyldery: beuzelpraat; recht alliens: (dan gaat het) precies zo.

1178 of: als.

[p. 211]

 

Van al haar honniesnap, dan gingh hy met u spreken¹¹⁷⁹

1180

Van saaken van belangh.

roemert

 

Ja seecker dat gaat vast,¹¹⁸⁰

 

En daarom noot hy mijn oock mennichmael te gast.

kackerlack

 

Een eellenbaas van een prins, vintmen sulcke Heeren?¹¹⁸²

roemert

 

Sijn hoocheyt! die sel by gheen slechte luy verkeeren.¹¹⁸³

kackerlack

 

Ghelijck soeckt zijn ghelijck, besonder wijse lien¹¹⁸⁴

1185

Die sullen aldermeest na haars ghelijcken sien.

 

⁺En gaat hy met u om (hoort: onder reverency)¹¹⁸⁶

 

Soo verkeert hy by de anderde Sapiency.¹¹⁸⁷

roemert

 

De geest spreeckt uyt u mont!¹¹⁸⁸

kackerlack

 

Wat sotter vent is dit?

1179 honniesnap: zotteklap, gefleem.

1180 gaat vast: is zeker, is een feit.

1182 een eellenbaas van een prins: (dat is nog eens) een beste vorst.

1183 slechte: eenvoudige, gewone.

1184 besonder: in het bijzonder.

+ D 2 v^o

1186 onder reverency: met alle respekt.

1187 de anderde Sapiency: het evenbeeld, de weerga, van de wijsheid.

1188 geest: verstand; Wat sotter vent: wat een zotte vent (vgl. vs. 526).

[p. 212]

roemert

 

So komtet dat ick staech het hoochst' an tafel sit.

kackerlack

1190

De garde. het komt u toe!¹¹⁹⁰

roemert

 

So wy lest int gespreek // tradden

 

Ick sprack, sy sweghen ofse een lap in haar beck // hadden.

 

Den Hartich sachmen an, ghelijck zijn Magisteyt,¹¹⁹²

 

En hy ontsetten hem van mijn welsprekentheyt.¹¹⁹³

kackerlack

 

Een mirakel van een Man! ist so?

roemert

 

'tIs waar ick sech // het

kackerlack

1195

't Is met al 't Hof gedaan, so hy de smaack eens wech // het

 

Van u groote wijsheyt: u woorden hebben kauw.¹¹⁹⁶

 

Schijt Cicero! Siet, siet nu treet hy als een pauw,¹¹⁹⁷

1190 garde: roede, of ereplaats, plaats voor de gardeofficieren*aant.; So: toen; tradden: traden.

1192 Magisteyt: majesteit (alsof ik de keizer was?).

1193 ontsetten hem: stond versteld.

1196 kauw: pit, klem.

1197 Schijt Cicero: ik heb schijt aan Cicero, die is daar niets bij. (De volgende woorden terzijde.)

[p. 213]

 

Ja lieve Neskebol; hoe swiert en swayt den geckert!¹¹⁹⁸

roemert

 

Wat seyt den Rekel, he!¹¹⁹⁹

kackerlack

 

Den Hartoch is verleckert

1200

Op u gheselschap: Want seker als hy u mist,

 

So mist hy al zijn vrolijckheyt en vreucht.

roemert

 

So ist,

 

Ick tast niet an myn hoedt wien my oock mach gemoeten,

 

Ten sy de grooten my met blooden hoofde groeten.¹²⁰³

kackerlack

 

Ghy bintet waardich, ick mien een voet in jou gat,¹²⁰⁴

1205

Wijstme sulcken dwaas eens inde heele stadt!

roemert

 

Wat vraagh ick na de luy, of syter wat antrecken,¹²⁰⁶

 

Ick doet wanneert mijn lust.¹²⁰⁷

1198 Neskebol: onnozelaar, zot.

1199 Wat seyt den Rekel: (Roemert heeft gemerkt dat Kackerlack iets voor zich heen zei.)

1203 blooden: ontbloot. (Omgekeerd schrijft Bredero soms bloote voor bloode: zie Stoett, blz. 159.)

1204 een voet in jou gat: een trap tegen je achterste (opnieuw een terzijde).

1206 syter wat antrecken: zij het zich aantrekken.

1207 doet: doe het (nl. mijn hoed voor iemand afnemen).

[p. 214]

kackerlack

 

Men vindt veel sulcke gecken!

 

Den Hertoch is verciert als ghy hem doet de eer,¹²⁰⁸

 

Dat ghy eens met hem gaat de straat op ende neer.

roemert

1210

Hy steekt zijn borst op als een Gans.¹²¹⁰

kackerlack

 

Ja gy bent heerlijk,

roemert

 

Door mijn deucht maack ick hem en al de zijnen eerlijck,¹²¹¹

 

En daarom set hy mijn staach aan zijn hoogher sy.¹²¹²

kackerlack

 

De gallich om u hals.¹²¹³

roemert

 

Al de werelt gingh my

 

Achter mijn rugh hierom beschimpen en besmalen,

1208 verciert: verguld.

1210 borst als een Gans: een hoge borst; heerlijk: voornaam. (Terzijde van Kackerlack.)

1211 deucht: verdienste; eerlijck: in aanzien.

1212 aan zijn hoogher sy: naast zich op de ereplaats.

1213 gallich: strop (de verwensing zal wel op contaminatie van twee uitdrukkingen berusten: men kan iemand b.v. een strop om zijn hals wensen, of de galg als straf).

[p. 215]

1215

En al mijn leempten schots en bitter op te halen.¹²¹⁵

 

Ick lietet onghemerckt doorslippen voor een tijdt,

 

Sy pruylden, en pratten, en borsten schier van spijt.¹²¹⁷

 

Maar ick sets' in mijn deer met al wat sy verschaffen,¹²¹⁸

 

Sy sullen an mijn stock niet eensjes komen blaffen,¹²¹⁹

1220

Want ick souse straffen // al waren sy so koen,¹²²⁰

 

Dan niemant wil van haar de kat de bel andoen,¹²²¹

 

't Hart sinckter inde schoen // so vreesen sy mijn tooren,¹²²²

 

Wat seggen sy, Roemer het bloedt in zijn ooren¹²²³

 

Quam hy het te hooren // het lieper heel slecht // of¹²²⁴

1225

Ick hielder wis de neus en 't goedtje soo recht // of¹²²⁵

 

Sneedt ick een meyts vlecht // of, met de hiel vanner bien,¹²²⁶

 

Ick lietet te kermis hier inde kramen sien.

 

En spracker yeuwers ien, dat an mijn eer mocht raaken;¹²²⁸

 

Een dubbelden Aernt souw'k van zijn lichaam maaken¹²²⁹

1230

En spouwen hem het hooft tot daar toe, en 't resje van mel kaar¹²³⁰

 

En voeghen d'armen en de sijen eens te gaar,

 

⁺Of setten kop op kop, een been boven en onder

 

En stuuren hem soo duer de werelt voor een wonder.

 

Rodrigo de Malta die maackteme lest soo quaat,

1215 leempten: gebreken; schots: bits; op te halen: te wegens afhankelijkheid van gingh = begon.

1217 pratten: mopperden.

1218 ick sets' in mijn deer: ik had er medelijden mee; verschaffen: zich uitsloven.

1219 an mijn stock komen blaffen: zich tegen mij verzetten, hun mond tegen me opendoen.

1220 so: nog zo.
Dit vers en de verzen 1222, 1224, 1226 en 1228 hebben middenrijm.

1221 Dan: maar.

1222 sinckter: zinkt hun.

1223 het bloedt in zijn ooren: hij heeft durf.

1224 of: af.

1225 hielder ... of: hieuw hun af, als*aant.; 't goedtje: de genitaliën.

1226 met: samen met; bien: voet.

1228 yeuwers: ergens; dat: zo dat het.

1229 Een dubbelden Aernt ... van zijn lichaam maaken: zijn kop in tweeën splijten (zoals op het Oostenrijkse wapen de kop van de adelaar).

1230 spouwen: splijten.

+ D 3 r^o

[p. 216]

1235

Mits hy soo permantich en pruets gaat by de straat,¹²³⁵

 

Om dat hy nu as kacx konstapel int leegher // is!¹²³⁶

 

Weet hy wel (sey'ck) datsen vaar een stille vegher // is?¹²³⁷

kackerlack

 

Gants lijden! dats een streec!¹²³⁸

roemert

 

Korts geschach mijn een trots

 

Vanden Hertochs koetsier! ick reedt hem weer op schots,¹²³⁹

1240

Wel seyd' ick, wat is hier? hoe komt dat ghy dus wildt // krijt,

 

Of ist, om dat ghy Overman van't slepers gildt // zijt?¹²⁴¹

kackerlack

 

Dats waerachtich aardich! wat een geest heeft de man!¹²⁴²

 

De Droes souwt niet sinnen, dat hy versieren kan,¹²⁴³

 

'k Wedt hy stondt en sach of hy het hoorde donderen.¹²⁴⁴

1235 Mits: doordat; pruets: deftig, trots.

1236 as kacx: zogenaamd; konstapel: opperstal-meester, bevelhebber van de ruiterij (comes stabuli).

1237 stille vegher: putjesschepper, man die beerputten leegt.

1238 Gants lijden: basterdvloek, Gants = Gods; geschach: geschiedde; trots: belediging.

1239 reedt hem op: voer tegen hem uit; schots: scherp, ongezouten.

1241 Overman: hoofdman; 't slepers gildt: het gilde van de voerlui. (Tegelijk betekent sleper: ‘impotente man’; Sp. Brab. vs. 1820.)

1242 aardich: geestig, goed.

1243 De Droes enz.: De duivel zou het niet kunnen uitdenken, wat hij verzinnen kan.

1244 stondt en sach: stond te kijken.

[p. 217]

roemert

1245

Hy sweech as een pissebet!¹²⁴⁵

kackerlack

 

Dats niet te verwonderen:

 

Sou hy niet?

koenraat

 

Dats een lichtmis, dats een guyt, en d'ander

 

Is een Zee-roover!

kackerlack

 

Hoe quelle schaamle luy menkander?

roemert

 

Heb ick u wel vertelt hoe'k de brabler quam anboort?¹²⁴⁸

kackerlack

 

Noyt niet, secht op: ick hebt wel duysent maal ghehoort.¹²⁴⁹

roemert

1250

Dees brabbelaar die quam in een kuf over tafel¹²⁵⁰

 

Daar een Snol bymen sat, stracx gingh hem daar de wafel¹²⁵¹

1245 pissebet: iemand die bedwatert.

1248 brabler: brabbelaar.*aant.

1249 ick hebt ... ghehoort: (Terzijde gezegd.)

1250 kuf: bordeel, kroeg.

1251 Daar: waar; stracx: meteen.

[p. 218]

 

Wt de kerf, lief say da'k mayn stooter t'ouwent brocht?¹²⁵²

 

Hangt vande banck seyd' ick, jongen 't vleys is verkocht,¹²⁵³

 

Wat doeje int pardiel? je souwtje nae de Kerck // spoen,¹²⁵⁴

1255

Gaat leest jou getijen! en laat jou vaar dit werck // doen.¹²⁵⁵

kackerlack

 

Ha ha hay!

roemert

 

Wel wat ist?

kackerlack

 

Kluchtich! ghy weter van,¹²⁵⁶

 

Wtghenomen aardich, daar is gheen verbeteren an,¹²⁵⁷

 

Ist een spreeck-woort, of hebdijt uyt een boeck ghesocht?

roemert

 

Hebdijt meer gehoort?

kackerlack

 

Dick.

roemert

 

Ick hebbet oppebrocht.¹²⁵⁹

1252 Wt de kerf gingh hem de wafel: in zijn woorden ging hij te ver; lief say da'k: liefje, zei hij, als ik eens; stooter: mannelijk lid; t'ouwent: ten uwent, bij je binnen.

1253 Hangt: hand; banck: de toonbank, waarop het vlees ligt.

1254 pardiel: bordeel; je souwtje: je moest je.

1255 Gaat leest: ga lezen, bidden.

1256 ghy weter van: jij kunt het.

1257 Wtghenomen aardich: bijzonder geestig.

1259 Dick: dikwijls; oppebrocht: in zwang gebracht.

[p. 219]

kackerlack

1260

't Most den dartelen lecker wel schrickelijcken spijten.¹²⁶⁰

koenraat

 

Dat jou de Nicker haal!¹²⁶¹

kackerlack

 

Trouwen ghy kunt verwijten!

 

Hoe hield' hy hem doch al? Maar kreech hy soo koel // slip?¹²⁶²

roemert

 

Wat souw hy doen goet man! hy keeck als een Poel //-snip,¹²⁶³

 

Hy wist niet waar hy best zijn weesen soude laten,¹²⁶⁴

1265

Sy lachten haar schier doot die inde kamer saten,

 

Somma; ick had daar mee de schrick in al de rest.¹²⁶⁶

kackerlack

 

Het was gheen onghelijck:¹²⁶⁷

roemert

 

Maar wat houje voor best?

 

Sal ick Moy-aal 't vermoen nu wt den hoofde drijven

1260 dartelen lecker: geile jongen; schrickelijcken: verschrikkelijk (bijwoord).aant.

1261 Nicker: duivel; Trouwen: voorzeker; verwijten: honen, iets ongezouten zeggen.

1262 kreech slip: werd afgescheept; koel: koudweg.

1263 hy keeck als een Poelsnip: hij keek beteuterd als een watersnip.

1264 zijn weesen ... laten: zijn figuur redden.

1266 Somma: eindresultaat, hier verkort voor in somma: alles samengenomen.

1267 Het was gheen onghelijck: het was terecht.

[p. 220]

 

Van dat ick 't meysje min?

kackerlack

 

Neen: wilt haar eerder stijven

1270

In dat achterdencken.¹²⁷⁰

roemert

 

Waarom?

kackerlack

 

En weet gy niet

 

Als sy van Ritsart rept, hoe bril dat ghy dan siet?¹²⁷¹

roemert

 

'k Weetet.

kackerlack

 

Let op mijn raat, als sy Ritsert gaat noemen;

 

So moet ghy van Katrijn haar soete vrientschap roemen:

 

Seyt sy, laat ons Ritsaart noo'n te gast, so beveelt

1275

Datmen het meysjen haalt, op dat sy u eens speelt.¹²⁷⁵

 

Soo sy zijn wijsheyt prijst, en hoe hy haar gaat vieren:

 

So looft haar schoonheyt, en bevallige manieren.

 

⁺Roemt sy van Ritsaarts Duecht, so bóógh ghy weer van haar.¹²⁷⁸

 

Somma speelt leer om leer, en gheeft haar waar om waar.¹²⁷⁹

1270 achterdencken: bekommering.

1271 bril: teleurgesteld, ontevreden.

1275 u speelt: voor jullie musiceert.

+ D 3 v^o

1278 boogh van: geef hoog op van.

1279 Somma: zie vs. 1266.

[p. 221]

roemert

1280

Waar sy verlieft op myn, so souwt wat moghen baten.¹²⁸⁰

kackerlack

 

Als sy u gift ontvanght, en die niet wil verlaten¹²⁸¹

 

Om datse dat bemindt uyt jonst die ghy haer droech:¹²⁸²

 

Wat klaghen hebt ghy dan, is dat niet lief ghenoech?

 

En onghetwijfelt 'tsal haar dapper oock verdrieten,¹²⁸⁴

1285

Dat dan een ander sal de lieve lust ghenieten,

 

En het ghenot, dat sy dus langh van u ghenoot,

 

Indien ghy u verstuert.¹²⁸⁷

roemert

 

't is wel geseyt, maar 'tschoot

 

My juyst niet inde zin.

kackerlack

 

Dats wat nuws, bymen sonden

 

Ghy dochter niet om, aars ghy haddet licht ghevonden.¹²⁸⁹

moy-aal, Roemert, Kackerlack, Koenraat

1290

En heb ick niet terstondt gehoort myn Hopmans stem?¹²⁹⁰

 

Mijn dochtet, ja wel siet, hoe schoon, hier vind ick hem,

 

Myn Roemert weest gegroet.¹²⁹²

1280 Waar sy: als ze was.

1281 verlaten: afstaan.

1282 jonst: liefde.

1284 dapper: in hoge mate.

1287 u verstuert: boos wordt; wel: goed.

1289 aars: anders.

1290 Zonder nadere aanduiding begint hier het tweede toneel van het derde bedrijf. Bij de opsomming van de personen is ‘de stomme Moor Writsert’ ten onrechte weggelaten; terstondt: daar juist.

1292 boeltje: liefje; kanjewieltje: vleinaam, eig. een Franse peer.

[p. 222]

roemert

 

Myn boeltje, kanjewieltje!

 

Heb jy myn nu niet lief? het dienst-meysje gevieltje?¹²⁹³

koenraat

 

O wat behendicheyt! o wat een heusche groet¹²⁹⁴

1295

En wat eerbiedicheyt hy an zyn liefste doet!

 

O wat bevallicheyt van intre! wat aardicheyt!

moy-aal

 

So seer niet om haar selfs als om u hooghwaardicheyt!

kackerlack

 

Ay gaewe eten stracx, ick heb soo langh ghevast?

koenraat

 

Ja wel het is een volck dat op malkander past.¹²⁹⁹

roemert

1300

Als ghy wilt, ick ben ree.

koenraat

 

Nu ick wil haar gaan teghen¹³⁰⁰

 

Als of ick quam van Huys: waar is de reys gheleghen?¹³⁰¹

1293 gevieltje: beviel het je.

1294 behendicheyt: bevalligheid.

1299 op: bij.

1300 teghen: tegemoet.

1301 waar is de reys gheleghen: waar gaat u naar toe.

[p. 223]

moy-aal

 

Wel Koenraat sydy daar?

koenraat

 

Ay lieve hoort een woort?

moy-aal

 

Dat deed' ick garen: maar ick moet voor dees tijt voort.¹³⁰³

koenraat

 

Waar?

moy-aal

 

Waar! en siedy niet den Hopman en den desen?

koenraat

1305

Gewisselijck ick siet, met spijt en met leetwesen,

 

Ghy moocht soot u ghevalt ontvanghen nu de Moor.¹³⁰⁶

roemert

 

Wel waar na wachtmen nu? waarom gaan wy niet door?

1303 voor dees tijt: op het ogenblik.

1306 Ghy moocht enz.: u kunt, als u wilt.

[p. 224]

koenraat

 

So de beleeftheyt oyt had plaats in u myn Heeren,

 

So laat my an Moyaal myn schenckingh nu vereeren

1310

Met woorden van bescheyt.¹³¹⁰

roemert

 

Ho! dat moet al wat zyn,

 

Ick gis datse doch is veel schoonder als de myn!

koenraat

 

Ick weet niet wat het is, het dinghen salt bewijsen;¹³¹²

 

Ick houw van pocchen niet, het moet zijn selven prijsen.

 

Moortje komt voor den dach!

roemert

 

dees kost een spaensche kluyt:¹³¹⁴

kackerlack

1315

Secht een vaan Delfs-enghels!¹³¹⁵

koenraat

 

Hoe nu, wat seyt de guyt?

 

Komt herwaarts Moortje! dees sy u vereert myn vrouwe.

 

Haar gaaf en glat aanschijn dat muechdy wel beschouwe

 

Besiet een weynich doch haar lieffelijck ghelaat.

 

Haer fiere, frische jeucht is in haer beste staat.

1310 Met woorden van bescheyt: met een passende toespraak.

1312 het dinghen: het ding, de zaak.

1314 spaensche kluyt: zilveren munt van 52 stuivers.

1315 vaan: maat bier die een vaan kost; Delfsenghels: Engels bier te Delft gebrouwen.

[p. 225]

roemert

1320

Waarachtich sy is eel!

koenraat

 

Wat segh gy Kackerlackje?

 

⁺Wat schorter an? Het sy een rimpel of een vlackje?¹³²¹

 

En ghy Hopman Roemert! wat dunckter u toch van

 

Siet ghy't nu, dit of dat, secht mangelter wat an?¹³²³

 

Sy swijghen alle beyd' dat is ghenoech ghepresen.

1325

Sy schrijft goet vaerdich schrift, sy kan oock lustich lesen,¹³²⁵

 

Sy handelt braaf de Luyt, sy singt heel soet Mussyck,

 

Sy doet oock wat sy doet, sy doet het meesterlijck;

 

Voor een seer geestich mensch so wort sy u ghegheven¹³²⁸

 

Die opghetrocken is om voor een Prins te leven¹³²⁹

1330

So kuys en 'tzaart is sy gemaniert, ick sech, dat¹³³⁰

 

Haar zedicheyt beschaamt de Dochters van de Stadt.¹³³¹

roemert

 

Sy is seecker wel moy: en gingt niet na de Vasten,

 

Ghelijck het doet, ick vrees, ick soumer an vertasten.¹³³³

koenraat

 

Der geender dies u schenckt en wel vrywillich gheeft¹³³⁴

1335

Die wil niet dat ghy juyst alleenich by hem leeft:

 

Noch alst hem komt te pas dat ghy dan and're buyten

+ 4 r^o

1321 Het sy: heeft ze; vlackje: vlekje.

1323 dit of dat: wat dan ook; mangelt: mankeert.

1325 lustich: fraai.

1328 Voor: als; geestich: verstandig, ontwikkeld.

1329 opghetrocken: opgevoed; Prins: vorst.

1330 'tzaart: lief, teer.

1331 beschaamt: maakt verlegen; of, dubbelzinnig: onteert. Zie WNT II, kolom 1948.

1333 soumer an vertasten: zou me aan haar vergrijpen.

1334 Der geender: degene.

[p. 226]

 

Om zynent wil alleen souwt voor de deure sluyten;

 

So honts en is hy niet: hy stelt u los en vry,¹³³⁸

 

Hy roemt sick nimmer van zijn stoute vechtery!¹³³⁹

1340

Hy soeckt gheen yd'le eer, ghelijcken veel groot-spreeckers,

 

Dat niet dan Guyllen zijn, en Blaffers, en Wint-breeckers,¹³⁴¹

 

Die brommen met haar schandt, en toogen borst en hooft,¹³⁴²

 

Waer sy gheteeckent zijn, ghehouwen en gheklooft.

 

Noch hy belet u niet dat ghy met eenighe Vryers

1345

U lusten souwt voldoen, als sommighe benijers,

 

Maar alst u wel behaaght dat hy u eens gherieft,¹³⁴⁶

 

Ontbiedt hem, waar ghy wilt, en wanneert u ghelieft.

roemert

 

Dit is een lust te sien! en 'tblijckt dat dit een knecht // is

 

Van een beroyden baas, myn dunkt dat dit wel slecht // is.¹³⁴⁹

kackerlack

1350

Dats waar! dat weet ick wis, en hy't om 'tgelt niet liet

 

Hy leedt hem andersins met sulcken pracher niet.¹³⁵¹

koenraat

 

Swijcht wayfler, swijgh ghy: O ghy schuym van alle boeven,¹³⁵²

 

Want na dat ghy 'tproffijt van 'tvleyen quam te proeven,

 

So hebdy al u gheest, en al u kunst gheset

1338 honts: gierig, jaloers.

1339 roemt sick nimmer van: beroemt zich nooit op; vechtery: militaire verrichtingen.

1341 Guyllen: lafaardsaant.; Blaffers: snoevers; Wint-breeckers: pochers.

1342 brommen: pronken; toogen: tonen.

1346 gherieft: van dienst is (namelijk: bij u slaapt).

1349 slecht: eenvoudig, niet moeilijk te raden.

1351 Hy leedt hem: dan zou hij niet tevreden zijn, geen genoegen nemen met; andersins: anders; pracher: vleier (Stoett), maar waarschijnlijker: bedelaar, schooier (WNT XII, kolom 3810-3811).

1352 wayfler: mooiprater, iemand die met alle winden meedraait (Stoett).

[p. 227]

1355

Om te panlicken steets, dees dolle droncken slet:¹³⁵⁵

 

Want ick acht datmen u, met een taart, of een struyfje;¹³⁵⁶

 

Sou kryghen waarmen wouw: 'tOuwerkerck om een schuyfje:¹³⁵⁷

 

Want met een tooghje Wijns, of met een beker Bier

 

So soumen iagen u door Water en door Vier.

roemert

1360

En wanneer gae wy voort?

moy-aal

 

'kSal dese binnen leyden,

 

En bestellen met een eenige nootlyckheyden,¹³⁶¹

 

Dan koom ick u strax by.

roemert

 

Kackerlack ick gae vuer,

 

Verwacht ghy Moyaal hier, en vollicht my met huer.

koenraat

 

Neen; dats behoorlyck en 'tsouw niet mogen sloeren,¹³⁶⁴

1365

Dat een Hopman by daagh sou sling'ren gaan met hoeren.¹³⁶⁵

1355 panlicken: vleien; droncken slet: dronkelap.

1356 struyfje: eierpannekoek.

1357 Ouwerkerck: dorp aan de Amstel, dat berucht was om dronkemanspartijen; schuyfje: wat weggeschoven wordt, kliekje, maar ook: slokje, glaasje.

1361 bestellen enz.: enkele dringende zaken regelen.

1364 sloeren: op zijn beloop gelaten worden (dus 'tsouw niet mogen sloeren: het zou er niet mee door kunnen, het zou niet passen).

1365 sling'ren: over straat zwalken.

[p. 228]

roemert

 

Wat sal ick meer seggen? het spreeckwoort is oprecht:

 

⁺Sulck Man, sulck vis, sulck Meester, sulck knecht.¹³⁶⁷

kackerlack

 

Ha hay.

roemert

 

Hoe lachje dus?

kackerlack

 

Om dat gy schempt so schrander¹³⁶⁸

 

Nu weer met Koenraat, en vlusjes met den Brabander;¹³⁶⁹

1370

Maar siet daar komt Moy-aal.

roemert

 

gae gy u gangh al voort,

 

Bereyt de maeltijt stracx met al zijn toebehoort.¹³⁷¹

kackerlack

 

Ik gae!

moy-aal

 

Angniet hoort hier!

+ D 4 v^o

1367 Sulck Man, sulck vis: de bedoeling van dit spreekwoord blijkt uit de toegevoegde parallel.

1368 schrander: scherp, hatelijk (WNT XIV, kolom 986).

1369 vlusjes: zoëven (zie vs. 1250 vlgg.).

1371 stracx: dadelijk.

[p. 229]

angeniet

 

Wat ghelieft u mijn vrouwe?

moy-aal

 

Doet alle dingh soo wel als ick u toe vertrouwe.

 

Soo Vrederijck hier komt, so geeft hem goet bescheydt,¹³⁷⁴

1375

En bidt hem vriendelijck dat hy een weynich beydt,

 

Doch heeft hy yets te doen, of zijn orber te besorghen,¹³⁷⁶

 

Verdachvaart hem op nieuw, dan weder teghen morgen:¹³⁷⁷

 

En wil hy daar niet an, en weyghert hy dit gants

 

Soo doet hem brenghen voort ten huyse des Hopmans.¹³⁷⁹

angeniet

1380

Ick salt doen.

moy-aal

 

Maar houwt! 'k beveel u sonderlinghen¹³⁸⁰

 

Dat ghy de jonghe Maacht bewaart voor alle dinghen;¹³⁸¹

 

Op dat haar suyverheyt van niemant wert besmet

 

Siet toe dat ghy een voet niet buyten 'thuys en set.

roemert

 

Nu gaan wy het is tijd. hoe langh suldy noch marren?¹³⁸⁴

1374 geeft hem enz.: sta hem behoorlijk te woord, geef hem alle inlichtingen.

1376 zijn ... besorghen: zijn zaken te regelen.

1377 Verdachvaart: maak een afspraak dat hij hier komt.

1379 voort: dadelijk.

1380 houwt: hoor eens (eig.: wacht; Moy-aal bedenkt iets dat ze vergeten heeft te zeggen); sonderlinghen: in het bijzonder.

1381 bewaart: past op; voor alle dinghen: vóór alles.

1384 marren: teuten, talmen.

[p. 230]

moy-aal

1385

Gaat binnen ghy lie, of vervolcht ons van varre.

Het derde deel, het derde uytkomen.

frederyck de Broeder van 't Haechsche Meysie.

 

WAarlijck hoe ick mijn meer bepeyns en wel versin¹³⁸⁶

 

Dit gaan en komen heeft al veel bedenckens in.¹³⁸⁷

 

Nochtans soo isser yet dat my 't hart kan beroeren

 

En doet mijn sinnen al een heftich oorloch voeren,¹³⁸⁹

1390

De leydtslie vande strijdt, die zijn voornaemlijck dees,

 

Ter eender sy de hoop, ter anderer de vrees:

 

Want van Moy-aal en kan my anders niet gheschieden

 

Als schaad' en schand, en opspraack by de vrome lieden,

 

Die als sy 't sullen sien, stracx vraghen, en vermoen.¹³⁹⁴

1395

Wat dat Frederijck heeft met dese hoer te doen?

 

Nochtans sach ickse noyt als dese reys verlede,¹³⁹⁶

 

Als sy my met haar meyt tot harent halen dede,

 

En nae dat ick daar quam, sy vant wel haast een saack¹³⁹⁸

 

Om my te houden daar een wijltijdts met der spraack.¹³⁹⁹

1400

Met schijn-heylich ghelaat soo heeft sy haar ghelaten¹⁴⁰⁰

 

Ghelijck of sy met my yet sonders had te praten,¹⁴⁰¹

 

Van saaken van ghewicht: maar stracx docht ick, dat sy

 

Bemantelde met schijn van deucht, haar boeverij,

 

Recht als my was geseyt, dat sulcke loose vrouwen¹⁴⁰⁴

1386 hoe ... versin: hoe meer ik erover nadenk.

1387 heeft al veel enz.: geeft wel veel te denken. (Stoett).

1389 sinnen: gedachten.

1394 stracx ... vermoen: dadelijk achterdochtig vragen.

1396 verlede: onlangs.

1398 saack: reden, motief.

1399 te houden met der spraack: aan de praat te houden.

1400 haar ghelaten: zich aangesteld, gehouden.

1401 yet sonders: iets bijzonders.

1404 Recht als: precies zoals.

[p. 231]

1405

Die trecken bruycken, om de Jonghmans an te houwen.¹⁴⁰⁵

 

Sy schickt haar an't buffet, verciert op zijn ghesienst,¹⁴⁰⁶

 

En treckt my neffens haar, en biedt my alle dienst,

 

En socht soo middel en loose gheleghentheden

 

⁺Om my te vraghen uyt met d'een en d'ander reden:

1410

Int kort, so vraaght sy myn met een te dub'len gheest,¹⁴¹⁰

 

U Ouders Frederijck, zyn sy langh doot gheweest?

 

Ick noemden haer den tijdt, helaas! van haar verscheyden.

 

Voort vraecht sy na myn goedt, en meer omstandicheyden:

 

Hoe, waar myn Vaders Huys ghestaan had in den Haagh;

1415

Ja duysent dingen meer, int lest doet sy een vraagh

 

Of ick gheen Suster noch jongh zynd had verlooren

 

Inden Troubel? en oft aan haar niet was ghebooren,¹⁴¹⁷

 

Waar an datmense mocht bekennen? en midtsdien¹⁴¹⁸

 

Of ickse kennen souw, als ickse quam te sien?

1420

Waarom soo vraacht sy dit? hier staat my op te letten,¹⁴²⁰

 

Misschien of dit de pry met valscheyt uyt gaet setten,¹⁴²¹

 

Om my te maken diets, dat sy myn Suster is,

 

Die yewers is vervoert van eenige lichtmis;¹⁴²³

 

Doch so myn Suster leeft, door Godts krachtich bewaren,¹⁴²⁴

1425

So is sy oudt ontrendt haar ses of achtien Jaren.

 

Moyaal is wel so ouwt, of minder niet als ick,¹⁴²⁶

 

Oock ken ick haar voorstel wel dóóden schriftelick,¹⁴²⁷

 

Sy heeft my we'er ontbo'on, dies ben ick onverduldich;¹⁴²⁸

 

Ick sweert de dardemaal blijf ick de reys haar schuldich.¹⁴²⁹

1405 trecken: listen, kunstgrepen; an te houwen: te lijmen.

1406 buffet: aanrechttafel, dressoir; op zijn ghesienst: op zijn mooist.

+ E 1 r^o

1410 dub'len: valse.

1417 Troubel: troebelen, oorlog.

1418 bekennen: herkennen; midtsdien: op grond daarvan.

1420 staat my te: moet ik.

1421 de pry: de lelijkerd; uytsetten: als een net spannen.

1423 vervoert: verleid (of: ontvoerd?).

1424 krachtich bewaren: almachtige hoede.

1426 wel: ruim.

1427 voorstel: voorstelling?*aant.; dóóden: afwijzen, krachteloos maken.

1428 onverduldich: ontstemd, geprikkeld.

1429 blijf ick enz.: kom ik niet.

[p. 232]

1430

Hou sick houw!¹⁴³⁰

angeniet

 

wien is daar?

frederyck

 

de gheen die ghy ontbiet.

angeniet

 

Myn Jofvrouw is niet t'huys!

frederyck

 

Ja wel docht ick het niet?

 

Of hebdy t'saam bedocht om my eens te bedrieghen?¹⁴³²

angeniet

 

Ay lieve komt in huys, en hoort eens sonder lieghen;

 

Moyaal die bidt u, dat het u ghelief, myn Heer,

1435

Te komen morgen eens, om harent wil hier we'er.

frederyck

 

'kHeb anders wat te doen.¹⁴³⁶

1430 Hou sick houw: heedaar.

1432 t'saam: het samen.

1436 anders wat: wat anders.

[p. 233]

angeniet

 

Ay wilt toch so langh blijven

 

Tot dat sy weder comt.

frederyck

 

Ick moet myn handel drijven,

 

Dus haaltse of ick ga.

angeniet

 

Blijft doch ick bidder om.

frederyck

 

Ick wil een Schellem zyn, soo'ck wacht of wederkom.¹⁴³⁹

angeniet

1440

Meendij't waarachtich Heer, ick sal u stracx doen leyden¹⁴⁴⁰

 

Ter plaatse daar sy is.

frederyck

 

Laat my niet langer beyden.

angeniet

 

Klaartje Klonters laat staan de schoot'len die gy wast,

 

Brenght dese fijn-man daar ons Joffvrouw is te gast.¹⁴⁴³

1439 Schellem: vent van niets.

1440 stracx: dadelijk.

1443 fijn-man: mijnheer.

[p. 234]

Het vierde uytcomen, het darde bedrijf.

reynier een Ionghelingh.

 

Nu gist're middach soo wy gingen op den Dam,¹⁴⁴⁴

1445

Daar d'een en d'ander lanst vast by de borsten quam:¹⁴⁴⁵

 

So maackte wy een ringh ghelijck de Poortegysen,¹⁴⁴⁶

 

Den een die begon dit, en d'ander dat te prijsen:

 

Wat seyde Licht-hart, 'tis hier lange noech estaan,¹⁴⁴⁸

 

Goemannen wat raat, waar selle wy toch gaan?

1450

⁺Komt gae wy op de Hal en sien de geesten speelen.¹⁴⁵⁰

 

Maar packe-bier die sey ick mach geen schempen veelen,¹⁴⁵¹

 

'k Ben liever inde kroech by een excellente Trijn;

 

Ick mach so langh oock by gheen Redenrijckers zyn:

 

Want dit volckje wil steets met alle Menschen gecken,

1455

En sy kunnen als d'Aap haar afterst niet bedecken;¹⁴⁵⁵

 

Sy segghen op haar les, so stemmich en so stijf,

 

Al waar gevoert, gevult, met klaphout al haar lijf!¹⁴⁵⁷

 

Warent de Enghelsche, of andere uytlandtsche¹⁴⁵⁸

 

Die men hoort singhen, en so lustich sien dantse

1460

Dat sy suysebollen, en draeyen als een tol:¹⁴⁶⁰

 

Sy spreeckent uyt haar geest, dees leerent uyt een rol.¹⁴⁶¹

 

'tIsser weer na (seyd ick). alst is, sey Eel-hart schrander,¹⁴⁶²

1444 soo: toen.

1445 lanst: jonge man (eig. landsknecht); vast: aldoor, telkens; by de borsten: bij de kameraden.

1446 de Poortegysen: de (Portugese) Joden.*aant.

1448 Wat seyde Licht-hart: ‘Ach wat’, zei L.

+ E 1 v^o

1450 de Hal: vleeshal in de Nes, waarboven de Eglentier speelde; de geesten: de rederijkers. Men raadplege bij deze passage de bijdrage van A.G.H. Bachrach in Rondom Bredero, blz. 73 vlgg.

1451 packe-bier: naam voor een drinkebroer; schempen: schimpen.

1455 afterst: achterste.*aant.

1457 Al: als; klaphout: hout voor duigen.

1458 andere uytlandtsche: Italianen of Fransen? (Stoett).

1460 suysebollen: ‘duizelingwekkend snel draaien’ (Stoett, Gloss.).

1461 Sy spreeckent uyt haar geest: zij improviseren, dus op de wijze van de Commedia dell'arte.

1462 'tIsser weer na: het is alles navenant; alst is: zo is het; schrander: bits.

[p. 235]

 

Dat verschil is te groot besietmen 't een by 't ander!¹⁴⁶³

 

D'uytheemsche die zyn wuft, dees raden tot het goedt,¹⁴⁶⁴

1465

En straffen alle quaat bedecktelijck en soet:¹⁴⁶⁵

 

'tWas moy sey schalcke Jan, dat sy lieten haar ghekibbel:¹⁴⁶⁶

 

Maar 'tis telckens weer-an met een hibbel en dribbel.¹⁴⁶⁷

 

Noch leeren sy de luy te laten nijdt en twist,¹⁴⁶⁸

 

En 'tis een volck dat selfs staagh buyten de pot pist.¹⁴⁶⁹

1470

Wat schaat dat? seyden ick, of sy somwijls wat twisten,

 

Dat doen wel fijnder lien, al zynt gheen Kameristen.¹⁴⁷¹

 

Doe sprack daar op Klaas Kluft, ick ben dees praat al wars,

 

Mesjeurs wat nieuws, daer zyn nu Oesters kars en vars,¹⁴⁷³

 

En nuwe Rijnsche wijn gints op de Hantbooghs Doelen,¹⁴⁷⁴

1475

Komt gawe seyd hy, en laat ons dit eens doorspoelen.

 

Wy ameldent al: maar Piet recht-uyt wouw na de Kerck,¹⁴⁷⁶

 

Ick doe oock goet sey'ck, als ick in 's Lants mid'len werck;¹⁴⁷⁷

 

Want waar souwen de Waarden, Pachters, en Penningmeesters tgelt haalen,

 

Daar de Staten de Steden me versien, en de Soldaten me betaalen?

1480

Wat sinje een nuw-man sey Melicker, die wouw na de vrijsters,¹⁴⁸⁰

 

Wel seyd ick benje mal, als dese Amsterdamsche Asse-vijsters:¹⁴⁸¹

1463 besietmen enz.: als je alles in aanmerking neemt.

1464 wuft: lichtzinnig.

1465 soet: vriendelijk, zachtzinnig.

1466 ghekibbel: (voor de twisten in de Oude Kamer zie men Stuiveling, Memoriaal, blz. 133, 136-139 en 145-148.)

1467 met een hibbel en dribbel: om de haverklap.

1468 Noch: toch.

1469 buyten de pot pist: zich aan fouten bezondigt.

1471 Kameristen: leden van een rederijkerskamer.

1473 kars en vars: kersvers.

1474 Hantbooghs Doelen: gebouw aan het Singel, waar men zich in boogschieten oefende, maar ook eten en drinken kon.

1476 ameldent: beaamden het, vonden het goed; Piet recht-uyt: brave Piet; na de Kerck: in de Oude en de Nieuwe Kerk kon men bij orgelmuziek rondwandelen.

1477 in 's Lants mid'len: ten bate van 's lands inkomsten (door bier en wijn te drinken, waar accijns over betaald werd).

1480 nuw-man: geestige vent; Melicker: vgl. vs. 1493. (Friese vorm van Melchior: men zei Melleker. Voor de schrijfwijs vergelijke men Dirick in vs. 1483, uitgesproken Dirrek.)

1481 als: net als; Asse-vijsters: luiaards (die thuis bij de as zitten te veesten; zie WNT II, eerste stuk, kolom 725).

[p. 236]

 

Die een heele uytstrenghen dach gaen loopen by de meyt,¹⁴⁸²

 

Ghelijck als men van Dirick-door tot een geggetje seyt,¹⁴⁸³

 

Die niet troeven en kon, maar dat hy eerst lierde // dat¹⁴⁸⁴

1485

Bij Lysje met een oor, dan 'tkosten hem wel een half vierde // vat¹⁴⁸⁵

 

Rabbauwen, met een beniste Koeck, en dardalfpont karstengen.¹⁴⁸⁶

 

Wat noch prijs ick myn selfs, ick weetmen tijdt beter door te brengen

 

Met een pasdijsje, een trocentje, een ticktackje en een verkeertje,¹⁴⁸⁸

 

Wat seghje daar of eellegeest? kuen gyt niet, hoort hier! ick leertje;¹⁴⁸⁹

1490

Waarachtich ick sech eer ick de meyt wou loopen na haar gat¹⁴⁹⁰

 

Ick wouw liever dat sy de fransoysen of sintvelten hadt,¹⁴⁹¹

 

Komt gaat met ons en drinckt een kannewijns, of anders wat sel icker

 

Meer of segghen? als Melckert is een rechte meyde-melcker:¹⁴⁹³

 

Loopt schijten met de meysjes, ick ry liever te Paart,¹⁴⁹⁴

1495

Een singeltjen eens om, dat is toch de moeyten waart.

 

⁺Ick wouw liever een roosenobel verrosesoolesen en vertabacken,¹⁴⁹⁶

 

Eer ick by dat geschuerde goedt sou praeten alderleye quacken.¹⁴⁹⁷

 

Of ick ga so lief in een Kaatsbaan en haal een warm lijf,

 

Dat komt so nauw niet, al verspeul ick hondert gulden vier vijf,¹⁴⁹⁹

1482 uytstrenghen dach: godganselijke dag.

1483 Dirick-door: Dirk de zot; tot een geggetje: als lolletje.

1484 troeven: copuleren; maar dat hy enz.: dan toen hij het eerst geleerd had.

1485 dan: maar.

1486 Rabbauwen: grauwe reinetten; beniste Koeck: menniste koek, een soort peperkoek; dardalfpont: tweeëneenhalf pond (eig. het derde half); karstengen: kastanjes.

1488 pasdijsje: (passe-dix) dobbelspel met 3 stenen. Men moet boven 10 werpen en op 2 stenen evenveel; trocentje: (trois cents) een niet meer bekend dobbelspel; ticktackje: triktrakspel; verkeertje: spel op het verkeerbord, triktrak.

1489 daar of: daarvan; eellegeest: beste man.

1490 na: achter.

1491 de fransoysen: syfilis; sintvelten: vallende ziekte.

1493 meyde-melcker: iem. die de meiden naloopt.

1494 Loopt schijten met: hoepel op met.

+ E 2 r^o

1496 roosenobel: gouden munt, ± 9 toenmalige guldens; verrosesoolesen: opmaken aan het drinken van rosolis, een likeur, gemengd met vruchten en bloemen; vertabacken: aan tabak besteden.

1497 dat geschuerde goedt: de vrouwen (Erot. Wdb., blz. 58); quacken: zotte vertellingen, moppen.

1499 verspeul: in de kaatsbanen werd om (soms grof) geld gekaatst en geraket.

[p. 237]

1500

Wilje me so gaet me (seydese) wy sellen om 'tgelach maer spuelen,¹⁵⁰⁰

 

Wy willen hier niet langher gaen als een Paert in een rosmuelen,¹⁵⁰¹

 

En blijven hier int óóch van het graeuw, of dit ghespuys.

 

Doen seydese: Writsaart ghy bent op de Doelen een kijnt ten huys,

 

Wilt so veel doen en gaender heen en segghen:¹⁵⁰⁴

1505

Dat sy voor ons sessen dry Kapoenen, en vijf Snippen anleggen,¹⁵⁰⁵

 

Met een deel Vincken, en Lijsters, met een delickate Bouwt,¹⁵⁰⁶

 

En seght Heereman en Ariaantje, dat sy ons de beste kamer houwt:¹⁵⁰⁷

 

Siet Writsert wy maken u Heer enne Voocht van morgen avent,

 

Maacktet so bont als gy wilt, 'tis toch alle daagh gien Vastelavent,

1510

Schaft louter vol op, voor een Prins, het moeter nu op staen,¹⁵¹⁰

 

Al souwen wy te nacht de klapmuts en de botter op een róóster braen.¹⁵¹¹

 

Wel Writsert namt an, dat hy dit teghen nu t'avent sou beschicken;

 

En nu wy daer komen en isser te bancken noch te bicken:¹⁵¹³

 

Wy keken op menkaer, want wat souwen wy toch doen?

1515

Wy wisten niet wat wy souden dencken of vermo'en:

 

Dan ick denck dat hy van sijn laagenóóts heeft vernomen,¹⁵¹⁶

 

Datter weer een nuwt haertje, of swaentjen is gekomen¹⁵¹⁷

 

Yewers in een kufje, daer hy hem by vergeet.¹⁵¹⁸

 

Daar is niet een kamer-katje, niet een stijfstertje dat hy niet en weet:¹⁵¹⁹

1500 me: mee; om 'tgelach maer: alleen om de vertering.

1501 rosmuelen: molen die door een paard getrokken wordt.

1504 Wilt so veel doen enz.: wees zo goed om daarheen te gaan.

1505 anleggen: ‘aan een spit voor het vuur zetten om te braden’ (WNT Supplement I, kolom 95).

1506 Bouwt: schapebout.

1507 Heereman: blijkbaar een bekende waard, die ook voorkomt in Warenar, vs. 847; houwt: vrij houdt.

1510 louter: helemaal; Prins: vorst; het moeter nu op staen: we moeten het er nu van nemen.

1511 de klapmuts enz.: klapmuts is hier wsch. de Friese florijn, die als beeldenaar een manskop met een klapmuts vertoont. Dus: al zouden we al ons geld voor de maaltijd uitgeven.

1513 bancken: eten en drinken.

1516 laagenóóts: drinkgezellen.

1517 een nuwt haertje, of swaentjen: een of ander nieuw licht meisje.*aant.

1518 kufje: bordeel.

1519 kamer-katje: meisje dat op kosten van haar minnaar op een kamer woont, ‘gekamerd is’; stijfstertje: vrouw die stijf maakt, obsceen (vgl. Stommen Ridder vs. 1187: ‘Om dat ghy Lijsje met een oor, de Stijfster ghekamert hebt’).

[p. 238]

1520

Want hy het de besteetsters, en rofsters, en koppelsters op sijn hant,¹⁵²⁰

 

So datter niet een nuw snofje komt van óósten of van brabant,¹⁵²¹

 

Of hy heefter sijn Kouranct of, hoe wel s'et niet luyt roepen.¹⁵²²

 

'Tis een goet schic van een knecht, tis jammer dat hy so loopt snoepen:¹⁵²³

 

Ten is geen wonder al is hy jongh dat hy alree brilt:¹⁵²⁴

1525

Want van sijn vijftien of sestien Jaer so raackten hy op het wilt¹⁵²⁵

 

Door sijn Bierdragers, waagdragers, Kóórendragers daer hy me uyt ree,

 

Die lierden hem alle schellemerij als hy slechs de witten uyt dee,¹⁵²⁷

 

En spueldent Heerschip. Hoe souwen vuel koopluy huer goet niet mind'ren¹⁵²⁸

 

Diens sonen so diep gaen, en teren aars noch aars als grave kindren,¹⁵²⁹

1530

Die 'tachten vuer een truesnues datmen duysent kroonen opset,¹⁵³⁰

 

En so komt datter mennich haar goedtjen en huer koeck op op het.¹⁵³¹

 

Nu, mijn Spitsbroers die hebben de last geleyt op mijn¹⁵³²

 

Om Writsert te vinden, ick vind' óóck waer ick hem vijn.¹⁵³³

 

Gordt vondt ick hem nu t'huys, ick sou hem lóós uyt haelen.¹⁵³⁴

1535

Wat die ick ginder? wel wie komt daer van Moyaalen?¹⁵³⁵

 

Is hy't? neen hy! 'Tis hy! wat souw hy? Hy ist! ick ghelóóft:¹⁵³⁶

1520 besteetster: vrouw die (niet alleen dienst-)meisjes aan werk helpt; rofster: hoerenwaardin, koppelaarster (roffen = koppelen).

1521 een nuw snofje: iets nieuws.

1522 hy heefter sijn Kouranct of: hij heeft er bericht van.

1523 een goet schic van een knecht: een goedgevormde kerel; snoepen: verboden avontuurtjes hebben.

1524 brilt: een bril draagt, slecht ziet, door een geslachtsziekte.

1525 raackten hy op het wilt: begon hij achter de meiden aan te zitten.

1527 de witten uyt dee: de rekening betaalde (de witte krijtstrepen van de rekening uit liet vegen).

1528 en spueldent Heerschip: en het heertje uithing.

1529 diep gaen: op grote voet leven; aars noch aars: volstrekt niet anders dan.

1530 truesnues: kleinigheid; duysent kroonen: deze Nederlandse kroon had volgens het Groot Placaet-boeck I, 2766 een waarde van 3 gulden en 15 stuivers (zie Stoett, blz. 174).

1531 koeck: bezit, kapitaal; op het: op heeft, verteerd heeft.*aant.

1532 Spitsbroers: kameraden.

1533 ick vind' óóck enz.: waar ik hem ook mag vinden of tegenkomen.

1534 Gordt: God; lóós: sluw, op slimme wijze; uyt haelen: uithoren (Stoett), mogelijk is ook: naar buiten halen.

1535 van Moyaalen: uit het huis van Moy-aal.

1536 ghelóóft: geloof't.

[p. 239]

 

Hy moet de Vastelavondt wel dapper hebben in sijn hóóft,¹⁵³⁷

 

Of 'tmoet een wedt-spul zijn, dat hy heeft wille winnen,¹⁵³⁸

 

Of souw hy't doen uyt liefd' tot lust van sijn Vriendinne?¹⁵³⁹

1540

'Tis wel een gecklijck kleedt, de Karel is wel nar,¹⁵⁴⁰

 

Had hy'er twee tot hem, so mocht hy singhen met de Star:¹⁵⁴¹

 

⁺Hier kamen wy Haeren mit onse steeren,¹⁵⁴²

 

Das Kindelyn Iesus willen wy liben ond eeren;

 

Der jungste Kuningh is wolle bekant,

1545

Dat isser de Koningh aus Greeckenlandt.

 

Maar is hyt seker al? ick souwtme licht ontgeven:¹⁵⁴⁶

 

't Ghelijckt hem an zyn gangh: hy isset al zyn leven!

 

Ja wel het is te mal, de geck is seecker sot,

 

Hier schort niet dan een blaas, of so een romel-pot,

1550

Om voor de luyer duer te rasen en te singhen,^{1541-15501550}

 

De neske-deuntjes met de kinderlijcke dinghen:¹⁵⁵¹

 

Als; gheeft my een Panckkoeck uyt de pan, ho man, ho:¹⁵⁵²

 

De Vastelavondt die komt an: so myn Heer, also:

 

Ick wil hier eens gaan staan, en luysteren te deghen,

1555

Wat tot dees dwaasheyt mach den jonghelingh beweghen.

1537 de Vastelavondt: bij welke gelegenheid men gegrimeerd en vermomd op straat liep; dapper: in hoge mate.

1538 wedt-spul: weddenschap.

1539 tot lust van: om plezier te doen aan.

1540 Karel: kerel; nar: gek.

1541 tot hem: bij zich.

+ E 2 v^o

1542 Haeren: Heer; steeren: ster, Duits Stern.

1546 ick souwtme licht ontgeven: ik kan me toch gemakkelijk vergissen.

1541-1550 Reynier denkt aan het in vermomming rondgaan op Driekoningen met een ster, een varkensblaas aan een stok en een rommelpotaant..

1550 voor de luyer duer: voor de deur van de lui; te rasen: kabaal te maken.

1551 nesk: mal; dinghen: stof, onderwerpen.

1552 Panckkoeck: op vastenavond at men, zoals uit rommelpotliedjes blijkt, vaak pannekoeken.

[p. 240]

writsart

 

Ach! is hier yemant oock? neen hier is niemant niet,

 

Die myn vervolcht of hoort, of niemant die men siet:¹⁵⁵⁷

 

En sal ick niemant dan, myn vreuchden eens ontdecken?¹⁵⁵⁸

 

Och! of hier yemandt waar, die ick dit mocht vertrecken!¹⁵⁵⁹

1560

O myn! nu ist de Tydt, dat ick de wreede dóót¹⁵⁶⁰

 

Sou nemen wel in danck, op dat mijn blytschap groot

 

Door ramp noch ongheval, schielijcken comt te sterven,

 

Oock mach ick opter Aardt geen grooter vruecht verwerven.

 

Maar waarom komt hier nu niet na myn wil en wensch

1565

Eenich verneem-kleetje, noch geen nieuws-gierich Mensch,¹⁵⁶⁵

 

Die myn het hooft wat breeckt, met lastigh uyt te vraghen?¹⁵⁶⁶

 

O Writsert wat is dit? wat sotheyt doet u draghen

 

Dit malle Momme-pack? hoe koomdy doch so bruyn?¹⁵⁶⁸

 

Wel hoe grim-lachje dus? wat hebdy voor Fortuyn,

1570

Dat ghy u dus verhuecht? hoe staatet lijf soo rustich?¹⁵⁷⁰

 

Hoe zydy doch so blijdt, so sorgheloos, so lustich?

 

Waar hebdy doch ghehaalt, dit grillighe gewaat?¹⁵⁷²

 

Waar koomdy doch van daan? of waar ist dat gy gaat?

 

Hoe staatet hooft so los? sydy wel by u sinnen?¹⁵⁷⁴

1575

Wat rasery is dit die u dit doet beginnen?

1557 men: me.

1558 ontdecken: openbaren, onthullen.

1559 vertrecken: vertellen.

1560 nu ist de Tydt enz.: Writsart zegt, nu wel te willen sterven, opdat zijn nooit meer zo te beleven blijdschap niet later door een ramp zou vergaan.

1565 verneem-kleetje: iemand die (eigenlijk: een meisje dat) graag nieuwtjes horen wil.

1566 het hooft wat breeckt: mij uit de spanning van mijn gedachten haalt.

1568 bruyn: zwart.

1570 rustich: flink, zelfbewust.

1572 grillighe: bizarre.

1574 Hoe staatet ... los: hoe kom je zo vrolijk.

[p. 241]

reynier

 

Ick sal eens by hem gaan, en spreken hem eens toe

 

Mogelijck of ick hem daar vruntschap mede doe.¹⁵⁷⁷

 

Wel Writsert! wel hoe nu? van waar dees sotte dinghen?

 

Wat mallicheyt is dit? ghy slacht de hockelinghen;¹⁵⁷⁹

1580

Ghy hippelt, ghy drabbelt, ghy raast, ghy springht, ghy baart¹⁵⁸⁰

 

Al eveleens oft ghy niet gaar gebacken waart.

 

Wie heeft u dus gheswart? laat ghy u dus besmeeren?¹⁵⁸²

 

Hoe raak gy Eelleman an dit fatsoen van cleeren?¹⁵⁸³

 

Wel dusken Joodschen doeck om 't hooft, mach dit bestaan?¹⁵⁸⁴

1585

Meen jy dit nuwetje te brenghen op de baan?¹⁵⁸⁵

 

Dit volck is so mal niet, sy houwen watter dracht // is¹⁵⁸⁶

 

Quamje te Delft, of yewers daar de pracht // is¹⁵⁸⁷

 

⁺Ghy kreeght een dicke duyt ten minste voor 'tfatsoen,¹⁵⁸⁸

 

'Tzyn Apen van Menschen die alle dingh na doen.¹⁵⁸⁹

1590

Hoe bendy dus verblyt? u hóóft gaet als een muelen:¹⁵⁹⁰

 

Sin je met de kop equelt? loopese wat spuellen?¹⁵⁹¹

 

Hoe siedy my dus an? wat isser ist geen deech?¹⁵⁹²

 

Wel hy! hoe swyghdy dus? maer toch, ben gy al sneech?¹⁵⁹³

 

Of waarom hebdy doch dees dwaasheyt voorgenomen?

1577 vruntschap: een vriendendienst.

1579 slacht de hockelinghen: lijkt op de eenjarige kalveren.

1580 hippelt: springt rond; drabbelt: loopt op een drafje, trappelt; baart: doet je voor.

1582 dus: zo.

1583 Eelleman: beste kerel.

1584 dusken: zulk een.

1585 nuwetje: nieuwe mode.

1586 sy houwen watter enz.: ze houden wel vast aan wat hun dracht is.

1587 de pracht: de beau monde.

+ E 3 r^o

1588 'tfatsoen: het model.

1589 Apen van Menschen: naäpers.

1590 u hóóft gaet als een muelen: een uitdrukking ‘waarmee opgewondenheid of zinsverbijstering is bedoeld’ (WNT IX, kolom 1023).

1591 Sin je met de kop equelt: ben je niet bij zinnen; loopese wat spuellen: is je verstand een beetje op de loop (se zijn de ‘zinnen’, het verstand).

1592 geen deech: niet in orde.aant.

1593 al sneech: wel helemaal snik.

[p. 242]

writsart

1595

O Doot! Reynier ghy mocht u leven so niet komen,¹⁵⁹⁵

 

Dat ick u liever sach als tegenwoordich nu!

reynier

 

Ay verteltmen doch wat, Writsert dat bid ick u!

writsart

 

Hóórt hier, ick kan myn vreucht noch houwen noch beleggen;¹⁵⁹⁸

 

Maar 'tgeen dat ickje segh dat moet gy niet we'er seggen:¹⁵⁹⁹

reynier

1600

O neen! eer icket docht ick deedt liever. vertel.¹⁶⁰⁰

writsart

 

Myn Broeder heeft een boel, Reynier kundyse wel?¹⁶⁰¹

reynier

 

Ja ick: ghy meent Moyaal, alias de Spaansche Joffer.

1595 O Doot: krachtterm (verbastering van: Gods dood, zie blz.383); ghy mocht enz.: je zou me nooit van zijn leven kunnen verschijnen onder omstandigheden waarin je me meer welkom was.

1598 houwen, noch beleggen: zeemansterm, een touw stevig vasthouden en vastmaken, hier: bedwingen.

1599 we'er seggen: oververtellen.

1600 eer icket docht enz.: liever dan daarover te denken, zou ik ik weet niet wat doen.

1601 boel: liefje.

[p. 243]

writsart

 

Recht so, de by-sit vande Kakel-bonte Doffer.¹⁶⁰³

 

Dees wert huy-morgen vróó een overschóóne Maaght¹⁶⁰⁴

1605

Gesonden, maar waarom en heb ick niet gevraacht.

 

Reynier! Hoe sal ick toch ten eynde toe vol-loven;¹⁶⁰⁶

 

Die doch in schoonheyt gaat de schoonste var te boven.¹⁶⁰⁷

 

Ghy weet, o Reynier wel, dat ick ('twelck ick beken)

 

Al vry wat nauw geset en kies op Snollen ben.¹⁶⁰⁹

1610

Daarom so mooghdy myn volkomelyck vertrouwen,

 

Dat ick wel oord'len kan wat schoon is inde Vrouwen.

reynier

 

Wis.

writsart

 

'tMoet oock al wat zyn dat myn schier sat gemoet¹⁶¹²

 

Na sulcken nuwen smaak dus water-tanden doet.¹⁶¹³

 

Ja wel, ick segje dat, ten is niet uyt te spreken

1615

Hoe my de soete Min het harte heeft ontsteken.

reynier

 

Is het waar?

1603 Doffer: pronker.

1604 Dees: (meewerkend voorwerp); huy-morgen: hedenmorgen; vróó: vroeg.

1606 ten eynde toe: volledig.

1607 var: verre.

1609 kies op: kieskeurig inzake.

1612 sat: verzadigd, nl. van hoerenliefde.

1613 Na: naar.

[p. 244]

writsart

 

Ja 'tis so. dat gyse eensjes saacht

 

Gy souwt seggen, dat sy de króón van schóónheyt draacht!

 

Wat is het doch van nóódt veel woorden hier te maken:

 

Myn Broeder Ritsert, heeft om zyn Boels ionst te schaken¹⁶¹⁹

1620

Een pick-swarte Moorin op haer versoeck gekocht,

 

Doch; eer dat dese is tot haren huys gebrocht,

 

Ontmoet my by geval Koenraat, die dese swarte

 

Ging brengen an Moyaal, ick klaachde hem van harte

 

Wat dat my was ontmoet, ick sach hem nechtich an,¹⁶²⁴

1625

En met myn deerlyck sien beweeghden ick de man¹⁶²⁵

 

Tot myn behulpsaamheyt, maar meest ick hem verblinden¹⁶²⁶

 

Met hoop van lóón en lof: Stracx wist hy my te vinden¹⁶²⁷

 

Een sonderlinghen vondt, hoe dat ick sonder gelt¹⁶²⁸

 

Sou kryghen mynen lust; ick hebt in't werck gestelt.

reynier

1630

Wel hoe?

writsart

 

Luystert toe en let wel op myn reden:

 

Wy ginghen dese Slaaf ontblóóten en ontkleeden

 

Haar bovenste gewaadt van fijn Cineesche Zy,

 

Dit schickt hy my an 'tLyf, en maakt een Swart van my,

 

⁺En brocht my int bourdeel.¹⁶³⁴

1619 ionst: gunst; schaken: veroveren.

1624 ontmoet: overkomen; nechtich: ernstig, bekommerd.

1625 deerlyck: deerniswekkend.

1626 verblinden: verblindde.

1627 Stracx: dadelijk.

1628 sonderlingh: buitengewoon.

+ E 3 v^o

1634 bourdeel: bordeel.

[p. 245]

reynier

 

wat wilgy my anpraaten,

1635

Waar liet gy de Mooris?

writsart

 

die heb ick t'huys gelaaten.

reynier

 

Wel waar toe deed' gy dit?

writsart

 

Wel dat is oock een vraagh

 

Die u niet wel en voeght: Om dat ick alle daagh¹⁶³⁷

 

Haar spreken sou en sien, en doen voorts mijnen wille

 

Met dese schoone Maacht.

reynier

 

Ay Writsert swijcht doch stille,

1640

En payt een ander met de nuwe bueseling:¹⁶⁴⁰

 

Ghy souwt so mal niet zijn om sulcken slechten ding.¹⁶⁴¹

writsart

 

Is dat soo kleenen saak en van geen meer belange?

 

Men schonck my aan Moyaal: na sy mijn heeft ontfangen¹⁶⁴³

1637 Om dat: opdat.

1640 payt: probeer te laten luisteren, wijs te maken; nuwe bueseling: flauwe kletspraat.

1641 slechten: onbeduidend.

1643 na: nadat.

[p. 246]

 

Brocht sy mijn vrolijck t'huys, en voorts int kort gheseyt,

1645

Daer heeft sy mijn de Maacht te hoeden opgheleyt.¹⁶⁴⁵

reynier

 

U?

writsart

 

Ja mijn.

reynier

 

wat een praat? om dat sy niet sou dolen¹⁶⁴⁶

 

Heeft sy het arme schaap de Wolif selfs bevolen.¹⁶⁴⁷

writsart

 

Sy beval my wel scharp dat ick noch Man noch Vrouw,¹⁶⁴⁸

 

Hy waar oock wie hy waar by haar inlaten souw:

1650

En dat ick gants alleen, alleen sou by haer blijven¹⁶⁵⁰

 

Int veerst vertreck van 'thuys. Dit ging sy mijn voorschrijven.¹⁶⁵¹

 

Ick knickte met mijn hóóft ootmoedich van ghelaat,¹⁶⁵²

 

Dat ick te vreden was te volghen haren raat.¹⁶⁵³

reynier

 

Arme schellem.

1645 opgheleyt: opgedragen.

1646 om dat sy niet sou dolen: opdat ze niet op het verkeerde pad zou worden gebracht.

1647 het schaap de wolif selfs bevolen: spreekwoordelijke uitdrukking zoals: de kat op het spek binden; bevelen: toevertrouwen.

1648 beval my scharp: droeg me nadrukkelijk op.

1650 gants alleen, alleen:aant.

1651 veerst: afgelegenste.

1652 ootmoedich van ghelaat: in nederige houding.

1653 raat: opdracht.

[p. 247]

writsart

 

sy sey: ick gae te noen uyt eten.

1655

Ick was stilswijgens blijdt, dat muechdy vry wel weten.¹⁶⁵⁵

 

Sy gaat en brengt my met het jonge meysje teer

 

In een ghecierde Zaal behanghen met gouwdt Leer:

 

Hier stondt een Ledekant, en daar veel naakte Beelden,

 

Gints hingh een Schildery van 'tvrolijck hof van weelden.

1660

En siet Moy-aal die brengt dit Maachdeken an 'tbedt,

 

Want 'tscheen of haer voor 'thart yet sonders hadt ghelet;¹⁶⁶¹

 

En voort so ging sy uyt, en liet aldaar ons beyden¹⁶⁶²

 

Wel verre van de li'en en vande straat ghescheyde,

 

Sy streefde na haer pol ten noenmael oft bancket:¹⁶⁶⁴

1665

Maar sy hadt nauwelycx haar voet voor duer gheset,¹⁶⁶⁵

 

Of 'tMeysjen heeft 'tghesicht dickwils om hóógh gheslaghen¹⁶⁶⁶

 

Op een Taef'reel, waer in dat Mars en Venus laghen

 

Gevanghen van Vulcaan. Besijen van de Schouw

 

Hing de verkrachting van de schóón Romeynsche Vrouw.¹⁶⁶⁹

1670

Dit sach ick vyerich an: want aansien doet ghedencken,

 

Het welck mijn opset niet int minste dede slencken.¹⁶⁷¹

 

Wel docht ick in mijn selfs, doen dit de groote Go'on¹⁶⁷²

 

So ist immers geen sondt. Speelt dit een Konings soon¹⁶⁷³

 

Die ons in alle Duecht behoorde voor te wandellen,

1675

So sal mijn misbruyck licht geacht zijn by verstandellen,¹⁶⁷⁵

 

Dat hem een Koopmans kint in sulcken stuck ontgaet:¹⁶⁷⁶

1655 stilswijgens blijdt: inwendig blij.

1661 ghelet: gehinderd, bezwaard; of haer voor 't hart enz.: of ze in haar hart door een bijzondere zorg gekweld was.

1662 voort: daarop.

1664 streefde: haastte zich; pol: minnaar.

1665 voor duer: buiten de deur.

1666 'tghesicht: de blik.aant.

1669 de Romeynsche Vrouw: Lucretia, verkracht door Sextus Tarquinius (zie vs. 1686 en de Inleiding, blz. 23).

1671 opset: voornemen; niet int minste dede slencken: allerminst deed afnemen, niet weinig versterkte.

1672 Wel docht ik: wel, dacht ik.

1673 Speelt: doet, haalt uit.

1675 misbruyck: bedenkelijke handeling (genoemd in vs. 1676?); verstandellen: verstandige mensen.aant.

1676 ontgaet: te buiten gaat.

[p. 248]

 

Hoe gróóter de persoon hoe swaarder de misdaat.

 

Hoewel men aan een Prins de saaken wel toelaten¹⁶⁷⁸

 

Daer hy om bitter straft sijn eyghen ondersaten.¹⁶⁷⁹

1680

⁺Nochtans der Vorsten brueck dien arregert veel meer¹⁶⁸⁰

 

Al het gemeene volck, dat garen volcht zyn Heer

 

In lóóse boevery: Als oft de Eedellinghen¹⁶⁸²

 

Oft burgers kleyn van staat het selve ding beginghen,

 

Dies wert hy vaak ghedoot met alle sijn gheslacht:

1685

Daer een boet-schuldich man alleen wert omgebracht.¹⁶⁸⁵

 

Sextus verkracht uyt haat een suyvere Heltinne,¹⁶⁸⁶

 

En ick schoffier een maacht uyt krachte vande minne:

 

Dewyle dat ick raed met al myn sinnen hiel,¹⁶⁸⁸

 

De Maacht in slaap, en ick in een bekooringh viel;

1690

Ick rees, ick gingh, ick sagh, sy lach en was beschoten,¹⁶⁹⁰

 

Ick keeck eens rondt en tom, en heb de deur gesloten,¹⁶⁹¹

 

Gegrendelt en gehaackt op aldervaste toe.

reynier

 

Wel wat beduyde dat?

writsart

 

Ick ging na tbet.

1678 toelaten: gebruikelijk meervoud bij collectief subject: men.

1679 Daer hy om: waarvoor hij.

+ E 4 r^o

1680 brueck: misdrijf; arregert: maakt slechter, heeft een slechte invloed op.

1682 Als oft: dan wanneer.

1685 boet-schuldich: straf verdienend; man: onderdaan; alleen (met zware klemtoon).

1686 Sextus: Tarquinius (zie noot bij vs. 1669).aant.

1688 raed met al myn sinnen hiel: grondig overlegde.

1690 beschoten: in slaap.

1691 rondt en tom: rondom.

[p. 249]

reynier

 

en doe?¹⁶⁹³

writsart

 

En doe; heb ick myn wil onwillich noch gekreghen.¹⁶⁹⁴

reynier

1695

Hoe dorstje dat bestaan?¹⁶⁹⁵

writsart

 

Het quam so schoon gelegen

 

Ick mochtet niet verby: want wie de oorsaack siet¹⁶⁹⁶

 

En niet strax toe en tast sy schiellijck snel ontvliet;¹⁶⁹⁷

 

Of die tijdt heeft na wensch, en achteloos laat glyen¹⁶⁹⁸

 

Die en gebuertse noch verkrijghtse tallen tyen.¹⁶⁹⁹

reynier

1700

Ghy hebtet wel beschickt, waar sullen de gesellen¹⁷⁰⁰

 

Nu tavont bancken? he!¹⁷⁰¹

1693 en doe: en wat toen.

1694 onwillich: ondanks tegenstand, onder verzet.

1695 bestaan: volbrengen.

1696 mochtet niet verby: kon het niet nalaten; oorsaack: gelegenheid.

1697 strax: dadelijk.

1698 tijdt: gelegenheid (‘vne occasion’, Bourlier 82 r^o); glyen: voorbijgaan.

1699 gebuertse: valt ze ten deel; tallen tyen: hierop is de ontkenning in en en noch te betrekken: nooit meer.

1700 wel beschickt: goed voor mekaar gekregen.

1701 bancken: feestvieren; bestellen: in orde brengen.

[p. 250]

writsart

 

Dat sal ick wel bestellen

 

Dat alle dinghen zyn te achten noch ghereedt:¹⁷⁰²

 

Komt gaewe dat ick mach verwisselen dit kleedt:

 

Maar waar sal ick toch gaan ick heb myn raadt verlooren?¹⁷⁰⁴

1705

Koom ick tot onsen Huys myn Vader souw hem stooren;¹⁷⁰⁵

 

En hoort myn Broeder van de lóóse guytery,

 

Hy moortmen!

reynier

 

Komt t'onsent dat is hier dichte by.

writsart

 

Ghy secht wel, nu treet an, so mach ick van ghewaden¹⁷⁰⁸

 

Verand'ren, en ick sal my vóórts met u beraden,

1710

Hoe ick in dese saack sal leven.¹⁷¹⁰

reynier

 

Wel dats gangh.

 

O seeker, onse Maats die wachten al te langh!

1702 te achten: om acht uur.

1704 ick heb myn raadt verlooren: ik weet niet meer wat te doen.

1705 hem stooren: zich boos maken.

1708 Ghy secht wel: je spreekt verstandige taal, hebt een goed plan; treet an: loop door.

1710 leven: handelen; dats gangh: vooruit maar.

-AA*BCD - derde uytkomen. - 1146 kleine sierletter M

1164 A*BCD vollick

1178 A*BCD wallich

1184 B zijns - 1186 AA*BCD om?

1192 A*BCD Majesteyt. - 1193 B welsprekenheyt

1203 CD bloote(n)

1218 CD deur - 1223 CD Roemert - 1229 BCD Arent - 1230 BCD melkaar - 1234 A quaat;

1240 CD rijt, - 1243 CD sou't

1250 A brabelaar

1252 A t'owent - 1253 A vande bande banck - 1254 A*BCD in 't B pardeel CD souwdje A spoen - 1259 AA*B oppebrocht

1267 B ongheluck - AA*B best

1276 AA*B vieren! - 1278 CD boocht

1286 AA*BCD ghenoot. - 1288 CD Dat's - toneelaanwijzing: AA*B Roemer. Moyaal. Kackerlack. Koenraat. - 1292 AA* kanjewieltje

1295 AA*BCD doet?

1301 D Al of - 1302 D lieven

1312 CD sal't - 1313 CD selven wijsen - 1315 CD een van - 1318 AA* ghelaat - 1319 BCD fiere frissche

1352 A*BCD O ontbr. - 1353 B quamt

1364 A*B behoorelyck

1372 B Agniet

1374 A*BCD Frederijck - 1376 A*BCD doen, sijn - 1378 CD gans

1385 A*BCD vervollicht - 1386 A kleine sierletter W - 1389 A*BCD oorlooch

1410 CD een dubb'len geest: - 1411 D zijn die langh - 1421 AA*BCD pry, - 1427 AA*BCD voorstel,

1434 A*BCD ghelieft

1444 A kleine sierletter N - 1446 BD maeckten e.d. - 1448 D lang enoch - 1454 CD allen - 1462 AA*BCD ick) alst is sey

1476 B amendent B recht uyt CD Recht-uyt - 1481 CD binje D al dese

1488 A*B vertkeertje - 1491 B sint felten - 1496 A*BCD verrosesolissen

1500 B (seydense) - 1503 B seydense: - 1508 AA* ene B en e - 1512 A*BCD nam't

1521 A nuw snofje - 1523 AA*B snoepen - 1525 A*BCD op 't wilt - 1527 A*BCD schelmerij - 1531 D koeck op het - 1532 A Nu

1544 CD junste - 1546 A ongeven - 1549 CD rommel-pot

1564 AA*BCD nu, - 1581 B evenleens A*BCD of ghy - 1583 A*BCD aen dit - 1588 CD ten minsten - 1593 CD Wel hoe, CD swyg(h)je

1597 CD Writsaert, - 1598 CD ken - 1600 A vertel

1619 CD Ritsaert - 1629 CD krijghe - 1634 BCD in 't

1647 BCD Wollif

1663 B gescheyden - 1671 A*BCD in 't - 1672 A Go'on - 1674 A*BCD wand'len, - 1675 A*BCD verstand'len

1681 CD gaern - 1686 A*BCD Heldinne, - 1691 A*BCD en om, - 1693 A tbet

1694 AA* En doe; de oorspronkelijke zetfout g ekreghen is in het exemplaar van de K.B. in Den Haag op de pers gecorrigeerd

1702 A zyn, - 1710 A*BCD dat's